Βάσεις για την ανάδειξη της χώρας σε ενεργειακό κόμβο όχι μόνο στον τομέα του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας αλλά και της δέσμευσης, μεταφοράς και αποθήκευσης διοξειδίου του άνθρακα τίθενται με το νέο θεσμικό πλαίσιο που ψηφίστηκε από τη Βουλή και τις επενδυτικές πρωτοβουλίες μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων στη χώρα.
Τα χαρακτηριστικά και οι προοπτικές της νέας δραστηριότητας που διανοίγεται για τη χώρα μας παρουσιάστηκαν στο ευρωπαϊκό συνέδριο για τη διαχείριση των βιομηχανικών εκπομπών (Industrial Carbon Management Forum) που διοργάνωσε στην Αθήνα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε συνεργασία με την Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων και Ενεργειακών Πόρων (ΕΔΕΥΕΠ).
Όπως τονίζει σε δηλώσεις του προς το ΑΠΕ-ΜΠΕ ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΔΕΥΕΠ Αριστοφάνης Στεφάτος:
«Η χώρα μας έχει όλες τις προϋποθέσεις να εξελιχθεί σε περιφερειακό κόμβο μεταφοράς CO2, συνδέοντας τη Νότια, Κεντρική και Ανατολική Μεσόγειο με κατάλληλες και ασφαλείς γεωλογικές αποθήκες. Όραμά μας είναι η Ελλάδα να λειτουργεί ως σταθερός εταίρος σε συνεργασίες με την Ιταλία, τις χώρες των Βαλκανίων και της Ανατολικής Μεσογείου, όπως η Αίγυπτος, συμβάλλοντας ουσιαστικά στους κοινoύς στόχους για μια ανταγωνιστική και κλιματικά ουδέτερη περιφερειακή οικονομία» και προσθέτει:
«Η ολοκληρωμένη διαχείριση εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα αποτελεί κρίσιμο παράγοντα για την επίτευξη των ευρωπαϊκών κλιματικών στόχων. Στην κατεύθυνση αυτή πρωτοστατούσε μέχρι πρότινος η Βόρεια και Κεντρική Ευρώπη, με εμβληματικά έργα όπως το Northern Lights. Τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα έχει κάνει βήματα προόδου, μέσα από τη στενή συνεργασία Πολιτείας και ιδιωτικών φορέων, εξασφαλίζοντας ευρωπαϊκούς πόρους για έργα Δέσμευσης και Αποθήκευσης CO₂ (CCS) που ξεπερνούν τα 920 εκατ. ευρώ, ενώ υπάρχουν προοπτικές μόχλευσης επενδύσεων έως και 4 δισ. ευρώ για την ανάπτυξη εγχώριας αλυσίδας μεταφοράς και αποθήκευσης».
Ο ρόλος της Ελλάδας δεν σχετίζεται, προς το παρόν τουλάχιστον, με την αποθήκευση του διοξειδίου του άνθρακα, καθώς η υπάρχουσα υπόγεια αποθήκη στον Πρίνο επαρκεί για την κάλυψη τμήματος των αναγκών της ελληνικής βιομηχανίας, αλλά με την υγροποίηση και τη μεταφορά του σε τρίτες χώρες που έχουν διαθέσιμο δυναμικό αποθήκευσης. Επίσης, όπως φάνηκε από τη συμφωνία που υπέγραψε η Enearth με τη γερμανική πολυεθνική Heidelberg Materials, για την ανάπτυξη χερσαίας υπόγειας αποθήκης διοξειδίου του άνθρακα στη Βάρνα της Βουλγαρίας, η χώρα μας μπορεί να γίνει και κόμβος μεταφοράς τεχνογνωσίας στον τομέα.
Όπως επισημαίνει στο ΑΠΕ ο κ. Νικόλας Ρήγας, επικεφαλής του Τομέα Αποθήκευσης 'Ανθρακα της EnEarth, θυγατρικής του ομίλου Energean:
«Η καταρχήν συμφωνία της EnEarth με την Heidelberg Materials για την προοπτική να αναλάβει η εταιρεία μας τον ρόλο του Operator στην μεταφορά και αποθήκευση CO2 για την μονάδα του γερμανικού πολυεθνικού ομίλου στην Nτέβνια, στην Βουλγαρία, είναι μια εξέλιξη που μας κάνει υπερήφανους και ως εταιρεία αλλά και ως Έλληνες.
Μιλάμε για έναν γερμανικό πολυεθνικό όμιλο που λειτουργεί 3.000 εγκαταστάσεις στον κλάδο του τσιμέντου σε 50 χώρες με 51 χιλιάδες εργαζόμενους, ο οποίος εμπιστεύεται την τεχνογνωσία και την μέθοδο που αναπτύσσουμε για την αποθήκευση CO2 στον Πρίνο και έρχεται με τη συνεργασία αυτή να την εφαρμόσει στη γειτονική Βουλγαρία σε ένα από τα σημαντικότερα projects αποανθρακοποίησης σε όλο τον όμιλο και, μάλιστα, σε χερσαία περιοχή.
Είναι μια επιβεβαίωση της προσπάθειάς μας αλλά και μια απόδειξη του ότι στην χώρα μας, παρά την αντίθετη αντίληψη που υπάρχει, σημαντικά σχέδια από επιχειρήσεις με όραμα και στρατηγική, προχωρούν. 'Αλλωστε, το έργο της EnEarth στον Πρίνο είναι το 3ο έργο αποθήκευσης που έχει ήδη λάβει περιβαλλοντική άδεια και αναμένει και την άδεια αποθήκευσης για την 1η φάση του».
Τα έργα που προχωρούν, συνολικού ύψους άνω των 4 δισ. ευρώ με ευρωπαϊκή χρηματοδότηση άνω των 900 εκατ. ευρώ περιλαμβάνουν επενδύσεις από τους ομίλους:
- Motor Oil για τα διυλιστήρια Κορίνθου, που εξασφάλισαν επιχορήγηση 127 εκατ. Ευρώ για επενδύσεις δέσμευσης συνολικής ποσότητας 86 εκατ. τόνων δοξειδίου του άνθρακα σε ορίζοντα δεκαετίας. Η επενδυτική απόφαση αναμένεται στα μέσα του 2026 και η έναρξη λειτουργίας στα τέλη του 2029.
- ΤΙΤΑΝ, για το εργοστάσιο στο Καμάρι. Η επιχορήγηση είναι 234 εκατ. και αναμένεται η μείωση των εκπομπών κατα 20 εκατ. τόνους. Η επενδυτική απόφαση θα ληφθεί στα τέλη του 2026 και η λειτουργία αναμένεται στις αρχές του 2030.
- Ηρακλής, για το εργοστάσιο τσιμέντου στο Μηλάκι Εύβοιας όπου η επιχορήγηση φθάνει στα 124,5 εκατ. για τη δέσμευση 7 εκατ. τόνων διοξειδίου του άνθρακα. Ομοίως η επενδυτική απόφαση θα ληφθεί στα τέλη του 2026 και η λειτουργία αναμένεται στις αρχές του 2030.
- ΔΕΣΦΑ σε συνεργασία με τον όμιλο GASLOG για το έργο APOLLOCO2 που αφορά την κατασκευή μονάδας υγροποίησης, προσωρινής αποθήκευσης και εξαγωγής διοξειδίου του άνθρακα στη Ρεβυθούσα. Η υγροποίηση γίνεται με το πάγωμα του αερίου σε χαμηλή θερμοκρασία , διαδικασία η οποία στη Ρεβυθούσα (όπου εισάγεται, αποθηκεύεται και αεριοποιείται υγροποιημέν φυσικό αέριο- ΥΦΑ) μπορεί να γίνει πιο αποδοτικά δεδομένου ότι το ΥΦΑ αποθηκεύεται σε κρυογενικές συνθήκες, στους -162 βαθμούς Κελσίου και χρειάζεται να θερμανθεί προκειμένου να επιστρέψει σε αέρια μορφή και να διοχετευθεί στους αγωγούς του ΔΕΣΦΑ. 'Αρα η κατανάλωση ενέργειας για την υγροποίηση του διοξειδίου του άνθρακα στη Ρεβυθούσα θα είναι σημανεικά μειωμένη και αυτός είναι ένας από τους λόγους που η πρόταση του ΔΕΣΦΑ εξασφάλισε χρηματοδότηση από το ταμείο Καινοτομίας της ΕΕ. Το διοξείδιο σε υγροποιημένη μορφή θα μεταφέρεται στην αποθήκη του Πρίνου (ή σε άλλες αποθήκες εντός και εκτός Ελλάδας) με πλοία. Πέραν αυτού ο ΔΕΣΦΑ σχεδιάζει την κατασκευή δικτύου αγωγών που θα μεταφέρουν το διοξείδιο του άνθρακα από τις βιομηχανίες στη Ρεβυθούσα.
- Enearth, θυγατρική της Energean που αναπτύσσει την υπόγεια αποθήκη διοξειδίου του άνθρακα σε εξαντλημένο κοίτασμα φυσικού αερίου στον Πρίνο. Η εταιρεία θα τρέξει το market test το 2026 και αναμένεται να λάβει την επενδυτική απόφαση στα τέλη της ίδιας χρονιάς. Πρόκειται για επένδυση ύψους 1 δισ. ευρώ που έχει λάβει ενισχύσεις 120 εκατ. από το το Connecting Europe Facility και 150 εκατ. από το Ταμείο Ανάκαμψης. Σε πρώτη φάση ο Πρίνος θα έχει δυνατότητα αποθήκευσης 1 εκατ. τόνων ετησίως και στην πλήρη ανάπτυξη θα ανέβει σε 2,8 εκατ.
Η δέσμευση και υπόγεια αποθήκευση του διοξειδίου του άνθρακα που παράγεται από βιομηχανικές διεργασίες είναι ένας από τους πυλώνες της στρατηγικής της Ε.Ε. για την απανθρακοποίηση. Εφαρμόζεται κατά κύριο λόγο σε κλάδους όπου δεν υπάρχει δυνατότητα μείωσης των εκπομπών, μεταξύ άλλων στα διυλιστήρια, την τσιμεντοβιομηχανία και την χημική βιομηχανία.