Η εκτόξευση των τιμών του αργού πετρελαίου ενισχύει τον αντίκτυπο της αδύναμης λίρας στην τουρκική οικονομία και κοινωνία, την ώρα που ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προετοιμάζεται ίσως για τη δυσκολότερη εκλογική μάχη του: εν μέσω υψηλού πληθωρισμού και στασιμότητας των μισθών.
Οπως γράφει το Βloomberg, ο πληθωρισμός καταναλωτή ξεπερνά το 54% στην Τουρκία, φτάνοντας το υψηλότερο ποσοστό μεταξύ των G20, ενώ αναμένεται να επιδεινωθεί περαιτέρω καθώς οι τιμές του πετρελαίου υπερτριπλασιάστηκαν στη χώρα τον τελευταίο χρόνο.
Η επιδείνωση των προοπτικών περιπλέκει τα δεδομένα ενόψει εκλογών, καθώς απομένουν λιγότεροι από 14 μήνες μέχρι την κάλπη και η δημοτικότητα του Ερντογάν δεν ξεπερνά το 40%, το χαμηλότερο ποσοστό από την έναρξη της διακυβέρνησής του πριν από δύο δεκαετίες. Ο Τούρκος ηγέτης ανάγκασε την κεντρική τράπεζα να μειώσει τα επιτόκια για να δημιουργήσει περισσότερες θέσεις εργασίας, ωστόσο το αυξανόμενο κόστος ενέργειας βυθίζει όλο και περισσότερο τη χώρα σ’ ένα σπιράλ αύξησης τιμών-στάσιμων μισθών.
Οι τιμές του πετρελαίου αυξήθηκαν τον περασμένο χρόνο από λίγο πάνω από 500 λίρες (34 δολάρια) ανά βαρέλι σε σχεδόν 1.800 λίρες, όπως δείχνουν τα γραφήματα, ενώ οι παγκόσμιες τιμές σε δολάρια «απλώς» διπλασιάστηκαν. Η κατάρρευση του τουρκικού νομίσματος επιβαρύνει ασφαλώς τους καταναλωτές. Η Τουρκία -που εισάγει περίπου 900.000 βαρέλια πετρελαίου την ημέρα- αύξησε τις τιμές των καυσίμων έξι φορές μόνο την περασμένη εβδομάδα, ρισκάροντας περαιτέρω επιδείνωση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών, που τον Δεκέμβριο είχε πέσει ήδη σε ιστορικό χαμηλό. Η τουρκική αντιπολίτευση επιμένει ότι οι συνεχείς αυξήσεις δεν αντικατοπτρίζουν απλώς την άνοδο των παγκόσμιων τιμών των εμπορευμάτων, αλλά αντανακλούν ευθέως την κυβερνητική κακοδιαχείριση.
Ο πληθωρισμός των τιμών καταναλωτή στην Τουρκία βρίσκεται ήδη σε υψηλό δύο δεκαετιών, ενώ οι τιμές παραγωγού σηματοδοτούν ότι τα χειρότερα δεν έχουν έρθει ακόμη. Ο πληθωρισμός στα εργοστάσια επιταχύνθηκε στο 105% τον περασμένο μήνα, λόγω της αύξησης του ενεργειακού κόστους. Και εκτιμάται ότι η πρόσφατη αύξηση του Brent και του φυσικού αερίου θα τον ανεβάσει ακόμη περισσότερο, ρίχνοντας νερό στον μύλο των αυξήσεων για καταναλωτές.
Δεδομένης της προσδοκίας της κεντρικής τράπεζας για μέση τιμή πετρελαίου στα 80,4 δολάρια το βαρέλι, οι τρέχουσες τιμές και οι προσδοκίες για το υπόλοιπο του 2022 μπορούν να προσθέσουν έως και 4,8 ποσοστιαίες μονάδες στον πληθωρισμό στο τέλος του έτους, σύμφωνα με την Selva Bahar Baziki, Τούρκοσουηδή οικονομολόγο της Bloomberg Economics.
Οι αυξανόμενες εισαγωγές ενέργειας οδήγησαν σε διεύρυνση του χάσματος εξωτερικού εμπορίου τους πρώτους δύο μήνες του έτους. Αυτό έγινε αφότου Τούρκοι αξιωματούχοι με επικεφαλής τον Ερντογάν δήλωσαν ότι περίμεναν πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών λόγω της ασθενέστερης λίρας, στόχος που φαίνεται πλέον απρόσιτος.
Η αυξανόμενη ανισορροπία διεθνώς οδηγεί κατά κανόνα σε περαιτέρω υποτίμηση της λίρας, τροφοδοτώντας περαιτέρω τον πληθωρισμό.
Οι διακυμάνσεις στις τιμές του αργού και ο αντίκτυπός τους στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών συνήθως αφήνουν ευάλωτη τη λίρα. Οι πρόσφατες προσπάθειες της κυβέρνησης να σταθεροποιήσει το νόμισμα οδήγησαν σε κάποια βελτίωση της σχέσης της λίρας με το εξωτερικό εμπόριο, με βραχύβιο αντίκτυπο όμως, σύμφωνα με τον Nick Stadtmiller, διευθυντή για τις Αναδυόμενες Αγορές στη Medley Global Advisors.