Αυτή την εβδομάδα είχαμε την πρώτη περίπτωση default (της MLS) σε εγχώριο εταιρικό ομόλογο που διαπραγματευόταν στο Χρηματιστήριο της Αθήνας, έστω και στην Εναλλακτική Αγορά αυτού. Με αφορμή το συγκεκριμένο γεγονός, το Euro2day.gr απευθύνθηκε σε παράγοντες της αγοράς από τους οποίους ζήτησε σχόλια και επισημάνσεις για τυχόν αδυναμίες και παραλείψεις, δηλαδή «τρύπες» του συστήματος.
Φυσικά, πάντα θα υπάρχουν εταιρείες που δεν θα είναι σε θέση να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους (το γνωστό σε όλους μας επιχειρηματικό ρίσκο, που καλούνται να αναλάβουν μέτοχοι και ομολογιούχοι), πλην όμως θα μπορούσαν ενδεχομένως να υπάρξουν πρόνοιες, έτσι ώστε οι συγκεκριμένες περιπτώσεις να είναι λιγότερες σε αριθμό και να προκαλούν μικρότερα προβλήματα στο επενδυτικό κοινό.
Το Euro2day.gr λοιπόν, συγκεντρώνοντας τις απόψεις παραγόντων της αγοράς, προχωρεί σε πέντε κυρίως επισημάνσεις σε ό,τι αφορά τις «τρύπες» του συστήματος:
- Θα πρέπει να τεθούν περιορισμοί στο πόσες μικρές ομολογιακές εκδόσεις θα μπορεί να «σηκώνει» μια εταιρεία, χωρίς τον έλεγχο της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς. Με βάση το ισχύον θεσμικό πλαίσιο, μια εταιρεία μπορεί να εκδίδει ομολογιακά δάνεια διαπραγματεύσιμα στο Χρηματιστήριο της Αθήνας χωρίς να περνούν από τον έλεγχο και τις διαδικασίες της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, αρκεί κάθε ένα από αυτά να μην υπερβαίνει το ποσό των πέντε εκατ. ευρώ. Σωστή κίνηση, προκειμένου στις μικρές εκδόσεις να συντομεύεται ο χρόνος και να περιορίζεται το κόστος. Μέχρι πόσα όμως τέτοια ομόλογα μπορεί να εκδίδει μια εταιρεία; Θα μπορεί να εκδίδει ένα κάθε χρόνο; (η ΜLS εξέδωσε τρία τέτοια σε μια τετραετία…). Μήπως εκεί θα πρέπει να μπει κάποιος περιορισμός για να αποφεύγονται ακρότητες;
- Δεύτερον, θα πρέπει να δίδεται πολύ μεγαλύτερη σημασία από το επενδυτικό οικοσύστημα (εταιρείες, ομολογιούχοι, ανάδοχοι, σύμβουλοι έκδοσης) σε όλους τους όρους μιας ομολογιακής έκδοσης και όχι μόνο στη διάρκεια και στο επιτόκιο. Για παράδειγμα, επιβάλλεται στο εξής να υπάρχουν πολύ πιο ελαστικοί όροι προκειμένου να μπορεί να καταγγελθεί ή να παραταθεί ένα ομολογιακό δάνειο. Οι απαιτούμενες ελάχιστες απαρτίες του 66,67% που είδαμε στην περίπτωση της ΜLS θα πρέπει να ξεχαστούν και να προσγειωθούμε σε πολύ πιο χαμηλά νούμερα και σε δυνατότητα λήψης αποφάσεων σε επαναληπτικές γενικές συνελεύσεις, με μόνο απαιτούμενο την πλειοψηφία των παρόντων. Άλλα ενδεικτικά στοιχεία της έκδοσης που θα πρέπει να συνεκτιμώνται είναι π.χ. η ύπαρξη ή μη εγγυήσεων, καθώς και η δυνατότητα πρόωρης αποπληρωμής του ομολόγου από την εταιρεία (αν υπάρχει, να δίνεται έμφαση στους όρους με τους οποίους προβλέπεται να γίνει και ειδικότερα πότε μπορεί να γίνει και έναντι ποιου τιμήματος).
- Οι παρεμβάσεις για αναστολή διαπραγμάτευσης των ομολόγων από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς δεν είναι πάντοτε χρήσιμες για το επενδυτικό κοινό, αλλά θα πρέπει να εξετάζονται κατά περίπτωση, καθώς αν διαρκούν για μεγάλο χρονικό διάστημα, προκαλούν μεγαλύτερα προβλήματα από αυτά που επιδιώκουν να αντιμετωπίσουν. Αν για παράδειγμα στην περίπτωση της ΜLS συνεχιζόταν η διαπραγμάτευση, οι ομολογιούχοι θα είχαν εισπράξει ένα (μικρό έστω) τμήμα των κεφαλαίων που είχαν καταβάλει («ξεπουλώντας» στα χαμηλά τους τίτλους τους), ενώ σήμερα κινδυνεύουν να μην ανακτήσουν ούτε ένα ευρώ. Παράλληλα, τα όποια «κοράκια» θα αγόραζαν τα ομόλογα με βαθύ discount από τη χρηματιστηριακή αγορά, θα μπορούσαν να ρυθμίσουν πιο εύκολα την επαναλειτουργία μιας εταιρείας, προς όφελος των εργαζομένων της και των λοιπών πιστωτών της. Θα πρέπει να κατανοήσουμε ότι τα κοράκια στη φύση, όσο αντιπαθή κι αν είναι σε πολλούς, επιτελούν χρήσιμο έργο (κάτι ανάλογο ισχύει και με την περίπτωση των μη εξυπηρετούμενων τραπεζικών δανείων).
- Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς θα εξετάσει στο προσεχές μέλλον στην περίπτωση της ΜLS το ενδεχόμενο παραπλάνησης του επενδυτικού κοινού μέσα από τις δημοσιευθείσες λογιστικές καταστάσεις, δυσπιστώντας για το κατά πόσο η «ισοπέδωση» του άυλου παγίου ενεργητικού της εταιρείας συντελέστηκε μέσα σε 12 μήνες (ο ορκωτός ελεγκτής άφησε ανέπαφη την αποτίμηση του 2018, δεχόμενος το πόρισμα της Deloitte, ωστόσο άλλαξε το 2019 τη μέθοδο υπολογισμού των παγίων, με αποτέλεσμα από τα +25 να φτάσουμε στα -12,2 εκατ. ευρώ). Θα πρέπει λοιπόν να είμαστε πάντοτε προσεκτικοί στο πού βάζουμε τις υπογραφές μας. Μέλη διοικητικού συμβουλίου (εκτελεστικά και μη, εξαρτημένα και ανεξάρτητα), μέλη της επιτροπής ελέγχου, ορκωτοί και εσωτερικοί ελεγκτές, κάθε φορά που υπογράφουν, αναλαμβάνουν συγκεκριμένες ευθύνες (προς αυτή την κατεύθυνση κινείται και ο νέος νόμος περί Εταιρικής Διακυβέρνησης). Η εποχή όπου κάποιοι υπέγραφαν… ακόμη και χαρτοπετσέτες έχει πλέον παρέλθει ανεπιστρεπτί.
- Οι επενδυτές θα πρέπει να αντιληφθούν ότι είναι αναγκαίο να εξετάζουν και άλλους παράγοντες σε μια ομολογιακή έκδοση, πέρα από το ύψος του επιτοκίου, με σπουδαιότερο την ικανότητα μιας επιχείρησης να ανταποκρίνεται σε βάθος χρόνου στις υποχρεώσεις της. Το γεγονός ότι ένα επιτόκιο είναι υψηλό ενδεχομένως να οφείλεται στο μακροχρόνιο της επένδυσης, ή στο αυξημένο ρίσκο της επιχείρησης και του κλάδου (έντονες κυκλικές διακυμάνσεις). Σε κάθε περίπτωση, η αγορά των εταιρικών ομολόγων του ΧΑ έχει μπει για τα καλά στην επενδυτική ζωή και αναμένεται να αναπτυχθεί περαιτέρω, τουλάχιστον για όσο χρονικό διάστημα τα τραπεζικά επιτόκια θα βρίσκονται σε χαμηλά επίπεδα. Απλά, η ελληνική κεφαλαιαγορά καλείται πλέον να εντοπίσει τις «τρύπες» και τα λάθη του παρελθόντος, προβαίνοντας σε απαραίτητες διορθωτικές κινήσεις.