Σε ένα ιστορικό σημείο καμπής, η Ε.Ε. αναγνωρίζει την ανάγκη για στήριξη των επενδύσεων προκειμένου να αναζωογονήσει την οικονομία της και να κλείσει το τεχνολογικό κενό με τους ανταγωνιστές της. Με το βλέμμα στραμμένο στις δράσεις που στηρίζουν τον παραγωγικό μετασχηματισμό της ευρωπαϊκής οικονομίας, η Διεύθυνση Οικονομικής Ανάλυσης της Εθνικής Τράπεζας αξιοποίησε την τακτική έρευνα πεδίου της σε 600 ΜμΕ, προκειμένου να διαγνώσει τα αποτελέσματα των πρόσφατων επενδυτικών προσπαθειών των ΜμΕ και την ετοιμότητα τους να αξιοποιήσουν την ευνοϊκή συγκυρία που παρουσιάζεται μπροστά τους. Ως κύρια ευρήματα αναδεικνύονται:
(i) η υψηλή απόδοση των επενδυτικών σχεδίων της τελευταίας τριετίας, και
(ii) η σταδιακή στροφή σε πιο οργανικές επενδύσεις με επίκεντρο τη μεγέθυνση.
Ειδικότερα, υψηλή επενδυτική κινητικότητα εμφανίζουν οι ελληνικές ΜμΕ, καθώς τα 2/3 του τομέα είτε έχουν ήδη υλοποιήσει επενδύσεις είτε προγραμματίζουν σχετικές δράσεις –με σημαντικό ποσοστό (¼ του τομέα) να επενδύει συστηματικά. Αξίζει να σημειωθεί ότι η πλειοψηφική παρουσία των επενδυτών (έναντι των αδρανών) εντοπίζεται σε όλους τους κλάδους και μεγέθη.
Εμβαθύνοντας στην δραστηριότητα της τελευταίας τριετίας, το στοιχείο που εντυπωσιάζει είναι η υψηλή αποδοτικότητα των επενδύσεων, με τις ίδιες τις επιχειρήσεις να δηλώνουν υψηλό βαθμό ικανοποίησης σε σχέση με τους στόχους που είχαν θέσει (σε ποσοστό 72%). Αξιοσημείωτο είναι ότι το ½ αυτών των επενδύσεων είχε επεκτατικό χαρακτήρα, δηλαδή πέτυχε είτε είσοδο ή ευρύτερη διείσδυση σε αγορές. Μάλιστα ένα εντυπωσιακό 24% των πολύ μικρών επιχειρήσεων (με πωλήσεις κάτω από €0,5 εκ.) πέτυχε είσοδο σε νέα αγορά. Στον αντίποδα, οι επιχειρήσεις που δήλωσαν χαμηλότερη επίτευξη των στόχων των επενδυτικών τους σχεδίων εντόπισαν κυρίως διαρθρωτικά εμπόδια –ρυθμιστικό πλαίσιο και υποδομές– και δευτερευόντως αδυναμία προσαρμογής στις μεταβαλλόμενες συνθήκες της συγκυρίας.
Κοιτάζοντας μπροστά στην επόμενη τριετία, οι επενδυτικές προτεραιότητες των ΜμΕ δείχνουν να ωριμάζουν και να αποκτούν μεγαλύτερο εύρος και βάθος. Συγκεκριμένα, την προηγούμενη τριετία η έμφαση δόθηκε κυρίως σε ενίσχυση ανταγωνιστικότητας μέσω ψηφιακών επενδύσεων, οι οποίες κυριάρχησαν στις προτιμήσεις (70% των επενδυτών ή 23% του τομέα). Αυτή η τάση αποτυπώθηκε στη βελτίωση των ψηφιακών επιδόσεων της χώρας, με αξιοσημείωτη άνοδο στην υιοθέτηση νέων τεχνολογιών όπως τεχνητή νοημοσύνη (10% του επιχειρηματικού τομέα το 2024, από 4% το 2023). Για την επόμενη τριετία, οι ΜμΕ έχοντας ενισχύσει την ανταγωνιστικότητά τους, στρέφουν το επενδυτικό τους ενδιαφέρον προς την οργανική μεγέθυνση. Ειδικότερα, η αύξηση μεγέθους αναδεικνύεται σε προτιμώμενη μορφή επένδυσης (για 28% των ΜμΕ που επενδύουν), απαντώντας εύστοχα στην «κλασική» αδυναμία του ελληνικού επιχειρείν. Αυτή η στροφή, σε συνδυασμό με την έμφαση σε δράσεις ποιοτικής αναβάθμισης (συνεργασίες, καινοτομία, πράσινες επενδύσεις), δημιουργεί εχέγγυα για σημαντική αύξηση των μεριδίων τους. Η στροφή προς μία πιο σύνθετη επενδυτική στρατηγική επιβεβαιώνεται από την αύξηση του ύψους των επενδύσεων (18% του κύκλου εργασιών, έναντι 14% για την προηγούμενη τριετία).
Με την Ελλάδα να βρίσκεται σε τροχιά κάλυψης του επενδυτικού της κενού έναντι της ΕΕ (λόγω σταθερά χαμηλότερου λόγου επενδύσεων προς ΑΕΠ για την τελευταία 15ετία), η επιλογή των ΜμΕ να ενισχύσουν την επενδυτική τους προσπάθεια είναι στη σωστή κατεύθυνση. Κρίσιμο παραμένει ωστόσο να ενεργοποιηθεί όσο το δυνατόν μεγαλύτερο ποσοστό του τομέα. Ειδικά το 1/3 του τομέα που παραμένει επενδυτικά αδρανές για πάνω από 5ετία είναι σημαντικό πλέον να τολμήσει, καθώς η ταχύτητα των αλλαγών περιορίζει κάθετα την ανταγωνιστικότητά του.
Στην επενδυτική αυτή ώθηση, το περιβάλλον στην Ευρώπη είναι εξαιρετικά υποστηρικτικό:
- Υπό την επείγουσα πίεση του ρευστού διεθνούς περιβάλλοντος, η Ε.Ε. εκκινεί μια φιλόδοξη μεταρρυθμιστική τροχιά, στο πλαίσιο των προτάσεων από τις εκθέσεις Draghi και Letta που στοχεύουν στην αύξηση επενδύσεων στο 27% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ. Η πρωτοβουλία «Πυξίδα Ανταγωνιστικότητας», το πρώτο βήμα της προσπάθειας, στοχεύει ακριβώς στους εξωγενείς παράγοντες που οι ΜμΕ ξεχώρισαν ως αιτίες υποαπόδοσης των επενδυτικών τους σχεδίων: πρωτευόντως, το ρυθμιστικό πλαίσιο και δευτερευόντως τις υποδομές.
- Τα επιτόκια είναι σε καθοδική τροχιά, με τη μείωση του κόστους δανεισμού το 2024 να έχει κινηθεί παράλληλα με τις μειώσεις επιτοκίων της ΕΚΤ (περίπου κατά 100 μ.β.), οι οποίες συνεχίζονται το 2025.
Συνεπώς, η συγκυρία υποστηρικτικών ευρωπαϊκών πολιτικών, σε συνδυασμό με τον επενδυτικό χώρο στην Ελλάδα:
(i) επιβεβαιώνει την επιλογή των επενδυτών να ανεβάσουν ταχύτητα και
(ii) δημιουργεί εχέγγυα για περαιτέρω ενίσχυση της επενδυτικής ορμής από επιχειρήσεις που θέλουν να μείνουν ανταγωνιστικές στο νέο περιβάλλον.