Η διαμεσολάβηση, η διαιτησία και οι εναλλακτικές μορφές επίλυσης διαφορών αναδεικνύονται σε κρίσιμα εργαλεία για την αποσυμφόρηση της Δικαιοσύνης και τη μείωση του κόστους πρόσβασης. Στο συνέδριο «Δικαιοσύνη: Θεμέλιο Ανάπτυξης & Ευημερίας», οι ομιλητές ανέλυσαν τα θεσμικά βήματα που έχουν γίνει, τα εμπόδια που παραμένουν και τις προοπτικές που προσφέρει η διαμεσολάβηση, η διαιτησία και οι ενδικοφανείς προσφυγές.
Ο υφυπουργός Δικαιοσύνης Ιωάννης Μπούγας τόνισε ότι η διαμεσολάβηση αποτελεί μέρος του στρατηγικού σχεδιασμού της κυβέρνησης για τη μεταρρύθμιση της Δικαιοσύνης και ανακοίνωσε ότι ετοιμάζεται νέος κώδικας για τις εναλλακτικές μορφές επίλυσης διαφορών, ενώ παράλληλα εισάγονται σχετικά μαθήματα στις νομικές σχολές. Με πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης θα εκπαιδευτούν 12.000 νέοι στη διαμεσολάβηση. Υπενθύμισε ότι το πρώτο νομοθέτημα για τη διαμεσολάβηση ήταν ο νόμος 3898/2010, ενώ παρά την πρόοδο, σήμερα στις αστικές υποθέσεις το ποσοστό παραμένει κάτω από 5%. Στις διοικητικές διαφορές εξετάζεται η επέκταση των υποθέσεων που υπάγονται, ενώ στον τομέα των φορολογικών διαφορών τα αποτελέσματα είναι πιο θετικά.
Ο Χριστόφορος Λινός, εφέτης – πρόεδρος Τριμελούς Συμβουλίου Διεύθυνσης Πρωτοδικείου Αθηνών, υπογράμμισε ότι η εξωδικαστική επίλυση μειώνει τον χρόνο και το κόστος απονομής δικαιοσύνης. Επισήμανε ότι το οικογενειακό δίκαιο και οι οικονομικές διαφορές προσφέρονται ιδιαίτερα για την εφαρμογή τους, ενώ, όπως ανέφερε, από το 2020 τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν διπλασιασμό κάθε χρόνο στα πρακτικά διαμεσολάβησης, κυρίως σε υποθέσεις οικογενειακού δικαίου. «Καταρτίζουμε οδηγό διαμεσολάβησης που θα τον κοινωνήσουμε προς τα έξω», σημείωσε, τονίζοντας την ανάγκη να ενισχυθεί περαιτέρω η τάση.
Ο Γιάννης Αψούρης, group general counsel, HELLENiQ ENERGY Holdings, χαρακτήρισε τη διαμεσολάβηση θεσμό διεθνούς κύρους αλλά με απογοητευτική πρόοδο στην Ελλάδα. Όπως είπε, οι λόγοι μπορεί να συνδέονται με την περιορισμένη εξοικείωση δικηγόρων και δικαστών, αλλά και με τη στάση των εταιρικών διαδίκων, σημειώνοντας πως «αυτό το συνέδριο είναι μια καλή αφορμή έτσι ώστε όλοι οι εμπλεκόμενοι να σκεφτούμε τι καλύτερο μπορούμε να κάνουμε για να συμβάλουμε στην υιοθέτηση του θεσμού αυτού». Παράλληλα, πρόσθεσε πως τα πλεονεκτήματα της διαιτησίας είναι προφανή, όπως η ταχύτητα στην επίλυση μιας διαφοράς, η ενδελέχεια στην εξέταση του αντικειμένου και η ευελιξία στη διαδικασία επίλυσής της, ωστόσο σαν διαδικασία, η διαιτησία δεν ενδείκνυται για σχετικού μικρού αντικειμένου υποθέσεις.
Ο Νίκος Μουσάς, δικηγόρος, ταμίας ΣΔΕΕ, μίλησε για τη διαιτησία ως δοκιμασμένο και ελκυστικό εργαλείο, τονίζοντας ότι «η διαμεσολάβηση πρέπει να καταστεί πιο ελκυστική». Όπως είπε, ο διάδικος πρέπει να γνωρίζει ότι η διαδικασία θα είναι γρήγορη, οικονομική και ουσιαστική. «Υπάρχουν και κάποια δομικά ζητήματα στη δικαιοδοσία μας που δεν αποθαρρύνουν την προσφυγή στη δικαιοσύνη ώστε να ενθαρρυνθεί η προσφυγή στη διαμεσολάβηση, τόνισε. Εκεί, βελτιώσεις πρέπει να γίνουν ως προς την εκπαίδευση και διαβάθμιση των διαμεσολαβητών που θα πρέπει να είναι τα κεντρικά πρόσωπα της διαδικασίας, με την συνδρομή και των δικηγόρων, περιεχόμενο του έργου των οποίων με ρητές διατάξεις του Κώδικα Δικηγόρων είναι και η προώθηση της συμβιβαστικής ή διαμεσολαβητικής επίλυσης των διαφορών».
Η Κατερίνα Πέρρου, επίκουρη καθηγήτρια Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ και νομική σύμβουλος στο Γραφείο διοικητή της ΑΑΔΕ, αναφέρθηκε στις διοικητικές διαφορές και στη λειτουργία της ενδικοφανούς προσφυγής ως εργαλείου επανεξέτασης υποθέσεων. Όπως τόνισε, το εργαλείο αυτό ενισχύει τον αυτοέλεγχο της Διοίκησης και μειώνει τις διαφορές που φτάνουν στα δικαστήρια. «Από το πανεπιστήμιο πρέπει να ξεκινήσει» η βελτίωση – τώρα υπάρχει μεγάλο περιθώριο. «Πρέπει να καλλιεργηθεί αυτή η κουλτούρα από τα φοιτητικά μας χρόνια κιόλας», πρόσθεσε.
Αισιόδοξος εμφανίστηκε ο Νικόλας Κανελλόπουλος, δικηγόρος, γενικός γραμματέας ΟΠΕΜΕΔ, για το μέλλον της διαμεσολάβησης, αναφέροντας ότι ήδη το 10% των υποθέσεων επιλύεται μέσω διαμεσολάβησης. «Ο δρόμος δεν είναι αδιάβατος· σιγά σιγά τον κάνουμε λεωφόρο», είπε, τονίζοντας ότι πρόκειται για εργαλείο δημόσιας πολιτικής με εφαρμογές και στη σχολική εκπαίδευση.
Το συνέδριο συνδιοργανώνεται από το Συμβούλιο της Επικρατείας, τον Άρειο Πάγο και την Εισαγγελία του Αρείου Πάγου, το Ελεγκτικό Συνέδριο, τον Σύνδεσμο Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ), τον Σύνδεσμο Δικηγορικών Εταιρειών Ελλάδας (ΣΔΕΕ) και το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ).