Πώς η γεωπολιτική σύγκρουση ΗΠΑ – Κίνας αποτυπώνεται στην Ανατολική Μεσόγειο; Υπάρχουν εναλλακτικές εμπορικές διαδρομές, στις οποίες μπορεί να πρωταγωνιστήσει η Ελλάδα; Ποια θα πρέπει να είναι η θέση της χώρας σ’ αυτό το διαρκώς μεταβαλλόμενο σκηνικό;
Αυτά ήταν μερικά από τα βασικά θέματα, τα οποία συζητήθηκαν και αναλύθηκαν στο πάνελ υπό τον τίτλο «Οι Μεγάλες Προκλήσεις για τις Θαλάσσιες Εμπορικές Διαδρομές της Μεσογείου», το οποίο έλαβε χώρα στο πλαίσιο του συνεδρίου «Αθήνα: Διάλογοι για την Πολιτική – Athens Policy Dialogues», που πραγματοποιείται 4 και 5 Δεκεμβρίου στο ξενοδοχείο King George και οργανώνεται από το Συμβούλιο Διεθνών Σχέσεων, το Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών και την εφημερίδα Το Βήμα.
Παίρνοντας πρώτος τον λόγο, ο Άγγελος Συρίγος, Βουλευτής Α’ Αθηνών και Καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, επέλεξε να αναφερθεί στα ελληνικά λιμάνια. Για την Αμερική, όπως εξήγησε, το πρόβλημα είναι ο Πειραιώς. «Η Αμερική θα ήθελε οι Κινέζοι να μην είναι στον Πειραιά. Αλλά όταν έγινε ο διαγωνισμός […] οι Αμερικανοί δεν είχαν εκφράσει ενδιαφέρον», επεσήμανε, ενώ υπενθύμισε ότι «την προηγούμενη 10ετία, όταν κανείς δεν ερχόταν να επενδύσει στη χώρα, οι Κινέζοι έκαναν μια μεγάλη επένδυση». «Αυτά είναι πράγματα που δεν μπορούμε να προσπεράσουμε εύκολα», σχολίασε.
Ειδική αναφορά έκανε και στον IMEC, ο οποίος αποτελεί τον Οικονομικό Διάδρομο της Ινδίας. Κατά τον ίδιο, το «παιχνίδι» θα παιχτεί γύρω από τα λιμάνια της Αλεξανδρούπολης, της Ελευσίνας και του Βόλου, δεδομένου ότι στον Πειραιά υπάρχουν οι Κινέζοι και στη Θεσσαλονίκη είναι οι Ρώσοι. «Είναι σαφές ότι οι Ινδοί δεν θα πάνε σε ένα λιμάνι που ελέγχουν οι Κινέζοι ή οι Ρώσοι», τόνισε χαρακτηριστικά.
Την ίδια στιγμή, ο κ. Συρίγος θέλησε να αναδείξει τις εναλλακτικές επιλογές της Ελλάδας στο πεδίο των εμπορικών διαδρομών, εστιάζοντας σε μια νέα σιδηροδρομική γραμμή, στα πρότυπα της REAL BALTICA, η οποία θα μεταφέρει μεγάλα φορτία σε ταχεία κυκλοφορία, ξεκινώντας από την Οδησσό και καταλήγοντας στην Αλεξανδρούπολη μέσω της Ρουμανίας και της Βουλγαρίας. Όπως διευκρίνισε ο βουλευτής, ένα φορτίο θα φτάνει στον τελικό προορισμό σε 10-12 ώρες, δηλαδή πολύ πιο γρήγορα σε σχέση με την αντίστοιχη θαλάσσια διαδρομή. «Θα πρόκειται για μια γεωπολιτική επανάσταση», σχολίασε, καλώντας την Ευρωπαϊκή Ένωση να στηρίξει και να προωθήσει το έργο.
Εάν συμβεί κάτι τέτοιο, συνέχισε, δίπλα στη σιδηροδρομική γραμμή θα μπορούν να «τρέξουν» αγωγοί φυσικού αερίου, αγωγοί υδρογόνου και καλώδια ηλεκτρικού ρεύματος. Βέβαια, όπως συμπλήρωσε, αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να δημιουργηθούν οι αντίστοιχες υποδομές στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης, το οποίο θα πρέπει να γίνει ένας «μικρός Πειραιάς».
Ένας νέος ψυχρός πόλεμος
Από την πλευρά του, ο Αθανάσιος Πλατιάς, Πρόεδρος στο Συμβούλιο Διεθνών Σχέσεων, επικεντρώθηκε στον διεθνή ανταγωνισμό μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας. «Είμαστε σε έναν νέο ψυχρό πόλεμο», τόνισε, προτού αναφέρει ότι αυτός ο ψυχρός πόλεμος οπλοποιεί και εργαλειοποιεί τα πάντα. Από τις μεταφορές και τις θαλάσσιες διαδρομές έως τα πλοία, τα λιμάνια και τα ναυπηγεία. Ως παράδειγμα επικαλέστηκε τα θαλάσσια στενά, τα οποία είναι εύκολα εργαλεία για οπλοποίηση. Σουέζ, Ορμούζ, Ταϊβάν και Μάλακκα είναι μερικές ενδεικτικές περιπτώσεις θαλάσσιων στενών, τα οποία μπορούν να οπλοποιηθούν, όπως επεσήμανε μεταξύ άλλων.
Το ίδιο, συνέχισε, μπορεί να συμβεί και με τα πλοία, υπενθυμίζοντας ότι πριν μερικές ημέρες χτυπήθηκαν τέσσερα διαφορετικά πλοία, τα οποία είχαν ως κοινό χαρακτηριστικό ότι έκαναν εμπόριο με τη Ρωσία. Τα λιμάνια συνιστούν ακόμη ένα πεδίο οπλοποίησης, με τον κ. Πλατιά να φέρνει ως παράδειγμα την επιλογή των ΗΠΑ να εφαρμόσουν μια στρατηγική αποσύζευξης, προκειμένου να μειώσουν την κινεζική επιρροή σε κρίσιμες υποδομές.
Όσον αφορά στις εναλλακτικές εμπορικές διαδρομές, εξήγησε ότι μία βασική επιλογή είναι η Αρκτική. «Υπάρχει ένας τρομερός ανταγωνισμός για το ποιος θα ελέγξει την Αρκτική», επεσήμανε, αναφέροντας ότι γι’ αυτόν τον λόγο ο Ντόναλντ Τραμπ από την πρώτη στιγμή μίλησε για τον έλεγχο της Γροιλανδίας, η οποία συνιστά την κύρια είσοδο προς την Αρκτική.
Σε αμηχανία η Ευρώπη
Επιστρέφοντας στα θέματα της Ανατολικής Μεσογείου, η Μαριλένα Κοππά, Καθηγήτρια Συγκριτικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, παρατήρησε ότι η Ε.Ε. βρίσκεται σε μια πολύ μεγάλη αμηχανία, γιατί λειτουργεί «παρακολουθητικά απέναντι στις ΗΠΑ». Δεν παρέλειψε να εστιάσει και στο πρόβλημα του κατακερματισμού, καθώς «τα κράτη προτιμούν να έχουν διμερείς επαφές και να μην υποτάσσονται σε μια κοινή ευρωπαϊκή πολιτική. Μάλιστα, έφερε ως παράδειγμα την εικόνα των ευρωπαϊκών χωρών απέναντι στη Γάζα, την οποία χαρακτήρισε ως ένα τρομερό πλήγμα για την Ε.Ε.
Την ίδια στιγμή, η καθηγήτρια έκανε λόγο για διπλά στάνταρντς της Ευρώπης. Ενώ είναι πολύ αυστηρή με τις παραβιάσεις της Ρωσίας στην Ουκρανία και τις υπόλοιπες χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, δεν έχει την αντίστοιχη ευαισθησία στον πόλεμο της Μέσης Ανατολής. Κι αυτό ερμηνεύεται από το γεγονός ότι η Ε.Ε. έχει ορίσει τη Ρωσία ως απειλή για την ύπαρξή της.
Όσον αφορά στην εξωτερική πολιτική της χώρας, η κυρία Κοππά ανέφερε ότι η Ελλάδα θα πρέπει να τοποθετηθεί με έξυπνο τρόπο, δηλαδή με εναλλακτικές. «Η λογική ότι στρέφομαι μόνο σ' έναν εταίρο είναι λάθος», πρόσθεσε, προσδίδοντας ιδιαίτερη σημασία στο γεγονός ότι δεν πρέπει να ξεχνάμε πως το ευρωπαϊκό χαρτί είναι το πιο δυνατό μας χαρτί -παρά τα μεγάλα προβλήματα. «Προφανώς οι ΗΠΑ είναι ο ισχυρός παίκτης της Ανατολικής Μεσογείου, αλλά η μόνη μας σταθερή είναι η συμμετοχή στην ευρωπαϊκή οικογένεια», συμπλήρωσε, επαναλαμβάνοντας ότι «δεν μπορεί η εξωτερική πολιτική να καθορίζεται από το ποιος είναι ο ισχυρός παίκτης κάθε φορά».
Τον συντονισμό της συζήτησης πραγματοποίησε ο Χρήστος Δόγας, Διευθυντής σύνταξης, Το ΒΗΜΑ.