Μπορεί να βγάλει κυβέρνηση η πρώτη κάλπη της απλής αναλογικής; Θεωρητικά, ναι. Ακόμα πιο… θεωρητικά, μπορεί να σχηματιστεί πλειοψηφία ανάμεσα στο δεύτερο και στο τρίτο κόμμα, εάν το επιτρέψουν τα ποσοστά και, κυρίως, η πολιτική επιλογή.
Για την αριθμητική -και μόνο αριθμητική- κατανόηση των σεναρίων, επισημαίνεται ότι η απλή αναλογική μπορεί να εξασφαλίσει κυβέρνηση συνεργασίας, εάν οι εταίροι συγκεντρώσουν αθροιστικά 47%. Δεδομένου δε ότι διατηρείται το κατώφλι 3% για είσοδο στη Βουλή, το κάθε κόμμα θα λάβει και λίγες έδρες παραπάνω από όσες ορίζει, στενά, το ποσοστό του.
Οι εκδοχές, εν προκειμένω, είναι δύο:
- To πρώτο κόμμα συγκεντρώνει 35%-36%, το δεύτερο ακολουθεί με σημαντική διαφορά και το τρίτο με 11%-12%. Βάσει των παραπάνω, μπορεί να συγκροτηθεί κυβέρνηση πλειοψηφίας (151+ βουλευτών) από τον πρώτο και τον τρίτο.
- Το πρώτο κόμμα συγκεντρώνει 36%, το δεύτερο 35% και το τρίτο 11%-12%. Σ' αυτή την περίπτωση πάλι μπορεί να σχηματιστεί κυβέρνηση πλειοψηφίας ανάμεσα στον δεύτερο και στον τρίτο, καθώς το άθροισμά τους θα είναι μίνιμουμ 47%.
Είναι προφανές ότι σε αυτή την περίπτωση, η κυβερνητική πλειοψηφία θα είναι οριακή και, επομένως, εξαιρετικά επισφαλής.
Όπως επισημάναμε, όλα αυτά αφορούν μόνο την αριθμητική προσέγγιση, αλλά το κυρίαρχο σε όλες τις αναλύσεις είναι η πολιτική επιλογή.
Δηλαδή, τι θα κάνει το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ εάν κληθεί να σχηματίσει κυβέρνηση είτε με τον ΣΥΡΙΖΑ είτε με τη ΝΔ. Και όπως είπε ο ίδιος ο Νίκος Ανδρουλάκης, εάν το ποσοστό που θα πάρει το κόμμα τού επιτρέψει να παίξει τέτοιο ρυθμιστικό ρόλο (ο ίδιος ζήτησε «ισχυρό διψήφιο ποσοστό»).
Τα αφηγήματα Τσίπρα και Ανδρουλάκη
Στο σημείο αυτό, τα σενάρια δίνουν και παίρνουν. Η τραγωδία στα Τέμπη άλλαξε το πολιτικό σκηνικό, το κυβερνών κόμμα εμφανίζει δημοσκοπική πτώση και η απομάκρυνση της Χ. Τρικούπη από το ενδεχόμενο συνεργασίας «με τη ΝΔ του κ. Μητσοτάκη» έβαλαν φωτιά στα πολιτικά σενάρια.
Εν ολίγοις, ο Αλέξης Τσίπρας έχει ξεκαθαρίσει από τον Σεπτέμβριο στη ΔΕΘ ότι «δεν θέλουμε κυβέρνηση ηττημένων αλλά νικητών». Τούτο σημαίνει ότι αναγκαία προϋπόθεση για σχηματισμό κυβέρνησης συνεργασίας είναι να βγει πρώτο κόμμα ο ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία, ακόμα και με πολύ μικρή διαφορά από τη ΝΔ. Δεν συζητά καν, εξάλλου, τη συγκρότηση κυβέρνησης μειοψηφίας, δηλαδή με αριθμό βουλευτών λίγο κάτω από τους 151 και με ψήφο ανοχής από κάποιο άλλο κόμμα.
Για τον λόγο αυτό, ο ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία επισημαίνει διαρκώς ότι «δεν υπάρχει πρώτη και δεύτερη κάλπη: υπάρχει η κάλπη της απλής αναλογικής και η κάλπη του ενισχυμένου εκλογικού συστήματος».
Αντικειμενικά, τη μεγαλύτερη πίεση την υφίσταται το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ: σύμφωνα με όλες τις εκτιμήσεις, είτε δεχτεί να συνεργαστεί είτε με τη ΝΔ είτε με τον ΣΥΡΙΖΑ, θα έχει απώλειες στην κοινοβουλευτική ομάδα του, αφού στις τάξεις του υπάρχουν και φανατικοί αντιδεξιοί και επίμονοι αντι-ΣΥΡΙΖΑ.
Το ερώτημα, εν προκειμένω, είναι πόσοι από τις δύο κατηγορίες θα εκλεγούν στη νέα κοινοβουλευτική ομάδα και πόσοι εξ αυτών θα... «τρέμουν» προσφυγή στη νέα κάλπη της ενισχυμένης αναλογικής, η οποία θα δώσει μπόνους εδρών στο πρώτο κόμμα εις βάρος των υπολοίπων. Εάν, μάλιστα, ληφθεί υπόψη το ενδεχόμενο να μειωθεί σημαντικά το ποσοστό του τρίτου κόμματος, λόγω της πόλωσης, τότε η απώλεια σε έδρες θα μεγιστοποιηθεί.
Η προϋπόθεση που επανέφερε ο κ. Ανδρουλάκης («ούτε Μητσοτάκης ούτε Τσίπρας πρωθυπουργός») δίνει ένα αφήγημα στο κόμμα του, αλλά μένει να μετρηθεί η απήχησή του στο εκλογικό σώμα.
Το σίγουρο είναι ότι η προεκλογική μάχη θα είναι από τις πιο σκληρές των τελευταίων χρόνων, που θα θέσει σε δοκιμασία τα νεύρα και την κοινή λογική ακόμη και των πλέον μυημένων.