Τα δύο τρίτα των κοινών παρενεργειών που βιώνουν όσοι έκαναν εμβόλιο κατά του κορωνοϊού μπορεί να αποδοθούν σε μια αρνητική εκδοχή του φαινομένου placebo και όχι στο ίδιο το εμβόλιο, ισχυρίζονται ερευνητές.
Όπως μεταδίδει η Guardian, επιστήμονες στις ΗΠΑ εξέτασαν δεδομένα από 12 κλινικές δοκιμές εμβολίων κατά του κορωνοϊού και διαπίστωσαν ότι το «φαινόμενο nocebo» αντιπροσώπευε περίπου το 76% όλων των κοινών παρενεργειών μετά την πρώτη δόση και σχεδόν το 52% μετά τη δεύτερη δόση.
Τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι ένα σημαντικό ποσοστό ηπιότερων παρενεργειών, όπως πονοκέφαλοι, βραχυπρόθεσμη κόπωση και πόνος στο χέρι, δεν προκαλούνται από τα συστατικά του εμβολίου, αλλά από άλλους παράγοντες, όπως το άγχος, η προσδοκία και η εσφαλμένη απόδοση διάφορων παθήσεων στο εμβόλιο.
Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι η καλύτερη δημόσια πληροφόρηση σχετικά με το φαινόμενο nocebo μπορεί να βελτιώσει τη στάση των πολιτών απέναντι στο εμβόλιο, μειώνοντας τις ανησυχίες που κάνουν κάποιους ανθρώπους διστακτικούς.
«Το να λέμε στους ασθενείς ότι η παρέμβαση που λαμβάνουν έχει παρενέργειες παρόμοιες με τις θεραπείες placebo για την πάθηση σε τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες δοκιμές, στην πραγματικότητα μειώνει το άγχος και κάνει τους ασθενείς να αφιερώσουν λίγο χρόνο για να εξετάσουν την παρενέργεια», δήλωσε ο Τεντ Κάτσπουκ, καθηγητής παγκόσμιας υγείας και κοινωνικής ιατρικής στην ιατρική σχολή του Χάρβαρντ, και επικεφαλής της μελέτης. «Αλλά χρειαζόμαστε περισσότερη έρευνα».
Ο κ. Κάπτσουκ και η δρ. Τζούλια Χάας στο Ιατρικό Κέντρο Beth Israel Deaconess στη Βοστώνη ανέλυσαν παρενέργειες που αναφέρθηκαν κατά τη διάρκεια δώδεκα κλινικών δοκιμών εμβολίων. Σε κάθε δοκιμή, στα άτομα που συμμετείχαν στο τμήμα placebo της έρευνας χορηγήθηκαν ενέσεις αδρανούς διαλύματος άλατος αντί για εμβόλιο. Η μελέτη δεν εξέτασε σοβαρές, σπάνιες παρενέργειες όπως θρομβώσεις.
Σε άρθρο στο περιοδικό Jama Network Open, οι ερευνητές αναφέρουν πώς μετά την πρώτη ένεση, περισσότερο από το 35% όσων συμμετείχαν στις ομάδες placebo παρουσίασαν τις λεγόμενες «συστημικές» παρενέργειες, όπως πονοκέφαλο και κόπωση, με το 16% να αναφέρει παθήσεις σε συγκεκριμένα σημεία, συμπεριλαμβανομένου του πόνου στο χέρι ή της ερυθρότητας ή του οιδήματος στο σημείο της ένεσης.
Όπως ήταν αναμενόμενο, όσοι έλαβαν την πρώτη δόση του εμβολίου είχαν περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν παρενέργειες. Περίπου το 46% ανέφερε συστηματικά συμπτώματα και τα δύο τρίτα παρουσίασαν πόνο στο χέρι ή άλλα συμπτώματα στο σημείο της ένεσης.
Όταν οι ερευνητές εξέτασαν τις παρενέργειες μετά τη δεύτερη δόση, διαπίστωσαν ότι το ποσοστό των πονοκεφάλων ή άλλων συστηματικών συμπτωμάτων ήταν σχεδόν διπλάσιο στην ομάδα του εμβολίου σε σύγκριση με την ομάδα του εικονικού φαρμάκου, 61% και 32% αντίστοιχα. Η διαφορά ήταν ακόμη μεγαλύτερη για τις τοπικές παθήσεις, φτάνοντας το 73% μεταξύ αυτών που έκαναν το εμβόλιο και το 12% στην ομάδα του placebo.
Συνολικά, οι ερευνητές υπολογίζουν ότι περίπου τα δύο τρίτα των κοινών παρενεργειών που αναφέρθηκαν σε δοκιμές εμβολίου Covid οφείλονται στο φαινόμενο nocebo, ιδιαίτερα όσον αφορά τους πονοκεφάλους και την κόπωση, τα οποία πολλά φυλλάδια εμβολίου Covid αναφέρουν ως τις πιο συχνές παρενέργειες μετά από εμβολιασμό.