Η ενεργειακή μετάβαση της χώρας μας έχει σημειώσει μεγάλη πρόοδο την τελευταία πενταετία, καθώς ο ενεργειακός κλάδος έχει συγκεντρώσει της υψηλότερες επενδύσεις, τόσο από εγχώριους όσο και από ξένους επενδυτές.
Παρά τη σημαντική αύξηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) που αναμένουμε τα επόμενα έτη, εφικτή με τη συμβολή και των μονάδων αποθήκευσης, οι προκλήσεις στην αγορά ενέργειας παραμένουν σημαντικές ενώ δεν πρέπει να παραβλέπουμε ότι τα οφέλη στους τελικούς καταναλωτές από την πράσινη μετάβαση δεν θα φανούν στο άμεσο χρονικό διάστημα, τόνισε ο Θοδωρής Τζούρος, Ανώτερος Γενικός Διευθυντής, Chief Corporate & Investment Banking της Πειραιώς, από το βήμα του 4ου Delphi Economic Forum Brussels.
Συμμετέχοντας σε συζήτηση με θέμα Powering Europe Through Cooperation: Energy Security, Circular Future & the East Mediterranean, ο κ. Τζούρος αναφέρθηκε στη δυνατότητα της Ελλάδας να αναδειχθεί σε περιφερειακό κόμβο φυσικού αερίου, όπως και στη σημαντική πρόοδο που έχει γίνει στην ενεργειακή ανεξαρτησία της χώρας μέσα από την ανάπτυξη των ΑΠΕ.
Ο επικεφαλής Corporate & Investment Banking της Πειραιώς επισήμανε τις προκλήσεις για την ολοκλήρωση της πράσινης μετάβασης και διατύπωσε προτάσεις για τη στρατηγική επιτάχυνσης της πορείας της.
Όπως τόνισε ο κ. Τζούρος, η χώρα έχει επιτύχει αύξηση της εγκατεστημένης ισχύος ΑΠΕ κατά 50% σε μια τριετία, από 10,1 GW το 2022 σε 15 GW το 2025, με το μερίδιό τους στην ηλεκτροπαραγωγή να έχει ενισχυθεί από 35% σε 55%, περιορίζοντας σημαντικά την εξάρτηση από λιγνίτη και, σε μικρότερο βαθμό, από μονάδες φυσικού αερίου (CCGT).
Μέχρι το 2030 η ισχύς των ΑΠΕ εν λειτουργία εκτιμάται ότι θα ανέλθει σε 23 GW, με μερίδιο περίπου 76% στην παραγωγή ρεύματος, κάτι το οποίο θα καταστεί εφικτό με τη συμβολή των μονάδων αποθήκευσης (μπαταρίες) οι οποίες υπολογίζονται σε 5 GW μέχρι τότε.
«Αξίζει να σημειωθεί ότι η Ελλάδα πρόκειται να παίξει σημαντικό ρόλο ως περιφερειακός κόμβος φυσικού αερίου στην εποχή που δεν θα υπάρχει ρωσικό αέριο στην Ευρωπαϊκή Ένωση καθώς, σύμφωνα με την πρόσφατη οδηγία της Ευρωπαϊκής Ενωσης, όλες οι εισαγωγές ρωσικού αερίου πρέπει να έχουν αντικατασταθεί μέχρι το 2028. Στο εννεάμηνο του 2025, οι εξαγωγές LNG από την Ελλάδα υπερδιπλασιάστηκαν, φθάνοντας τις 5 TWh από 0,6 TWh πέρυσι, ενώ η χώρα έχει επενδύσει στην αναβάθμιση των υποδομών φυσικού αερίου στη Βόρεια Ελλάδα (διπλασιασμός της χωρητικότητας του τμήματος που εξυπηρετεί τον TAP), και οι ΗΠΑ βλέπουν τις υποδομές της Ελλάδας ως κρίσιμο διάδρομο για τη μεταφορά αμερικανικού LNG», σημείωσε.
Το γεγονός ότι πριν από μερικές εβδομάδες υπήρξε ενδιαφέρον στον διαγωνισμό για δέσμευση χωρητικότητας για μεταφορά φυσικού αερίου από τη Ρεβυθούσα στην Ουκρανία, μέσω Βουλγαρίας, Ρουμανίας και Μολδαβίας, δεν είναι τυχαίο. Ο κάθετος άξονας φυσικού αερίου είναι πια μια πραγματικότητα.
Ο κ. Τζούρος αναφέρθηκε στις σημαντικές προκλήσεις που υπάρχουν για την ενεργειακή ανεξαρτησία και την πράσινη μετάβαση της χώρας. Είναι ενδεικτικό ότι την τελευταία εβδομάδα του Οκτωβρίου, η χονδρική τιμή ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα έφτασε τα €112/MWh, σε σύγκριση με €58 στη Γερμανία, €51 στο Βέλγιο, €50 στην Ισπανία και €34 στη Γαλλία. Κατά το πρώτο εξάμηνο του 2025, η Ελλάδα είχε τη μεγαλύτερη αύξηση στις βιομηχανικές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας (+26,9%), ακολουθούμενη από τη Δανία με 17%.
Παρά τη σημαντική διείσδυση των ΑΠΕ στην ελληνική αγορά, αυτό δεν έχει οδηγήσει σε μείωση των τιμών, υπογράμμισε ο κ. Τζούρος για μια σειρά από λόγους:
- η οριακή τιμή εξακολουθεί να καθορίζεται από τις μονάδες φυσικού αερίου (CCGT), που παρέχουν και υπηρεσίες εξισορρόπησης.
- η αναβάθμιση των δικτύων για να υποδεχθούν περισσότερες ΑΠΕ απαιτεί υψηλές επενδύσεις (CAPEX), που μετακυλίονται στους τελικούς καταναλωτές.
- δεν υπάρχουν ακόμη μπαταρίες για να αξιοποιηθεί η πλεονάζουσα παραγωγή των ΑΠΕ.
- δεν υπάρχουν αρκετές ηλεκτρικές διασυνδέσεις με άλλες χώρες -και αυτές που υπάρχουν δεν είναι πάντα σε λειτουργία, όπως π.χ. η γραμμή με την Ιταλία που είναι κλειστή από τον Αύγουστο.
«Δυστυχώς, η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη απέχει πολύ από την πλήρη ενοποίηση και οι εθνικές ρυθμιστικές αρχές και διαχειριστές συχνά ακολουθούν αυστηρά εθνικές πολιτικές», επισήμανε ο κ. Τζούρος.
Όπως τόνισε, ο ρόλος των ελληνικών τραπεζών παραμένει σημαντικός στην πράσινη μετάβαση καθώς ήδη έχουν χορηγήσει την τελευταία δεκαετία πάνω από 15 δισ. ευρώ σε δάνεια για την ανάπτυξη νέων αιολικών και κυρίως φωτοβολταϊκών πάρκων, και μάλιστα σε μια περίοδο όπου τα διεθνή κεφάλαια ήταν πολύ περιορισμένα. Οι τράπεζες κατάφεραν να προσαρμοστούν στις δομικές αλλαγές της αγοράς, από τα μοντέλα feed-in tariffs, σε feed-in premiums και corporate PPAs, ενώ σήμερα εξετάζουν ακόμη και χρηματοδοτήσεις με εμπορικό ρίσκο (merchant risk).
Είναι σημαντικό, δε, ότι οι ελληνικές τράπεζες έχουν συμμετάσχει και σε χρηματοδοτήσεις έργων ΑΠΕ σε Ρουμανία, Ιταλία, Βουλγαρία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες, χρησιμοποιώντας την τεχνογνωσία τους για να στηρίξουν τους πελάτες τους στο εξωτερικό.
Για την περίοδο 2025-2030 οι εκτιμώμενες επενδύσεις στον τομέα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας ανέρχονται σε περίπου 30 δισ. ευρώ, το οποίο μεταφράζεται σε περίπου 20 δισ. ευρώ χρηματοδοτήσεις από τον τραπεζικό τομέα, ένα ποσό το οποίο θα μπορούσε δυνητικά να καλυφθεί από το ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα. Απαντώντας σε σχετική ερώτηση, ο επικεφαλής Corporate & Investment Banking της Πειραιώς επισήμανε ότι η συγκεκριμένη αγορά έχει γίνει πιο απαιτητική και υπάρχουν σημαντικοί κίνδυνοι όπως:
- Τα αυξημένα ποσοστά διακοψιμότητας στις ΑΠΕ (curtailment) που έχουν άμεσο αντίκτυπο στις παραγόμενες ταμιακές ροές. Κατά τους πρώτους 9 μήνες του έτους, εκτιμάται ότι 1.786 GWh ή 7,9% της συνολικής παραγωγής ΑΠΕ απορρίφθηκαν -την ίδια περίοδο πέρυσι ήταν 700 GWh. Είναι αξιοσημείωτο ότι η χαμένη παραγωγή από ΑΠΕ ήταν ισοδύναμη με την παραγωγή λιγνίτη την ίδια περίοδο.
- Σχετικά με τις μπαταρίες, πρόκειται για τεχνολογία που δεν έχει ακόμη δοκιμαστεί πλήρως και η οικονομική της απόδοση σε εμπορική βάση είναι δύσκολο να προβλεφθεί -επομένως είναι πιθανό οι τράπεζες να επιλέξουν χαμηλότερους δείκτες μόχλευσης ή να απαιτήσουν tolling agreements με μεγάλους offtakers.