Τη δυνατότητα να τερματίζει άσκοπες δίκες όταν ο πολίτης έχει ήδη δικαιωθεί από τα δικαστήρια, αποκτά το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους, εξοικονομώντας χρόνο και δημόσιους πόρους.
Με διάταξη που εντάχθηκε στο νομοσχέδιο για τις σχολάζουσες κληρονομιές, το οποίο συζητείται αυτές τις ημέρες στη Βουλή, συστήνεται ειδικός μηχανισμός εξωδικαστικής αποζημίωσης, μέσω του οποίου το Δημόσιο θα κλείνει με συνοπτικές διαδικασίες υποθέσεις που έχουν δικαιωθεί από ποινικό ή διοικητικό δικαστήριο, πριν φθάσουν εκ νέου στο ακροατήριο.
Πρακτικά, το Δημόσιο, μέσω του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, θα αποσύρεται από εκκρεμείς δίκες και δεν θα ασκεί εφέσεις, απαλλάσσοντας έτσι τους πολίτες από χρόνια γραφειοκρατική ταλαιπωρία.
Στο πλαίσιο της συζήτησης του νομοσχεδίου, ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κυριάκος Πιερρακάκης, μίλησε για παρεμβάσεις «που αγγίζουν την καθημερινότητα», υπογραμμίζοντας ότι: «με αυτές τις αλλαγές το Δημόσιο γίνεται πιο προσιτό και αποτελεσματικό, ενώ οι πολίτες βλέπουν τα δικαιώματά τους να αναγνωρίζονται χωρίς πολύχρονη ταλαιπωρία».
Αποζημιώσεις εξπρές
Με τη νέα διαδικασία εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών, ο πολίτης θα μπορεί να ζητά αποζημίωση από το Δημόσιο χωρίς να χρειάζεται να πάει στο δικαστήριο, μέσω ενός Ειδικού Θεματικού Σχηματισμού στο ΝΣΚ. Ο σχηματισμός αυτός θα εξετάζει τις υποθέσεις και θα μπορεί να αναγνωρίζει δικαιώματα αποζημίωσης απευθείας, χωρίς δίκη.
Όπως αναφέρεται στο σχετικό άρθρο του νομοσχεδίου, η διαδικασία εκκινεί κατόπιν αιτήματος εξωδικαστικής επίλυσης που υποβάλλεται από ιδιώτη –φυσικό ή νομικό πρόσωπο ή νομική οντότητα– είτε με εξώδικη αίτηση, είτε στο πλαίσιο εκκρεμούς δικαστικής διαδικασίας, σε οποιοδήποτε στάδιο αυτής, πριν από τη συζήτηση της υπόθεσης στον πρώτο ή δεύτερο βαθμό ή στο στάδιο της αναίρεσης.
Θα καθορίζονται κατηγορίες υποθέσεων, λαμβάνοντας ως κριτήριο ιδίως περιπτώσεις ομοειδών διαφορών που πηγάζουν από την ίδια πραγματική και νομική αιτία, για τις οποίες θα είναι υποχρεωτική –πριν από την προσφυγή στο αρμόδιο δικαστήριο– η υποβολή αίτησης εξωδικαστικής επίλυσης στο ΝΣΚ. Ο ειδικός σχηματισμός θα αξιολογεί την υπόθεση και, όπου προκύπτει δικαίωμα αποζημίωσης, θα το αναγνωρίζει χωρίς να απαιτείται δίκη.
Με κοινή απόφαση των υπουργών Οικονομικών και Δικαιοσύνης θα καθορίζονται οι περιπτώσεις όπου η εξωδικαστική διαδικασία θα είναι υποχρεωτική πριν από τη δικαστική προσφυγή· διαφορετικά, η υπόθεση δεν θα συζητείται (θα απορρίπτεται ως απαράδεκτη).
Τμήμα Ταχείας Αντίδρασης
Παράλληλα, συστήνεται Ειδικό Τμήμα Ταχείας Αντίδρασης για άμεσες γνωμοδοτήσεις σε επείγουσες υποθέσεις δημοσίου συμφέροντος, ενώ δίνεται στο ΝΣΚ η δυνατότητα να σταματά άσκοπες δίκες όταν ο πολίτης έχει ήδη δικαιωθεί αμετάκλητα, εξοικονομώντας χρόνο και δημόσιους πόρους.
Με αυτόν τον τρόπο, το κράτος αποφεύγει πρακτικές που μέχρι σήμερα οδηγούσαν σε αδικαιολόγητη καθυστέρηση και ταλαιπωρία των πολιτών.
Η απόφαση για τη σύσταση του Ειδικού Σχηματισμού εξωδικαστικής επίλυσης πρέπει να εκδοθεί έως τις 31 Δεκεμβρίου 2026. Με το νέο νομοθετικό πλαίσιο, οι αποζημιώσεις και η επίλυση διαφορών με το Δημόσιο αποκτούν ουσιαστικά «εξπρές» χαρακτήρα, με στόχο την αποσυμφόρηση των δικαστηρίων και τη μείωση της ταλαιπωρίας των πολιτών.