Σε λίγο καιρό, όταν θα πηγαίνετε στο σούπερ μάρκετ, στο ταμπελάκι δεν θα βλέπετε μόνο την τελική τιμή ή την τιμή κιλού. Δίπλα στην ένδειξη του 1,60 ευρώ για ένα κιλό ντομάτες ή των 14 ευρώ για ένα κιλό φέτα, θα υπάρχει και κάτι ακόμη. Μια νέα πληροφορία. Η πορεία της τιμής που θα δείχνει ποια είναι η διαδρομή διαμόρφωσης της τιμής μέχρι το ράφι-ταμείο.
Πρόκειται για ένα μέτρο του Υπουργείου Ανάπτυξης που φιλοδοξεί να ρίξει φως στην πορεία των τιμών στα νωπά προϊόντα, αποτυπώνοντας τη διαδρομή από το χωράφι, τον μεταφορέα και τον έμπορο, μέχρι το ράφι, προσφέροντας έξτρα γνώση στους καταναλωτές και ασκώντας πίεση σε όλους τους κρίκους της αλυσίδας.
Το σχέδιο (άρθρο 47) περιλαμβάνεται στο πολυνομοσχέδιο του Υπουργείου Ανάπτυξης -σ.σ. βρίσκεται σε δημόσια διαβούλευση- και για να εφαρμοστεί θα πρέπει, όπως αναφέρεται στο άρθρο 52, να εξειδικευθεί με Υπουργική Απόφαση. «Το άρθρο 47, περί της αναγραφής της πορείας διαμόρφωσης της τελικής τιμής προϊόντος σε νωπά προϊόντα στις επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου, ισχύει από την έκδοση της απόφασης του άρθρου 50», αναφέρει το νομοσχέδιο.
Οι επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου θα υποχρεωθούν να αναγράφουν ευκρινώς τα στάδια διαμόρφωσης της τελικής τιμής στα νωπά προϊόντα, αποτυπώνοντας την πορεία από τον παραγωγό, τον έμπορο και τον μεταφορέα έως το κατάστημα. Αρμόδια για τον έλεγχο εφαρμογής του μέτρου θα είναι η Ανεξάρτητη Αρχή Εποπτείας της Αγοράς και Προστασίας του Καταναλωτή, η οποία θα αναλάβει και την επιβολή κυρώσεων. Μέχρι να τεθεί σε πλήρη λειτουργία, το έργο αυτό αναλαμβάνει η Διυπηρεσιακή Μονάδα Ελέγχου Αγοράς (ΔΙΜΕΑ).
Ο στόχος είναι σαφής. Περισσότερη διαφάνεια. Η κυβέρνηση θεωρεί ότι με το να γνωρίζει ο καταναλωτής την «αλυσίδα» της τιμής, θα περιοριστούν οι ανατιμήσεις και θα ενισχυθεί η πίεση προς πάσα κατεύθυνση.
Η αγορά, όμως, παραμένει επιφυλακτική. Κατ' αρχάς αμφισβητεί αν μπορεί να εφαρμοστεί στην πράξη ένα τέτοιο μέτρο. Ακόμη όμως και στην περίπτωση που το μέτρο εφαρμοστεί, κινδυνεύει να μετατραπεί σε ένα περίπλοκο γραφειοκρατικό σύστημα χωρίς ουσιαστικό αντίκρισμα, υποστηρίζουν στελέχη του λιανεμπορίου.
«Πόσο χρήσιμο είναι να γνωρίζει ο καταναλωτής ότι η ντομάτα κοστίζει 0,80 ευρώ στον παραγωγό, 1,20 στη χονδρική και 1,60 στη λιανική;», διερωτώνται. Οι επιχειρήσεις φοβούνται ότι θα πνιγούν και πάλι στη γραφειοκρατία και ότι η δημόσια σύγκριση των τιμών θα τους βάλει στο στόχαστρο, χωρίς να αποτυπώνει τις πραγματικές διαφοροποιήσεις στο κόστος, όπως τα μεταφορικά ή η εποχικότητα. Οι παραγωγοί, από την άλλη, ελπίζουν ότι έτσι θα φωτιστεί πόσο πουλάνε.
Ωστόσο το μέτρο αφήνει πολλά ερωτήματα, τα οποία θα ξεδιαλύνουν με την έκδοση της υπουργικής απόφασης. Κατ' αρχάς, ποια προϊόντα θα θεωρηθούν «νωπά»; Η κοινή λογική λέει ότι θα αφορά φρούτα, λαχανικά, ψάρια, κρέας, γάλα και αυγά. Δηλαδή μένουν εκτός τα κατεψυγμένα, τα τυποποιημένα και τα επεξεργασμένα και όχι μόνο τα τρόφιμα.
Έτσι, το νέο σύστημα διαφάνειας περιορίζεται σε ένα τμήμα της αγοράς και συγκεκριμένα στο ¼ αυτής, όπου οι τιμές συχνά καθορίζονται από εποχικότητα και καιρικούς παράγοντες, ειδικά σε ό,τι έχει να κάνει με τα φρούτα και τα λαχανικά. Θα ισχύσει για όλες τις αλυσίδες λιανικής ή μόνο για τις μεγάλες; Και κυρίως, πώς θα γίνεται η αναγραφή, σε έντυπη, ηλεκτρονική ή διαδικτυακή μορφή;
Όλα αυτά θα ξεκαθαρίσουν με την έκδοση της υπουργικής απόφασης από την πλευρά του Υπουργείου Ανάπτυξης, που θα καθορίσει ποιες κατηγορίες προϊόντων και επιχειρήσεων υπάγονται, καθώς και τις κυρώσεις για μη συμμόρφωση. Με την αγορά να διατηρεί τις επιφυλάξεις της κατά πόσο ένα τέτοιο μέτρο μπορεί να εφαρμοστεί και τους καταναλωτές να βρίσκονται στη μέση.