Kατατέθηκε στις 29 Ιουνίου στη Βουλή, το νομοσχέδιο του Υπουργείο Οικονομικών για την εταιρική διακυβέρνηση, με τίτλο «Εταιρική διακυβέρνηση ανωνύμων εταιρειών, σύγχρονη αγορά κεφαλαίου, ενσωμάτωση στην ελληνική νομοθεσία της Οδηγίας (ΕΕ) 2017/828 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου».
Οπως αναφέρει σε ανάλυσή της η Grant Thornton, οι διεθνείς αλλά και οι εγχώριες εξελίξεις στην εταιρική διακυβέρνηση καθώς και η πάροδος σχεδόν δύο δεκαετιών από την εισαγωγή του ν.3016/2002, κατέστησε επιτακτική την ανάγκη για αναθεώρηση του σχετικού νόμου ώστε να ενισχυθεί το πλαίσιο εταιρικής διακυβέρνησης.
Με το νέο νομοσχέδιο, αυστηρότερα θα είναι τα κριτήρια εταιρικής διακυβέρνησης για τις εταιρείες, έτσι ώστε να διασφαλίζεται η διαφάνεια και η προστασία των μετόχων και επενδυτών αλλά και η επίτευξη της γενικότερης διοίκησης και επιχειρησιακής λειτουργίας των εταιρειών. Βασική επιδίωξη είναι η αλλαγή κλίματος στην αγορά για την προσέλκυση νέων και διεθνών επενδυτών μέσω αυτής της «αναβάθμισης/ενίσχυσης» του επιπέδου εταιρικής διακυβέρνησης στις εισηγμένες εταιρείες.
Σημειώνεται ότι οι προτεινόμενες διατάξεις του εν λόγω σχεδίου νόμου θα εφαρμόζονται συμπληρωματικά σε σχέση με τις διατάξεις του σε ισχύ ν. 4548/2018. Επιπλέον όπου εισάγεται ειδική ρύθμιση ή παρέκκλιση από τις διατάξεις του Ν. 4548/2018, οι διατάξεις για την εταιρική διακυβέρνηση, θα υπερισχύουν.
Οι κυριότερες αλλαγές που αναμένεται να επιφέρει το νομοσχέδιο για την εταιρική διακυβέρνηση μεταξύ άλλων είναι οι εξής:
- Σύνθεση και λειτουργία διοικητικού συμβουλίου και επιτροπών ΔΣ
- Εισάγεται αναλυτικό πλέγμα διατάξεων που διέπει τη σύνθεση και τη λειτουργία διοικητικού συμβουλίου. Ενδεικτικά αναφέρονται τα ακόλουθα:
- Θεσπίζεται υποχρεωτικά πολιτική καταλληλόλητας και αξιοπιστίας των μελών ΔΣ τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο η οποία εγκρίνεται από το διοικητικό συμβούλιο της κάθε εταιρείας.
- Προβλέπονται αναλυτικά συγκεκριμένες αρμοδιότητες και πεδία ευθύνης του διοικητικού συμβουλίου συμπληρωματικά των όσων ορίζονται από τον εταιρικό νόμο. Μεταξύ αυτών υπάγονται η περιοδική αξιολόγηση της εφαρμογής και αποτελεσματικότητας του συστήματος εταιρικής διακυβέρνησης τουλάχιστον ανά τριετία.
- Ενισχύεται ο ρόλος των ανεξάρτητων μη εκτελεστικών μελών, των οποίων ο αριθμός δεν είναι μικρότερος από το 1/3 του συνόλου μελών διοικητικού συμβουλίου και σε κάθε περίπτωση δεν είναι λιγότερα από δύο (2) μέλη.
- Στις σημαντικές συνεδριάσεις του διοικητικού συμβουλίου, το διοικητικό συμβούλιο βρίσκεται σε απαρτία εφόσον παρίστανται τουλάχιστον δύο ανεξάρτητα μη εκτελεστικά μέλη.
- Προβλέπονται ρητά οι υποχρεώσεις εκτελεστικών και μη εκτελεστικών μελών διοικητικού συμβουλίου. Σημειώνεται η ενίσχυση ρόλου των μη εκτελεστικών μελών διοικητικού συμβουλίου. Στις αρμοδιότητες τους μεταξύ άλλων εντάσσεται η διασφάλιση της αποτελεσματικής εποπτείας των εκτελεστικών μελών, συμπεριλαμβανομένης της παρακολούθησης και του ελέγχου των επιδόσεών τους.
- Ο Πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου είναι μη εκτελεστικό μέλος. Στην περίπτωση που διοριστεί πρόεδρος εκτελεστικός τότε ο Αντιπρόεδρος πρέπει να διοριστεί εκ των μη εκτελεστικών μελών.
- Θεσπίζονται αυστηρότερα κριτήρια ανεξαρτησίας για τα ανεξάρτητα μη εκτελεστικά μέλη.
- Πέραν της επιτροπής ελέγχου, όπως ορίζεται από το άρθ.44 του ν.4449/2017, θεσμοθετούνται δύο νέες επιτροπές διοικητικού συμβουλίου, η επιτροπή αποδοχών και η επιτροπή υποψηφιοτήτων που θα είναι τουλάχιστον τριμελείς και θα αποτελούνται από μη εκτελεστικά μέλη εκ των οποίων τουλάχιστον δύο θα είναι ανεξάρτητα μη εκτελεστικά. Όλες οι επιτροπές οφείλουν να διαθέτουν κανονισμό λειτουργίας και να αναρτώνται στο διαδικτυακό τόπο της εταιρείας. Δύναται οι αρμοδιότητες των επιτροπών να ανατεθούν σε μία επιτροπή.
Οργανωτικές ρυθμίσεις & ενημέρωση επενδυτών
- Απαιτείται η εταιρεία να υιοθετεί σύστημα εταιρικής διακυβέρνησης ανάλογα με το μέγεθος, τη φύση, το εύρος και την πολυπλοκότητα των δραστηριοτήτων της.
- Καθορίζεται το ελάχιστο περιεχόμενο του κανονισμού λειτουργίας που πρέπει να διαθέτει η κάθε εισηγμένη εταιρεία καθώς και η κατάρτιση κανονισμού λειτουργίας των σημαντικότερων θυγατρικών της. Το περιεχόμενο πλέον οφείλει να καλύπτει ευρύ φάσμα θεμάτων μεταξύ άλλων όπως πληροφορίες για τα χαρακτηριστικά του συστήματος εσωτερικού ελέγχου, τις λειτουργίες εσωτερικού ελέγχου, κανονιστικής συμμόρφωσης και διαχείρισης κινδύνων, πολιτικές και διαδικασίες σύγκρουσης συμφερόντων και καταπολέμησης διαφθοράς, πολιτική και διαδικασίες περιοδικής αξιολόγησης συστήματος εσωτερικού ελέγχου από ανεξάρτητα πρόσωπα που διαθέτουν αποδεδειγμένη σχετική επαγγελματική εμπειρία, διαδικασίες διαχείρισης προνομιακών πληροφοριών, κλπ. Περίληψη του κανονισμού θα δημοσιεύεται στην επίσημη ιστοσελίδα της εταιρείας.
- Επιπλέον, εισάγεται η υποχρέωση επιβεβαίωσης από ορκωτό ελεγκτή ή ελεγκτική εταιρεία ότι η εταιρεία διαθέτει κανονισμό λειτουργίας σύμφωνα με τα οριζόμενα στη διάταξη για το περιεχόμενό του.
- Η εταιρεία οφείλει να εφαρμόζει κώδικα εταιρικής διακυβέρνησης που έχει καταρτιστεί από φορέα εγνωσμένου κύρους.
- Καθορίζονται ζητήματα οργανωτικής διάρθρωσης της μονάδας εσωτερικού ελέγχου καθώς και ενισχύονται οι αρμοδιότητες της μονάδας. Σημαντική είναι η εισαγωγή της υποχρέωσης παροχής στοιχείων από τον επικεφαλής της μονάδας εσωτερικού ελέγχου προς την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς εφόσον ζητηθεί εγγράφως.
- Καθορίζεται το πλαίσιο αρμοδιοτήτων για τις μονάδες εξυπηρέτησης μετόχων και εταιρικών ανακοινώσεων αντίστοιχα.
- Εισάγονται, επίσης, πρόσθετες απαιτήσεις πληροφόρησης και διαφάνειας προς τους μετόχους και τους επενδυτές. Συγκεκριμένα, ενόψει εκλογής μελών ΔΣ, αναρτώνται στο διαδικτυακό τόπο το αργότερο 20 ημέρες πριν τη γενική συνέλευση, αιτιολογημένη πρόταση επιλογής του κάθε υποψηφίου με το σχετικό αναλυτικό βιογραφικό σημείωμα.
- Επίσης εισάγεται η υποχρέωση ανάρτησης του ισχύοντος καταστατικού της εταιρείας στον επίσημο ιστότοπό της.
Κυρώσεις
Αξιοσημείωτη είναι η εισαγωγή της διάταξης στο σχέδιο νόμου που αφορά στις κυρώσεις. Στην περίπτωση διαπίστωσης παράβασης των σχετικών διατάξεων του νόμου, η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς μπορεί να επιβάλλει στην εταιρεία:
- Eπίπληξη ή χρηματικό πρόστιμο μέχρι τρία (3) εκατομμύρια ευρώ στην Εταιρεία και, σε κάθε περίπτωση, έως πέντε τοις εκατό (5%) του συνολικού ετήσιου κύκλου εργασιών της, σύμφωνα με τις οικονομικές καταστάσεις κατά το οικονομικό έτος που αφορά η παράβαση και οι οποίες έχουν υπογραφεί από το Διοικητικό της Συμβούλιο. Στην περίπτωση που η Εταιρεία είναι μητρική ή θυγατρική μιας μητρικής που οφείλει να καταρτίζει ενοποιημένες οικονομικές καταστάσεις, ο συνολικός ετήσιος κύκλος εργασιών ορίζεται ως ο συνολικός ετήσιος κύκλος εργασιών ή τα αντίστοιχα έσοδα, σύμφωνα με το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο περί κατάρτισης και παρουσίασης των ενοποιημένων οικονομικών καταστάσεων που προκύπτει από τις ενοποιημένες οικονομικές καταστάσεις της ανώτατης μητρικής επιχείρησης κατά τη χρήση που αφορά η παράβαση και οι οποίες έχουν εγκριθεί από το Διοικητικό της Συμβούλιο.
- Eπίπληξη ή χρηματικό πρόστιμο μέχρι τρία (3) εκατομμύρια ευρώ σε μέλη του διοικητικού συμβουλίου ή άλλα φυσικά ή νομικά πρόσωπα που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του παρόντος.
Όπως διαφαίνεται, με τις νέες ρυθμίσεις εισάγεται ένα ενισχυμένο πλαίσιο εταιρικής διακυβέρνησης με δομές και διαδικασίες που θα πρέπει να υιοθετηθούν από τις εισηγμένες εταιρείες ώστε να δύνανται να ανταπεξέλθουν στις αυξημένες απαιτήσεις της αγοράς κεφαλαίου. Εκτός όμως από τις επιχειρήσεις δημοσίου ενδιαφέροντος τις οποίες αφορά το νέο πλαίσιο, οι απαιτήσεις που αυτό θέτει μπορούν να αποτελέσουν και έναν οδηγό βέλτιστων πρακτικών και για επιχειρήσεις ιδιωτικών συμφερόντων, οι οποίες θέλουν να απολαύσουν τα οφέλη που συνεπάγεται η υιοθέτηση σύγχρονής εταιρικής κουλτούρας. Οφέλη όπως, η βελτίωση προοπτικών χρηματοδότησης, η προσέλκυση επενδυτών, η εφαρμογή αποτελεσματικού συστήματος εσωτερικού ελέγχου, η καλύτερη παρακολούθηση και διαχείριση κινδύνων, η πιο αποδοτική και διαφανής διαδικασία λήψης αποφάσεων, η ενίσχυσης φήμης της εταιρίας κλπ.
Παρά το γεγονός ότι τα τελευταία έτη οι Έλληνες επιχειρηματίες αναγνωρίζουν ολοένα και περισσότερο ότι η εφαρμογή ενός ισχυρού συστήματος εταιρικής διακυβέρνησης επιδρά θετικά στη λειτουργία και την αξία της επιχείρησης, εντούτοις, από την εμπειρία μας γνωρίζουμε ότι στην πραγματικότητα ελάχιστες επιχειρήσεις έχουνε θέσει ως προτεραιότητα και έχουν εντάξει στην κουλτούρα και τον τρόπο λειτουργίας τους, διεθνείς βέλτιστες πρακτικές εταιρικής διακυβέρνησης. Ήδη, ακόμα και σε σχέση με τα όσα προέβλεπε ο νόμος 3016/2002 και η λοιπή σχετική νομοθεσία, παρατηρούνται σημαντικές αποκλίσεις ειδικότερα αναφορικά με την ουσιαστική εφαρμογή των απαιτήσεων τους.
Η εισαγωγή της νέας νομοθεσίας, αποτελεί σημαντική πρόκληση για τις εισηγμένες στο χρηματιστήριο επιχειρήσεις, οι οποίες όμως εάν θέλουνε να έχουνε ρόλο στο παγκοσμιοποιημένο επιχειρηματικό περιβάλλον που δραστηριοποιούνται και στις ολοένα και πιο απαιτητικές αγορές κεφαλαίων που συμμετέχουν, θα πρέπει να τη δούνε όχι ως απειλή, αλλά ως ευκαιρία. Η εναρμόνιση των δομών τους και του τρόπου λειτουργίας τους με τις απαιτήσεις του νέου νόμου, θα πρέπει να είναι ουσιαστική και με γνώμονα το να προάγεται η αξία της επιχείρησης και όχι απλά ως άλλη μια τυπική διαδικασία συμμόρφωσης.
Παράλληλα, η παρακολούθηση της ουσιαστικής εφαρμογής της νέας νομοθεσίας από τις εισηγμένες στο XA επιχειρήσεις, αποτελεί και κύρια υποχρέωση των θεσμών της Ελληνικής Κεφαλαιαγοράς και των συμμετεχόντων σε αυτή, ώστε να αναβαθμιστεί και να αποτελεί αξιόπιστη επιλογή στις διεθνείς αγορές κεφαλαίων. Χρέος των λοιπών συμμετεχόντων στο ευρύτερο επιχειρηματικό περιβάλλον είναι η προτροπή και η απαίτηση για ολοένα και πιο σύγχρονες πρακτικές εταιρικής διακυβέρνησης και η συμβολή τους με όποιο τρόπο αρμόζει στον καθένα, προς την υιοθέτησή και ορθή εφαρμογή τους από τις ελληνικές επιχειρήσεις, καταλήγει η Grant Thornton.