Μπορεί το σενάριο της επιβολής αρνητικών επιτοκίων στις μεγάλες εγχώριες ιδιωτικές καταθέσεις να μην είναι καινούριο (βλέπε π,χ. σχετικό δημοσίευμα του Euro2day.gr από τις 11 Οκτωβρίου του 2021), ωστόσο άμεσα ή έμμεσα έρχεται να λειτουργήσει υπέρ των εταιρικών ομολόγων, των αμοιβαίων κεφαλαίων και γενικότερα υπέρ της ευρύτερης αγοράς του εγχώριου asset management.
Η ουσία είναι ότι οι τράπεζες θα ήθελαν μια νέα πηγή εσόδων από τους μεγάλους καταθέτες τους, προκειμένου να επιταχύνουν τις διαδικασίες εξόδου από τα προβλήματα των κόκκινων δανείων που αντιμετωπίζουν.
Παράλληλα, δεν λείπουν και εκείνοι που θεωρούν ότι μια τέτοια εξέλιξη θα δημιουργούσε πολλές νέες θέσεις εργασίας στην οικονομία, ωθώντας σε άμεσες ή έμμεσες επενδύσεις μεγάλα ποσά που σήμερα λιμνάζουν στο «τέλος της ημέρας» στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Ωστόσο είναι ιδιαίτερα αμφίβολο αν κάτι τέτοιο υλοποιηθεί στην πράξη, τουλάχιστον για τις αποταμιεύσεις των νοικοκυριών, καθώς -εκτός των άλλων- θα δημιουργούσε έντονες αντιδράσεις σε ένα κομμάτι του πληθυσμού και μάλιστα σε μια χρονιά που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο θεωρείται προεκλογική.
Σε κάθε περίπτωση πάντως, η όλη σεναριολογία που αναπτύσσεται λειτουργεί αναμφίβολα υπέρ των εταιρικών ομολόγων, των αμοιβαίων κεφαλαίων και της ευρύτερης αγοράς του asset management.
Σύμφωνα με κύκλους της αγοράς, σε περίπτωση που τελικά επιβληθούν αρνητικά επιτόκια στους καταθετικούς λογαριασμούς των νοικοκυριών, θεωρείται βέβαιο ότι ένα σημαντικό κομμάτι αυτών θα φύγει από τις τράπεζες και θα κατευθυνθεί τόσο σε εναλλακτικές χρηματοοικονομικές επενδύσεις όσο και στην αγορά ακινήτων.
Ακόμη όμως και αν τα πράγματα παραμείνουν όπως είναι σήμερα και δεν επιβληθούν αρνητικά επιτόκια, οι αποταμιευτές έχουν λάβει ένα πολύ σημαντικό μήνυμα: Ότι οι ελληνικές (αλλά και οι ευρωπαϊκές γενικότερα) τράπεζες δεν είναι σε καμιά περίπτωση διατεθειμένες να αυξήσουν τα επιτόκια στα προσφερόμενα καταθετικά προϊόντα τους, ακόμη και αν ο πληθωρισμός συνεχίσει να διατηρείται σε υψηλά επίπεδα λόγω του ενεργειακού κόστους και των τιμών των πρώτων υλών. Το αντίθετο μάλλον θα γίνει.
Τι σημαίνει αυτό;
- Πρώτον, ότι με βάση το επίσημο σενάριο (βλέπε κρατικός προϋπολογισμός), που θέλει τον πληθωρισμό να αρχίσει να αποκλιμακώνεται από το δεύτερο τρίμηνο του έτους, οι κάτοχοι των εταιρικών ομολόγων θα έχουν απόδοση που θα ξεπεράσει φέτος όχι μόνο το επιτόκιο των προθεσμιακών καταθέσεων, αλλά και το επίπεδο του πληθωρισμού και
- δεύτερον, ότι αν δούμε σε μια ακραία περίπτωση τον πληθωρισμό στο τέλος της φετινής χρονιάς να κλείνει π.χ. στο 4%, οι κάτοχοι εταιρικών ομολόγων με κουπόνι π.χ. 2,5% θα έχουν καταγράψει μια απώλεια 1,5% σε πραγματικές τιμές και οι τραπεζικοί καταθέτες μια αντίστοιχη απώλεια της τάξεως του 4%.
Βέβαια, δεν είναι εύκολο για κάποιον να προβλέψει το αν τα επιτόκια καταθέσεων θα παραμείνουν σε χαμηλά επίπεδα κατά τα επόμενα πέντε ή επτά χρόνια που διαρκούν τα εταιρικά ομόλογα, ωστόσο όλα δείχνουν ότι οι τράπεζες θα ήθελαν πολύ κάτι τέτοιο, για όσο το δυνατόν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Υπάρχει βέβαια και η διεθνής αγορά των εταιρικών ομολόγων, η οποία διακρίνεται για το μεγάλο βάθος της και την πληθώρα των επιλογών της. Ωστόσο, περιορισμένος μόνο αριθμός Ελλήνων ιδιωτών θα μπορούσε να τοποθετηθεί σε αυτή, καθώς η ονομαστική αξία κάθε ομολόγου ανέρχεται συνήθως στις 100.000 ευρώ και έτσι για τη δημιουργία ενός σχετικού χαρτοφυλακίου απαιτείται ποσό άνω του ενός εκατ. ευρώ. Αντίθετα, κάτι τέτοιο είναι πολύ πιο εύκολο να γίνει μέσα από την ομολογιακή αγορά του ΧΑ, όπου η ονομαστική αξία κάθε ομολόγου ανέρχεται σε 1.000 ευρώ.
Επίσης, η αγορά των εταιρικών ομολόγων (ελληνικών και ξένων) δεν απευθύνεται μόνο στα νοικοκυριά, αλλά και στα θεσμικά χαρτοφυλάκια και κυρίως σε εκείνα που λόγω της φύσης τους έχουν συντηρητικό προφίλ. Για παράδειγμα, οι ασφαλιστικές εταιρείες και τα ομολογιακά αμοιβαία κεφάλαια αναζητούν επενδύσεις σταθερού εισοδήματος με αποδόσεις ανώτερες από αυτές των κρατικών ομολόγων και δεν είναι τυχαίο ότι ως ένα βαθμό κατευθύνονται προς τα εταιρικά ομόλογα.
Πάντως, οι επενδύσεις σε ομόλογα αντιμετωπίζουν και αυτές ρίσκο, όπως π.χ. οι κίνδυνοι που μπορούν να προκύψουν από την αδυναμία του εκδότη ή από μια μεγάλη αύξηση του πληθωρισμού και των επιτοκίων.