Ως «μαξιλάρι» στους κραδασμούς που προέρχονται από τις επιπτώσεις της πανδημίας αναμένεται να λειτουργήσει μέσα στο 2021 το ολοένα και μειούμενο κόστος χρηματοδότησης των επιχειρήσεων.
Σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, η τάση μείωσης του μέσου επιτοκίου δανεισμού αναμένεται να συνεχιστεί και για το έτος που ξεκινά σε λίγες ημέρες, καθώς:
- Πρώτον, οι πολλές αναδιαρθρώσεις δανείων που έλαβαν χώρα μέσα στο 2020 και προέβλεπαν από μικρές έως και πολύ σημαντικές μειώσεις επιτοκίων θα λειτουργήσουν μέσα στο 2021 σε δωδεκάμηνη βάση. Η πλειονότητα πλέον των εισηγμένων εταιρειών έχει κόστος δανεισμού για τις νέες δανειακές συμβάσεις από τις τράπεζες, που κυμαίνεται από 2% έως και 4%, όταν πριν από λίγα μόλις χρόνια το μέσο επιτόκιο ήταν τουλάχιστον διπλάσιο. Για παράδειγμα, εισηγμένες όπως ο ΟΠΑΠ και η ΤΙΤΑΝ μέσα από αναχρηματοδοτήσεις εταιρικών ομολόγων πέτυχαν πέρυσι χαμηλότερα επιτόκια (ο ΟΠΑΠ από 3,5% σε 2,1% και η ΤΙΤΑΝ από 3,5% σε 2,75%). Επίσης, πρόσφατα η Κλουκίνας-Λάππας αναχρηματοδότησε δανεισμό 11 εκατ. για οκτώ χρόνια με επιτόκιο μόλις Euribor+2,4% (δηλαδή 2,4%), ενώ σαφώς χαμηλότερο κόστος χρήματος αναμένεται ότι θα προκύψει από το εκτεταμένο refinancing μέσω τριών ομολογιακών δανείων για τη ΣΙΔΜΑ. Αποκλιμάκωση του μέσου κόστους δανεισμού του κατά τα τελευταία χρόνια επιτυγχάνει και ο όμιλος Viohalco.
- Δεύτερον, πολλές εταιρείες (μεταξύ των οποίων και αρκετές εισηγμένες) έλαβαν χρηματοδότηση με ιδιαίτερα ελκυστικούς όρους μέσα από τα προβλεπόμενα μέτρα για τη στήριξη των επιχειρήσεων λόγω της πανδημίας. Ειδικότερα για την περίπτωση της επιστρεπτέας προκαταβολής, σε ορισμένες τουλάχιστον περιπτώσεις θα υπάρξει χάρισμα του 50% του ποσού.
- Τρίτον -και κυριότερο- έχουν διαφοροποιηθεί πλήρως οι ισορροπίες στην αγορά. Συγκεκριμένα, ενώ κατά το παρελθόν οι τράπεζες είχαν πρόβλημα ρευστότητας, σήμερα έχουν περάσει στην… αντίπερα όχθη. Έχουν πλεόνασμα μετρητών, τα οποία υποχρεώνονται να τα «παρκάρουν» επιβαρυνόμενες στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και έτσι έχουν κάθε λόγο να βρουν υγιείς επιχειρήσεις και να τις δανειοδοτήσουν, έστω και με χαμηλό επιτόκιο. Δεν είναι τυχαίο ότι η πιστωτική επέκταση προς τις επιχειρήσεις έχει αυξηθεί φέτος κατά 8,3% στο εννεάμηνο.
Γενικότερα, οι συστημικές τράπεζες αντλούν σήμερα κεφάλαια από τους καταθέτες τους με μηδενικό επιτόκιο για το 70% (όψεως και ταμιευτηρίου, βλέπε διάρθρωση καταθέσεων με βάση τα στοιχεία της ΤτΕ) και με έως 0,1% για το υπόλοιπο 30% (βλέπε δωδεκάμηνης διάρκειας προθεσμιακές καταθέσεις Δεκεμβρίου). Επιπλέον, έχουν «σηκώσει» σημαντικά ποσά με αρνητικό επιτόκιο από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα μέσω του μηχανισμού LTRO. Είναι προφανές ότι όλα αυτά δεν μπορούν παρά να επηρεάσουν πτωτικά και την πορεία των επιτοκίων στις χορηγήσεις.
Οι τράπεζες άλλωστε έχουν να αντιμετωπίσουν πλέον και τον ανταγωνισμό των εταιρικών ομολόγων που διαπραγματεύονται στο Χρηματιστήριο της Αθήνας, μέσω των οποίων έχει διατεθεί μέχρι σήμερα 1,8 δισ. ευρώ. Μόλις προ μηνών, οι επενδυτές δάνεισαν για επτά χρόνια τον ΟΠΑΠ με επιτόκιο 2,1% και εκ των υστέρων μάλιστα, η τιμή του ομολόγου ξεπέρασε το «100».
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις παραγόντων της αγοράς, θα υπάρξουν μέσα στο 2021 και άλλες εταιρείες (π.χ. η Pasal Development έχει δηλώσει ήδη τη σχετική της πρόθεση) που θα προσφύγουν στο ΧΑ για να εκδώσουν εταιρικό ομόλογο. Το κλίμα είναι θετικό, καθώς ιδιώτες και θεσμικοί (π.χ. ασφαλιστικές εταιρείες) επενδυτές αναζητούν σε περιβάλλον μηδενικών επιτοκίων κάποιες αποδόσεις -έστω και περιορισμένες- για τα κεφάλαιά τους, αρκεί να θεωρήσουν πως το ρίσκο που αναλαμβάνουν είναι περιορισμένο.
Τέταρτον, η επείγουσα ανάγκη για ενεργή διαχείριση των κόκκινων δανείων σε συνδυασμό με τις πωλήσεις μη εξυπηρετούμενων χορηγήσεων σε funds έχει οδηγήσει τις τράπεζες σε ρεαλιστικότερες -σε σχέση με το παρελθόν- πρακτικές, με αποτέλεσμα να συναινούν ευκολότερα σε κουρέματα απαιτήσεών τους, εκεί που δεν μπορεί να γίνει διαφορετικά.
Μέσα στο 2021 αναμένονται «κουρέματα» υποχρεώσεων σε κάποιες εισηγμένες εταιρείες, όπως π.χ. στην Μπήτρος Συμμετοχών (ειδικότερα στη θυγατρική της Μπήτρος Μεταλλουργική), αλλά και σε Γ.Ε. Δημητρίου και Euromedica (στον βαθμό που αποβούν θετικές οι σχετικές δικαστικές αποφάσεις).