Υπερπλεόνασμα της τάξης του 1 δισ. εκτιμάται ότι θα παρουσιάσει ο ΕΦΚΑ στο τέλος του 2026, με αιχμή την αύξηση των εσόδων κυρίως από ασφαλιστικές εισφορές, κατά τουλάχιστον 4%. Πλεονασματικός εκτιμάται ότι θα είναι και ο προϋπολογισμός του κλάδου επικουρικής ασφάλισης του ΕΦΚΑ γεγονός που δημιουργεί ελπίδες παράκαμψης της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος και αύξησης των επικουρικών συντάξεων.
Ο προϋπολογισμός καταρτίστηκε σε συνθήκες αυξημένης απασχόλησης, βελτιωμένων μακροοικονομικών προβλέψεων και ενισχυμένων εσόδων από την αύξηση της απασχόλησης και των δηλωμένων υπερωριών.
Παρουσιάστηκε πριν από τα Χριστούγεννα κατά τη συνεδρίαση του Διοικητικού Συμβουλίου του ΕΦΚΑ και προβλέπει πλεόνασμα 1,04 δισ. ευρώ, που εφόσον επιβεβαιωθεί, προσφέρει σημαντικές ανάσες στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης και ενισχύει την πορεία βιωσιμότητας του φορέα, σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα.
Βέβαια, οι ειδικοί επισημαίνουν που δεν υπάρχουν περιθώρια εφησυχασμού, καθώς οι προβλέψεις κρίνονται στο τέλος κάθε έτους και όχι στις αρχές, όταν και είναι – συνήθως – ιδιαίτερα φιλόδοξες. Κάτι αντίστοιχο προέκυψε άλλωστε και το 2025, καθώς η αρχική πρόβλεψη ήταν για ισχυρό πλεόνασμα της τάξης του 1,1 δισ. ευρώ και τελικά προσγειώθηκε σε ένα ταμειακό αποτέλεσμα μόλις 76,7 εκατ. ευρώ.
Η διαμόρφωση του δημοσιονομικού αποτελέσματος της τρέχουσας χρονιάς σε αυτό το επίπεδο, οφείλεται μεταξύ άλλων, στην καταβολή της ετήσιας οικονομικής ενίσχυσης (επίδομα 250 ευρώ) σε συνταξιούχους άνω των 65 ετών, με εισοδηματικά κριτήρια, η οποία ανήλθε στα 310,7 εκατ. ευρώ.
Τόσο οι εγγενείς αβεβαιότητες που συνοδεύουν τον σχεδιασμό του μεγαλύτερου ασφαλιστικού φορέα της χώρας, σε μια περίοδο κατά την οποία το ασφαλιστικό σύστημα καλείται να ισορροπήσει μεταξύ δημογραφικών πιέσεων και κοινωνικών υποχρεώσεων, όσο και οι αυξημένες δαπάνες, για πρόσθετες παροχές, δείχνουν τις δύσκολες ισορροπίες που πρέπει να κρατηθούν.
Η εικόνα πάντως είναι θετική. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον προϋπολογισμό του 2026, τα έσοδα από ασφαλιστικές εισφορές προβλέπεται να αυξηθούν σημαντικά, φτάνοντας τα 36,86 δισ. ευρώ, καταγράφοντας άνοδο άνω του 4% σε σχέση με τις εκτιμήσεις του 2025.
Η αύξηση αυτή αποδίδεται κυρίως στην περαιτέρω ενίσχυση της απασχόλησης, στις αυξήσεις του κατώτατου μισθού, αλλά και στη βελτιωμένη εισπραξιμότητα των οφειλών μέσω του ΚΕΑΟ.
Παράλληλα, η κρατική επιχορήγηση για τον κλάδο Κύριας Ασφάλισης και Λοιπών Παροχών αυξάνεται αισθητά και ανέρχεται σε περίπου 14,9 δισ. ευρώ, αντανακλώντας τις πραγματικές χρηματοδοτικές ανάγκες για την κάλυψη των κύριων συντάξεων και των παροχών σε χρήμα.
Να σημειωθεί ότι από το 2024 και μετά, το Δημόσιο δεν καταβάλλει το σύνολο της εγγεγραμμένης επιχορήγησης, αλλά μόνο το ποσό που απαιτείται ώστε να διασφαλίζεται η καταβολή των συντάξεων, γεγονός που καθιστά το αποτέλεσμα περισσότερο «λογιστικά ρεαλιστικό».
Στο σκέλος των δαπανών, ο ΕΦΚΑ διατηρεί τον βασικό προσανατολισμό του: προτεραιότητα στις… ανελαστικές υποχρεώσεις για κύριες και επικουρικές συντάξεις, εφάπαξ και παροχές σε χρήμα, με τις λειτουργικές και διοικητικές δαπάνες να παραμένουν υπό έλεγχο.
Συγκεκριμένα, οι δαπάνες για τον Κλάδο Κύριας Ασφάλισης και Λοιπών Παροχών, θα ανέλθουν στα 31,12 δισ. ευρώ. Σε σχέση με την αντίστοιχη εκτίμηση του 2025, για δαπάνες για δαπάνες ύψους 29,98 δισ. ευρώ, προκύπτει αύξηση 1,14 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση.
Η αύξηση αυτή οφείλεται σύμφωνα με τη διοίκηση του ΕΦΚΑ στους εξής παράγοντες:
- Αύξηση των κύριων συντάξεων από την 1.1.2026 κατά 2,4%, σύμφωνα με το συντελεστή που προέκυψε από το άθροισμα του ετήσιου ποσοστού μεταβολής του ΑΕΠ και του ποσοστού μεταβολής του μέσου ετήσιου γενικού δείκτη τιμών καταναλωτή του τρέχοντος έτους (2025), διαιρούμενου δια του δύο.
- Αύξηση στο ρυθμό απονομής των νέων συντάξεων.
- Μείωση κατά 50% της προσωπικής διαφοράς των συνταξιούχων. Το συγκεκριμένο μέτρο, εφαρμόζεται για πρώτη φορά το 2026 και η διαδικασία θα ολοκληρωθεί το 2027, με την κατάργηση της προσωπικής διαφοράς.
Η συγκράτηση των εξόδων, σε συνδυασμό με τη θετική πορεία των εσόδων, δημιουργεί τον δημοσιονομικό χώρο που οδηγεί στην πρόβλεψη για πλεόνασμα κοντά στο 1 δισ. ευρώ.
Η Επικούριση
Αντίστοιχα, η δαπάνη για την Επικουρική Ασφάλιση, εκτιμάται ότι θα αυξηθεί κατά 7,3% το 2026, ως αποτέλεσμα της καταβολής εκκρεμών αιτήσεων συνταξιοδότησης, αλλά και αναδρομικών που απορρέουν από αυτές.
Ιδιαίτερη σημασία έχει, βέβαια, το γεγονός ότι προβλέπεται, ειδικά για τον κλάδο Επικουρικής Ασφάλισης, επιχορήγηση 277 εκατ. ευρώ για το 2026, για να καλυφθεί η απώλεια των ασφαλιστικών εισφορών που εκτιμάται πως θα προκύψει εξαιτίας της λειτουργίας του ΤΕΚΑ (οι εισφορές των νέων ασφαλισμένων κατευθύνονται στο νέο Κεφαλαιοποιητικό επικουρικό και όχι στον κλάδο επικουρικής ασφάλισης του ΕΦΚΑ).
Σύμφωνα με τον προϋπολογισμό, τόσο το 2025, όσο και το 2026, ο κλάδος επικουρικής ασφάλισης θα είναι πλεονασματικός. Για το 2025, η τελική εκτίμηση του προϋπολογισμού δείχνει ότι ο κλάδος Επικουρικής Ασφάλισης – μαζί με τον κλάδο Εφάπαξ – παρουσιάζει δημοσιονομικό πλεόνασμα 362,7 εκατ. ευρώ, υπερδιπλάσιο της αρχικής πρόβλεψης που είχε τεθεί στα 163,4 εκατ. ευρώ.
Η θετική αυτή απόκλιση δεν προήλθε από εκρηκτική αύξηση εσόδων, αλλά κυρίως από τη χαμηλότερη εκτέλεση δαπανών σε σχέση με τις αρχικές προβλέψεις, τη μετατόπιση πληρωμών και τον προσεκτικότερο έλεγχο των ταμειακών ροών.
Το πλεόνασμα της επικουρικής λειτουργεί μάλιστα, ως «μαξιλάρι» σε μια χρονιά όπου το συνολικό ταμειακό αποτέλεσμα του e-ΕΦΚΑ αποδείχθηκε πολύ χαμηλότερο των αρχικών προσδοκιών.
Και για το 2026, η εικόνα παραμένει θετική, αλλά περισσότερο σύνθετη. Ο κλάδος Επικουρικής Ασφάλισης εντάσσεται στον συνολικό σχεδιασμό που οδηγεί σε δημοσιονομικό πλεόνασμα άνω του 1 δισ. ευρώ για τον ΕΦΚΑ, με την επικουρική να συμβάλλει καθοριστικά σε αυτό το αποτέλεσμα.
Καθοριστικό ρόλο βέβαια, παίζει η κρατική επιχορήγηση, η οποία προβλέπεται στα 277 εκατ. ευρώ για την κάλυψη της απώλειας εισφορών λόγω της λειτουργίας του ΤΕΚΑ, καθώς οι νέοι ασφαλισμένοι δεν εισέρχονται πλέον στο διανεμητικό σύστημα της επικουρικής και επιπλέον 124 εκατ. ευρώ ως αντιπαροχή για την ενσωματωμένη περιουσία των Τομέων Ασφάλισης Προσωπικού ΔΕΗ.
Για κάποιους, το πλεόνασμα του κλάδου ανοίγει πλέον τον δρόμο ώστε να ξεπαγώσουν οι αυξήσεις στις επικουρικές συντάξεις για περίπου 1,3 εκατ. συνταξιούχους που έχουν παγώσει, διότι στον νόμο Κατρούγκαλου προβλέφθηκε η ρήτρα μηδενικού ελλείμματος.
Πρόκειται για την πρόβλεψη απαγόρευσης αυξήσεων στις επικουρικές συντάξεις, εάν το ΕΤΕΑΕΠ (το πρώην ταμείο επικουρικής ασφάλισης μισθωτών που αποτελεί την ραχοκοκαλιά του κλάδου επικουρικής ασφάλισης) εμφανίζει έλλειμμα.
Η ρήτρα του μηδενικού ελλείμματος σύμφωνα με όσους υποστηρίζουν ότι πρέπει εντός του 2026 να δοθούν αυξήσεις και στις επικουρικές συντάξεις, εξουδετερώνεται πλήρως με το πλεόνασμα τόσο του 2025, όσο και του 2026.
Βέβαια, για να συμπληρωθεί η σύνθετη εικόνα της κοινωνικής ασφάλισης πρέπει να εκτιμηθεί ότι χωρίς την κρατική επιχορήγηση, το πλεόνασμα της επικουρικής θα ήταν σαφώς πιο περιορισμένο αλλά και ότι οι απλήρωτες υποχρεώσεις των κλάδων Επικουρικής Ασφάλισης και Εφάπαξ εκτιμάται ότι θα ανέλθουν σε 250 εκατ. ευρώ στο τέλος του 2026, γεγονός που υποδηλώνει ότι μέρος του πλεονάσματος είναι λογιστικό και όχι πλήρως ταμειακό.
Με άλλα λόγια, το σύστημα «κρατά» – αλλά το πραγματικό τεστ βιωσιμότητας της επικουρικής ασφάλισης θα φανεί τα επόμενα χρόνια, όταν η μετάβαση στο κεφαλαιοποιητικό μοντέλο θα αρχίσει να αποτυπώνεται πλήρως στους αριθμούς.