Καθώς ο ελληνικός τουρισμός οδεύει προς ένα ακόμα ιστορικό υψηλό επίπεδο αφίξεων, προσελκύοντας περισσότερους από 37 εκατ. τουρίστες το 2025, το ενδιαφέρον μετατοπίζεται στις κινητήριες δυνάμεις της ανόδου και στα περιθώρια συνέχειάς της. Σύμφωνα με το νέο τεύχος της σειράς μελετών «Τάσεις του Επιχειρείν» της Διεύθυνσης Οικονομικής Ανάλυσης της Εθνικής Τράπεζας, η πορεία της τελευταίας δεκαετίας ήταν συνδυασμός (i) της ανοδικής διεθνούς ζήτησης και (ii) της ουσιαστικής ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας της χώρας.
Σε ένα περιβάλλον εντεινόμενου ανταγωνισμού και μεταβαλλόμενων προτιμήσεων, η πρόκληση μετατοπίζεται πλέον στην ταχύτερη προσαρμογή, με έμφαση στις μακρινές αγορές, στους εναλλακτικούς προορισμούς και στις επαρκείς υποδομές.
Συγκεκριμένα, αν και η σεισμική δραστηριότητα στη Σαντορίνη λειτούργησε συσταλτικά για το 1ο εξάμηνο του 2025 (+0,6%), η δυναμική του κλάδου επιβεβαίωσε την ισχυρή διαρθρωτική της τάση με μια κάθετη άνοδο στο 2ο εξάμηνο του έτους (+7%). Αξιοσημείωτο είναι ότι η δυναμική αυτή δεν δείχνει σημεία εξάντλησης, καθώς οι αεροπορικές κρατήσεις για το 1ο τρίμηνο του 2026 κινούνται 10% υψηλότερα από την αντίστοιχη περίοδο του 2025.
Με τον ελληνικό τουρισμό να καταγράφει συνεχή ρεκόρ αφίξεων από τα μέσα της προηγούμενης 10ετίας (εξαιρώντας την πανδημία), το κρίσιμο ερώτημα είναι κατά πόσο αποτελεί πραγματική επιτυχία της χώρας και κατά πόσο αντανακλά τη μεγέθυνση της παγκόσμιας τουριστικής αγοράς. Τα δεδομένα δίνουν ξεκάθαρη απάντηση: Η αύξηση των διεθνών αφίξεων στην Ελλάδα κατά περίπου 13 εκατ. την τελευταία δεκαετία δεν οφείλεται σε έναν μόνο παράγοντα:
- Περίπου το 40% της ανόδου προήλθε από τη συνολική μεγέθυνση της παγκόσμιας τουριστικής αγοράς (+25% στη δεκαετία), η οποία δημιούργησε ευνοϊκές συνθήκες για όλους τους προορισμούς.
- Ένα επιπλέον 20% συνδέεται με τη μετατόπιση της διεθνούς ζήτησης προς τη «γειτονιά» μας (την ευρύτερη περιοχή Ευρώπης-Μεσογείου), η οποία ενίσχυσε τη θέση της στον παγκόσμιο τουριστικό χάρτη (από 45% σε 49%).
- Το υπόλοιπο 40%, ωστόσο, αποτελεί καθαρό κέρδος της Ελλάδας, καθώς αντανακλά την ενίσχυση του μεριδίου της έναντι των άμεσων ανταγωνιστών μέσα στη «γειτονιά» μας.
Με άλλα λόγια, η ελληνική άνοδος αποτελεί συνδυαστικό αποτέλεσμα των ευνοϊκών διεθνών τάσεων και της βελτίωσης της ανταγωνιστικής της θέσης -με την Ελλάδα να κατατάσσεται στην πρώτη 5άδα των χωρών της περιφέρειας με το μεγαλύτερο κέρδος μεριδίου την τελευταία 10ετία. Έτσι το μερίδιό μας στον παγκόσμιο τουρισμό αγγίζει το 2,5% το 2025 (από 2% το 2016) -δηλαδή 25 φορές μεγαλύτερο από το μερίδιό μας στην παγκόσμια έκταση (0,1%).
Η επιτυχία αυτή, ωστόσο, εκτυλίσσεται σε μια τουριστική γειτονιά που αλλάζει:
- Στη βόρεια Μεσόγειο, η Τουρκία και η Αλβανία κινούνται επιθετικά, καταγράφοντας σημαντικές ανόδους μεριδίου στην περιφερειακή μας αγορά (+3,0 και +0,8 ποσοστιαίες μονάδες, αντίστοιχα, την τελευταία δεκαετία).
- Στη νότια Μεσόγειο, η Αίγυπτος, η Τυνησία και το Μαρόκο επανεμφανίζονται δυναμικά αυξάνοντας το αθροιστικό μερίδιό τους στην περιφερειακή μας αγορά κατά 2 ποσοστιαίες μονάδες, καθώς αξιοποιούν τις ανταγωνιστικές τιμές, τον χαμηλότερο κορεσμό και τη βελτιωμένη γεωπολιτική σταθερότητα.
- Παράλληλα, ώριμοι ευρωπαϊκοί προορισμοί (όπως το ΗΒ και η Γαλλία) καθώς και παραδοσιακοί μεσογειακοί προορισμοί (όπως η Ιταλία και η Ισπανία) χάνουν έδαφος (με αθροιστική απώλεια των 4 χωρών κατά 3 ποσοστιαίες μονάδες), δείχνοντας ότι πλησιάζουν τα φυσικά όρια της τουριστικής ανάπτυξής τους με τους όρους των προηγούμενων δεκαετιών.
Η υπεραπόδοση της Ελλάδας δεν ήταν τυχαία. Στηρίχθηκε σε διαρθρωτικά θεμέλια -κυρίως αναβάθμιση ποιότητας ξενοδοχείων και ενίσχυση αεροπορικών συνδέσεων, γράφει η Εθνική. Αυτά ήταν τα καύσιμα ανόδου μέχρι σήμερα. Το επόμενο ερώτημα είναι τι θα απαιτηθεί από εδώ και πέρα ώστε η επιτυχία της χώρας μας να έχει συνέχεια. Σε μια ανταγωνιστική τουριστική γειτονιά και με νέες τάσεις ζήτησης να αναδύονται, κερδισμένοι θα είναι όσοι καταφέρουν να ανταποκριθούν με ταχύτητα και αποτελεσματικότητα. Στο νέο αυτό περιβάλλον, δύο εξελίξεις λειτουργούν υποστηρικτικά:
- Σε μια περίοδο όπου οι ταξιδιώτες μεγάλων αποστάσεων αναμένεται να καλύψουν περίπου το ¼ της νέας ζήτησης στην περιφερειακή μας αγορά, οι συνδέσεις της χώρας μας με ώριμες μακρινές αγορές, όπως οι ΗΠΑ, και με αναδυόμενες μακρινές αγορές, όπως η Κίνα και η Ινδία, ενισχύονται.
- Η έντονη εποχικότητα του ελληνικού τουρισμού αρχίζει, αργά αλλά σταθερά, να υποχωρεί, με τις διαρκώς αυξανόμενες τουριστικές ροές να κατανέμονται σχετικά πιο ομοιόμορφα στο έτος. Συγκεκριμένα, η καλοκαιρινή περίοδος συγκεντρώνει πλέον 50% των αφίξεων, από 53% πριν 5 χρόνια, αν και εξακολουθεί να υπερβαίνει τον μεσογειακό μέσο όρο (40%).
Συνολικά, ο ελληνικός τουρισμός βρίσκεται σε σημείο καμπής, καθώς στρατηγικές ώριμων προορισμών πλησιάζουν τα όριά τους και νέες πηγές ανταγωνισμού αναδύονται. Η μετουσίωση της ισχυρής ζήτησης σε διατηρήσιμη οικονομική αξία και ανθεκτικότητα απαιτεί οργανωμένη προσπάθεια σε δύο άξονες:
- Πρώτον, ανάδειξη των «κρυμμένων θησαυρών» της χώρας με προώθηση εναλλακτικών προορισμών (δεδομένου ότι τα νησιά μας απορροφούν σχεδόν το ½ των αφίξεων ενώ καλύπτουν μόλις το 15% της έκτασης της χώρας).
- Δεύτερον, επιστροφή των επενδύσεων σε βασικές υποδομές στα προ κρίσης επίπεδα (καθώς κατά την τελευταία 5ετία παραμένουν 8% χαμηλότερα), ώστε να συμβαδίσουν με την τουριστική επενδυτική δυναμική (η οποία είναι 14% υψηλότερα από τα προ κρίσης επίπεδα) -αποδεικνύοντας έτσι την ικανότητά μας ως χώρας να διαχειριστούμε την ίδια μας την επιτυχία.