Στη κρίσιμη τελική ευθεία μπαίνει το project της υπόγειας αποθήκης CO2 στο Πρίνο, μπάτζετ άνω του 1 δισ ευρώ, καθώς στις αρχές του νέου έτους θα «τρέξει» το market test που θα καταδείξει το πραγματικό ενδιαφέρον της εγχώριας και ξένης αγοράς, ενώ το καλοκαίρι πρόκειται να γίνουν οι πρώτες δύο γεωτρήσεις.
Τα βασικά ορόσημα του έργου που αποτελεί το «κλειδί» για να πάρει μπροστά η νέα αυτή αγορά στην Ελλάδα και να ενεργοποιηθούν επενδύσεις 4 δισ. έδωσε χθες από το 5ο Forum Βιομηχανικής Διαχείρισης Άνθρακα (ICM Forum), τον ετήσιο θεσμό της Κομισιόν που φέτος διεξάγεται στην Αθήνα, ο Νικόλαος Ρήγας, επικεφαλής Αποθήκευσης Άνθρακα στην EnEarth, θυγατρική της Energean.
Στο πρώτο δίμηνο της νέας χρονιάς θα ξεκινήσει μια διαδικασία εννέα περίπου μηνών, πρώτα η μη δεσμευτική φάση του market test και μετά οι δεσμευτικές προσφορές που θα δείξουν το πραγματικό ενδιαφέρον της αγοράς, ενώ το καλοκαίρι θα διεξαχθούν οι απαιτούμενες γεωτρήσεις στον Πρίνο για άντληση νερού και εισπίεση διοξειδίου του άνθρακα.
Κλείνοντας τις πρώτες δεσμευτικές συμφωνίες με πελάτες, τότε η Energean θα λάβει και τη τελική επενδυτική απόφαση (FID) που τοποθετείται στα τέλη του 2026, με την εκτιμώμενη ημερομηνία έναρξης του έργου στο πρώτο τρίμηνο του 2030.
Η EnEarth, έχει ήδη προκηρύξει το διαγωνισμό για την επιλογή του γεωτρύπανου, ενώ πριν μια εβδομάδα κατέθεσε τα έγγραφα για τους περιβαλλοντικούς όρους της γεώτρησης που αφορά τη πρώτη φάση του έργου, δυναμικότητας 1 εκατ. τόνων CO2 (σσ: σε πλήρη ανάπτυξη θα μπορεί να χωρέσει 2,8 εκατ. τόνους).
Ακριβώς επειδή χρηματοδοτείται με 150 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης, το ορόσημο για την ολοκλήρωση του θεσμικού πλαισίου είναι ο Δεκέμβριος του 2025, γεγονός που εξηγεί και γιατί το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έχει ανεβάσει ταχύτητες, φέρνοντας στη Βουλή το νομοσχέδιο για τη νέα αυτή αγορά, με την ψήφιση του να γίνεται μεθαύριο Πέμπτη.
Το σημαντικό είναι ότι έως τα τέλη του έτους, όχι μόνο πρέπει να έχει ψηφιστεί ο νόμος, αλλά και να έχουν εκδοθεί τρεις βασικές αποφάσεις της ΡΑΑΕΥ (Κανονισμός τιμολόγησης, Κώδικας χωρητικότητας, Κατευθυντήριες Γραμμές για το Market Test), κάτι που αναμένεται να συμβεί τις επόμενες εβδομάδες, προκειμένου να ανοίξει ο δρόμος για το market test.
Το μεγάλο πάντως στοίχημα για την νέα αυτή αγορά είναι ο ταυτόχρονος χρονισμός των επενδύσεων όλων των κρίκων της αλυσίδας. Οταν δηλαδή θα είναι έτοιμη στις αρχές του 2030 η μονάδα δέσμευσης άνθρακα του Ηρακλή («OLYMPUS», Μηλάκι Αλιβερίου), για το οποίο ο όμιλος θα πάρει τη τελική επενδυτική απόφαση μέσα στο επόμενο εξάμηνο, πρέπει να έχει ολοκληρωθεί και η δεύτερη φάση του project των 1,2 δισ. ευρώ για την αποθήκευση CO2 στον Πρίνο. Εκεί δηλαδή όπου θα μεταφέρεται και θα αποθηκεύεται η ποσότητα του 1 εκατ. τόνων από το Αλιβέρι.
Ο ίδιος χρονισμός ισχύει και για τη ναυπήγηση των πλοίων (για όσες εταιρείες επιλέξουν αυτή τη λύση) με τα οποία θα μεταφέρεται το διοξείδιο του άνθρακα στην υπόγεια κοιλότητα.
Το ακανθώδες θέμα της κατανομής
Το εγχείρημα ωστόσο δεν είναι καθόλου αυτονόητο και το ακανθώδες ζήτημα για να πάρει μπροστά στη πράξη και να μη μείνει στα λόγια, η νέα αυτή αγορά, συνδέεται με τη κατανομή της χωρητικότητας των 2,8 εκατ. τόνων CO2 του Πρίνου .
Στο ερώτημα κατά πόσο ο νόμος του ΥΠΕΝ θα συμβάλει πράγματι στη κατεύθυνση να «ξεκλειδώσουν» όλες αυτές οι επενδύσεις, η αγορά κρατά σοβαρές επιφυλάξεις, καθώς μόνο οι εκπομπές των παραπάνω βιομηχανιών φτάνουν τα 4 εκατομμύρια τόνους CO2 το χρόνο (συνολικά στην Ελλάδα ανέρχονται σε 10 εκατομμύρια), όταν η χωρητικότητα του Πρίνου σε πλήρη ανάπτυξη δεν θα μπορεί να σηκώσει πάνω από 2,8 εκατομμύρια.
Στην κατεύθυνση αυτή το υπουργείο έχει καταλήξει σε ένα αμφιλεγόμενο για την αγορά μοντέλο, σύμφωνα με το οποίο μέρος του capacity του Πρίνου θα διατίθεται ισόποσα, με υπουργικές αποφάσεις, ενώ το υπόλοιπο μέσω διεθνών διαγωνισμών, με μια αναλογία που πιθανότατα θα είναι 50%-50%.
Στη πράξη αυτό σημαίνει ότι από τη συνολική δυναμικότητα των 2,8 εκατ. τόνων διοξειδίου του άνθρακα που χωράει ο Πρίνος, το υπουργείο θα μοιράσει χωρητικότητα 1,4 εκατομμυρίων τόνων ισόποσα στις ενδιαφερόμενες βιομηχανίες, βγάζοντας σε διαγωνισμό το υπόλοιπο capacity των 1,4 εκατομμυρίων.
Η αγορά χαρακτηρίζει το μοντέλο άκρως προβληματικό και θεωρεί ότι μπορεί να εγερθούν ζητήματα ανταγωνισμού στις Βρυξέλλες, στη λογική ότι δεν εξασφαλίζει ίδιες τιμές, διαφάνεια και ισότιμη πρόσβαση σε όλους.
Σήμερα, οι ετήσιες εκπομπές των δυο διυλιστηρίων δεν ξεπερνούν τους 500.000 τόνους έκαστο, του Ηρακλή φτάνουν το 1 εκατ. τόνους, αλλά για τον Τιτάνα ανέρχονται σε 2 εκατ. τόνους.
Αυτό με τη σειρά του σημαίνει ότι εφόσον το 50% του capacity του Πρίνου (1,4 εκατ. τόνοι) κατανεμηθεί από το ΥΠΕΝ ισόποσα και όχι αναλογικά, δηλαδή με βάση τις εκπομπές CO2 της κάθε επιχείρησης, κάποιοι από τους παραπάνω θα καλύψουν σε πολύ μικρό βαθμό τις ανάγκες τους και θα πρέπει να αναζητήσουν λύσεις εκτός Ελλάδος.
Το πρόβλημα αναγνώρισε χθες ο υφυπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Νίκος Τσάφος, που μιλώντας στο ICM Forum, παραδέχθηκε ότι απαιτείται συνεργασία με τρίτες χώρες, όχι μόνο ευρωπαικές, λέγοντας ότι για το λόγο αυτό η Ελλάδα έχει υπογράψει μνημόνιο συνεργασίας με την Αίγυπτο, όπου το δυναμικό αποθήκευσης φθάνει τους 580 εκατ. τόνους.
Ποια είναι τα μεγάλα έργα που δρομολογούνται
Εκτός του Πρίνου, τα μεγάλα έργα που δρομολογούνται στη δέσμευση CO2 είναι από τις τσιμεντοβιομηχανίες Ηρακλής και Τιτάνας με projects 400 εκατ. και 584 εκατ. αντίστοιχα, τη Motor Oil (400 εκατ.), καθώς επίσης τον ΔΕΣΦΑ (800 εκατ.) που εμπλέκεται στη μεταφορά του διοξειδίου του άνθρακα στους χώρους εναπόθεσης.
Στο ίδιο συνέδριο ο Αρης Στεφάτος, επικεφαλής της Ελληνικής Διαχειριστικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων και Ενεργειακών Πόρων (ΕΔΕΥΕΠ), που συνδιοργανώνει το συνέδριο με τη Κομισιόν, ανέδειξε το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι από τις ελάχιστες αυτή τη στιγμή ευρωπαϊκές χώρες με τέτοιου μπάτζετ υπό ανάπτυξη έργα -μόνο οι ενισχύσεις από τα κοινοτικά ταμεία αγγίζουν το 1 δισ. ευρώ- παραθέτοντας αναλυτικά τις επενδύσεις.
- IFESTOS του Τιτάνα στο Καμάρι Βοιωτίας, με χρηματοδότηση 234 εκατ. από το Ταμείο Καινοτομίας (Innovation Fund) και στόχο την αποφυγή 10 εκατ. τόνων CO2 σε βάθος 10ετίας. Εκτιμώμενη λειτουργία το 1ο τρίμηνο του 2030
- IRIS της Motor Oil στους Αγ. Θεοδώρους στη Κόρινθο, με χρηματοδότηση 127 εκατ. από το Ταμείο Καινοτομίας (Innovation Fund) και στόχο την αποφυγή 8,6 εκατ. τόνων CO2 σε βάθος 10ετίας. Εκτιμώμενη λειτουργία το 4ο τρίμηνο του 2029.
- OLYMPUS του Ηρακλή (Holcim) στο Μηλάκι Αλιβερίου, με χρηματοδότηση 124,5 εκατ. από το Ταμείο Καινοτομίας (Innovation Fund) και στόχο την αποφυγή 7 εκατ. τόνων CO2 σε βάθος 10ετίας. Εκτιμώμενη λειτουργία το 1ο τρίμηνο του 2030.
- APOLLOCO2 του ΔΕΣΦΑ στη Ρεβυθούσα για τη δημιουργία μονάδας υγροποίησης, προσωρινής αποθήκευσης και εξαγωγής CO2, η οποία θα συνδέεται με τις ενεργοβόρες βιομηχανίες μέσω ενός αγωγού 35 χιλιομέτρων. Η χρηματοδότηση είναι 169,3 εκατ. από το Ταμείο Καινοτομίας (Innovation Fund) και κατά την α’ φάση θα μεταφέρονται 3 εκατ. τόνοι, ενώ κατά τη β’ φάση 5 εκατ. τόνοι. Εκτιμώμενη λήψη της επενδυτικής απόφασης το 2ο τρίμηνο του 2026 και εκτιμώμενη λειτουργία το 1ο τρίμηνο του 2030.