Στη δημόσια διαβούλευση για το σχέδιο νόμου του υπουργείου Ανάπτυξης, αναφορικά με τη «Σύσταση και λειτουργία Ανεξάρτητης Αρχής Εποπτείας της Αγοράς και Προστασίας του Καταναλωτή», η οποία ολοκληρώθηκε στις 11 Νοεμβρίου 2025, συμμετείχε η ΕΚΠΟΙΖΩ ενώ όπως επισημαίνει σε ανακοίνωσή της κατέθεσε και τα σχόλιά της.
Αν και η ΕΚΠΟΙΖΩ έχει επανειλημμένα προτείνει προς τα αρμόδια υπουργεία και τις αρχές τη σύσταση και λειτουργία μίας ισχυρής και ανεξάρτητης Αρχής για την προστασία των καταναλωτών, το σχέδιο νόμου διαψεύδει τις προσδοκίες της και επίσης, δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες της κοινωνίας και της αγοράς.
Η ΕΚΠΟΙΖΩ πίστευε ανέκαθεν ότι, κεφαλαιώδης προτεραιότητα αποτελεί η δημιουργία μιας Ανεξάρτητης Αρχής Προστασίας του Καταναλωτή με αποκλειστικό σκοπό την ουσιαστική προστασία του καταναλωτή, την αντιμετώπιση των στρεβλώσεων της αγοράς, την πάταξη της ακρίβειας, καθώς και την ενίσχυση του ρόλου των ενώσεων καταναλωτών.
Είναι γεγονός άλλωστε ότι, η θεσμική προστασία του καταναλωτή έχει ιδιαιτέρως υποβαθμιστεί τα τελευταία χρόνια και υποχωρήσει σημαντικά, τόσο σε επίπεδο δομών όσο και σε δικαιώματα των καταναλωτών σε κρίσιμους τομείς της αγοράς. Η δημιουργία μιας νέας Αρχής Προστασίας Καταναλωτή καθίσταται επιτακτική ανάγκη και θα έπρεπε να ανταποκρίνεται πλήρως στις ανάγκες και απαιτήσεις της κοινωνίας. Ωστόσο, το παρόν σχέδιο νόμου δεν εκπληρώνει αυτό τον στόχο.
Τα πέντε σημαντικά σημεία που εντοπίζει
Ειδικότερα η ΕΚΠΟΙΖΩ επισημαίνει στο σχέδιο νόμου πέντε σημαντικά σημεία:
- Δεν δημιουργείται μια ισχυρή ανεξάρτητη αρχή με επίκεντρο την προστασία του καταναλωτή, αλλά η βαρύτητα δίνεται στην καταπολέμηση του παραεμπορίου και σε παραβάσεις αγορανομικού τύπου. Αυτό αποτυπώνεται και στον τίτλο του σχεδίου νόμου «Σύσταση και λειτουργία Ανεξάρτητης Αρχής Εποπτείας της Αγοράς και Προστασίας του Καταναλωτή...», ενώ θα έπρεπε να έχει ως τίτλο «Ανεξάρτητη Αρχή για την Προστασία του Καταναλωτή». Αντίθετα, διάχυτη είναι στο σχέδιο νόμου η έμφαση στην εποπτεία της αγοράς, η οποία εκ των πραγμάτων είναι αυτονόητη υποχρέωση της πολιτείας, ενώ η προστασία του καταναλωτή είναι υποβαθμισμένη και έρχεται σε δεύτερη μοίρα.
- Είναι αξιοσημείωτο ότι, ουδεμία αναφορά γίνεται στη συνεργασία της Αρχής με τις Ενώσεις Καταναλωτών. Αντίθετα, τόσο από το πνεύμα, όσο και με το γράμμα του σχεδίου νόμου, αποδυναμώνεται, απαξιώνεται και υποβαθμίζεται ακόμη περαιτέρω ο ρόλος των Ενώσεων Καταναλωτών, καθ’ ότι δεν αναφέρονται πουθενά οι σχέσεις της Αρχής με τις Ενώσεις και ο θεσμικός, συμμετοχικός και σημαντικός τους ρόλος.
- Διαφαίνεται ότι, στο παρόν σχέδιο δεν προβλέπεται καμία αναδιάρθρωση του ρόλου και των αρμοδιοτήτων των υπηρεσιών στην προστασία του καταναλωτή με σκοπό την ενδυνάμωσή του, ενώ στην πραγματικότητα γίνεται απλή μεταφορά των αρμοδιοτήτων και του προσωπικού, με αποτέλεσμα τον κατακερματισμό τους και τη δημιουργία σύγχυσης στη διοίκηση, στους καταναλωτές και εν γένει στην αγορά.
- Δεν ανταποκρίνονται τα όργανα της διοίκησης όπως προβλέπονται στο σχέδιο νόμου σε μια σύγχρονη ισχυρή Αρχή για την Προστασία του Καταναλωτή. Κύριο χαρακτηριστικό είναι ο κατακερματισμός των αρμοδιοτήτων, καθότι δεν διαφαίνεται η λειτουργία μιας ενιαίας υπηρεσίας, αλλά ένα σχήμα που δημιουργεί μονομερείς εξουσίες, χωρίς συλλογική ευθύνη και συνοχή. Ως εκ τούτου, θεωρούμε ότι, δεν είναι κατάλληλο το οργανωτικό σχήμα της ΑΑΔΕ, ως πρότυπο στο σχέδιο νόμου και αντίθετα, θα πρέπει να προβλεφθεί ως ανώτατο θεσμικό συλλογικό όργανο λήψης αποφάσεων το Δ.Σ. (Προέδρος, Αντιπρόεδρος/οι και Γενικές Διευθύνσεις), στο πλαίσιο λειτουργίας των νομοθετικώς προβλεπόμενων ανεξάρτητων αρχών [οι σημαντικότερες Αρχές της κατηγορίας είναι: η Επιτροπή Ανταγωνισμού (ΕΑ), η Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (ΕΕΤΤ) και η Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ)].
- Η διαμεσολάβηση, η εξωδικαστική επίλυση διαφορών, η επιβολή κυρώσεων, καθώς και η άσκηση αντιπροσωπευτικών αγωγών, ως αρμοδιότητες της νέας αρχής αντίκειται στο ενωσιακό δίκαιο, το οποίο επιτάσσει ρητά την τήρηση των αρχών της αμεροληψίας και της ανεξαρτησίας, κυρίως δε, της αποφυγής σύγκρουσης συμφερόντων κατά την άσκηση των καθηκόντων της. Στο σχέδιο νόμου περιλαμβάνονται πολλές διατάξεις που μειώνουν/καταργούν την ανεξαρτησία της νέας Αρχής, καθώς και την προσωπική και λειτουργική ανεξαρτησία των μελών της διοίκησης.
«Συνοψίζοντας, πρωταρχικό μέλημα της νέας αρχής θα έπρεπε να είναι η ουσιαστική προστασία του καταναλωτή και ιδιαίτερα των ευάλωτων ομάδων. Ωστόσο, το παρόν σχέδιο νόμου απέχει σημαντικά από την επίτευξη αυτού του στόχου, δημιουργώντας επιπλέον ασάφεια και σύγχυση στη διοίκηση, στους καταναλωτές και στην αγορά εν γένει», καταλήγει η ανακοίνωση της ΕΚΠΟΙΖΩ.