Στα πέντε χρόνια μειώνεται, από την 1η Ιανουαρίου 2026 ο χρόνος παραγραφής χρεών προς τον ΕΦΚΑ, τα οποία θα βεβαιωθούν ως ληξιπρόθεσμα από το νέο έτος και δεν θα αναζητηθούν έκτοτε, από τον Φορέα ή το Κέντρο Είσπραξης Ασφαλιστικών Οφειλών (ΚΕΑΟ). Για παλαιές οφειλές, που έχουν δημιουργηθεί έως και 31/12/2025, παραμένει ως όριο παραγραφής η 10ετία.
Την σημαντική αλλαγή στο καθεστώς διαχείρισης των δημοσίων χρεών φέρνει η εφαρμογή του άρθρου 6 του Ν. 4997/2022 (ψηφίστηκε μετά από απόφαση του ΣτΕ), καθώς από την 1η Ιανουαρίου 2026 η παραγραφή ασφαλιστικών οφειλών περιορίζεται στα πέντε έτη. Η αλλαγή επηρεάζει άμεσα τον τρόπο με τον οποίο το Δημόσιο βεβαιώνει και διεκδικεί απαιτήσεις, αλλά και τη στρατηγική επιχειρήσεων και ελεύθερων επαγγελματιών στη διαχείριση των υποχρεώσεών τους.
Αναλυτικά, από την 1η Ιανουαρίου 2026 τίθεται σε εφαρμογή μια ριζική αλλαγή στο καθεστώς παραγραφής ασφαλιστικών χρεών, με τη μείωση του χρόνου παραγραφής από 10 σε 5 χρόνια, διαμορφώνοντας πλέον, μια νέα πραγματικότητα για τους οφειλέτες. Κυρίως βέβαια, αλλάζει η νοοτροπία της ασφαλιστικής διοίκησης και των εισπρακτικών μηχανισμών της, καθώς θα πρέπει να κινεί τις διαδικασίες άμεσα και έγκυρα προκειμένου να μην αφήνει ανοικτά παράθυρα παραγραφής χρεών.
Κι αυτό, γιατί η αλλαγή αφορά την παραγραφή αξιώσεων του ΕΦΚΑ, υπό την αυστηρή προϋπόθεση ότι ο φορέας δεν έχει κινήσεις τις προβλεπόμενες διαδικασίες «αναζήτησης» των οφειλών αυτών. Υπό το παλαιό θεσμικό πλαίσιο, οι απαιτήσεις από μη καταβληθείσες εισφορές παρέμεναν ενεργές για 10 χρόνια από τη στιγμή που είχαν βεβαιωθεί ως ληξιπρόθεσμες. Από την έναρξη του νέου έτους, ωστόσο, η περίοδος αυτή συντομεύεται σε 5 χρόνια.
Προσοχή όμως: Η 5ετία αφορά χρέη που γεννιούνται για πρώτη φορά από 1/1/2026 και μετά.
Με τη μείωση της παραγραφής, μια οφειλή που θα δημιουργηθεί και θα βεβαιωθεί ως ληξιπρόθεσμη μέσα στο 2026 θα παραγραφεί στις αρχές του 2032 -δηλαδή πέντε χρόνια μετά την πρώτη ληξιπρόθεσμη ημερομηνία. Αν η παραγραφή παρέμενε 10ετής, η ίδια οφειλή θα παρέμενε ενεργή έως το 2037.
Ωστόσο, η απλούστευση αυτή δεν σημαίνει αυτόματο «σβήσιμο» χρεών εντός 5 ετών. Το νέο πλαίσιο προβλέπει ότι, αν η διοίκηση εντοπίσει και αναζητήσει μια οφειλή εντός της πενταετίας, τότε η περίοδος παραγραφής ανανεώνεται για άλλα 5 χρόνια από τη στιγμή της αποστολής ειδοποιητηρίου. Αυτό σημαίνει ότι η παραγραφή διατηρείται ως εργαλείο διαχείρισης του χρόνου ωρίμανσης των απαιτήσεων, αλλά όχι ως αυτόματη «αμνηστία» για όσους δεν έχουν τακτοποιήσει εγκαίρως τις υποχρεώσεις τους.
Για χρέη που έχουν βεβαιωθεί ληξιπρόθεσμα έως και το τέλος του 2025 και δεν έχουν κινηθεί οι αναγκαίες διαδικασίες, εξακολουθεί να ισχύει η 10ετής παραγραφή, με την προϋπόθεση ότι μέσα στη δεκαετία δεν μεσολαβεί κάποια «διακοπτική ενέργεια» -όπως ειδοποίηση, εξώδικο ή άλλη επίσημη δράση της διοίκησης. Εάν μια ειδοποίηση σταματήσει τον χρόνο παραγραφής, τότε και για αυτούς τους παλαιούς λογαριασμούς ισχύει η νέα πενταετία.
Παράλληλα, οι οφειλές που αφορούν περιόδους ασφάλισης πριν από το 2026 εξακολουθούν να διέπονται από την 10ετή παραγραφή ακόμα και αν βεβαιώνονται μετά την έναρξη εφαρμογής του νέου κανόνα.
Από πλευράς δημοσιονομικής διαχείρισης, η μείωση του χρόνου παραγραφής ενδέχεται να θέσει πρόσθετες πιέσεις στις υπηρεσίες του ΕΦΚΑ και του ΚΕΑΟ, οι οποίες καλούνται να εντείνουν τους ελέγχους και τις βεβαιώσεις οφειλών εντός των νέων χρονικών ορίων για να αποτραπεί η απώλεια απαιτήσεων που θα μπορούσαν να εισπραχθούν.
Για τον λόγο αυτό άλλωστε, και οι οφειλές του παρελθόντος, που υπόκεινται στην 10ετή παραγραφή, δεν «σβήνονται» με γρήγορους ρυθμούς. Παρά τις χιλιάδες αιτήσεις από ενδιαφερόμενους, οι υπηρεσίες του ΕΦΚΑ διενεργούν εξονυχιστικούς ελέγχους προκειμένου να διαπιστώσουν ότι δεν υπήρξε κάποια «διακοπτική» διαδικασία.