Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της στο οποίο συνοψίζονται τα αποτελέσματα της αξιολόγησης των κανόνων της ΕΕ περί κρατικών ενισχύσεων για υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος («ΥΓΟΣ») που εφαρμόζονται στις υπηρεσίες υγείας και τις κοινωνικές υπηρεσίες, καθώς και σε μικρά ποσά ενισχύσεων.
Η αξιολόγηση καταλήγει στο συμπέρασμα ότι, συνολικά, οι υφιστάμενοι κανόνες είναι κατάλληλοι για τον επιδιωκόμενο σκοπό. Ωστόσο, ενδέχεται να χρειαστούν ορισμένες προσαρμογές για να αποσαφηνιστούν και να απλουστευθούν περαιτέρω οι υφιστάμενοι κανόνες ώστε να μειωθεί η γραφειοκρατία, αναφέρει ανακοίνωση της Κομισιόν.
Τον Ιούνιο του 2019, η Επιτροπή δρομολόγησε την αξιολόγηση των κανόνων της ΕΕ περί κρατικών ενισχύσεων όσον αφορά τις ΥΓΟΣ που εφαρμόζονται στις υπηρεσίες υγείας και τις κοινωνικές υπηρεσίες, όπως είναι η ιατρική περίθαλψη που παρέχεται από νοσοκομεία και η κοινωνική στέγαση. Οι κανόνες αυτοί διασφαλίζουν ότι η δημόσια χρηματοδότηση που χορηγείται για την παροχή των εν λόγω υπηρεσιών δεν στρεβλώνει αδικαιολόγητα τον ανταγωνισμό στην ενιαία αγορά.
Επιπλέον, η Επιτροπή δρομολόγησε την αξιολόγηση των κανόνων όσον αφορά τα μικρά ποσά ενισχύσεων για ΥΓΟΣ (οι λεγόμενες «ενισχύσεις ήσσονος σημασίας για ΥΓΟΣ»). Σύμφωνα με τους εν λόγω κανόνες, τα αντισταθμιστικά μέτρα για την παροχή δημόσιας υπηρεσίας ύψους έως 500 000 EUR για παρόχους ΥΓΟΣ σε διάστημα τριών ετών απαλλάσσονται από την εφαρμογή των κανόνων της ΕΕ περί κρατικών ενισχύσεων, διότι τα ποσά θεωρούνται υπερβολικά χαμηλά ώστε να επηρεάσουν τον ανταγωνισμό ή τις συναλλαγές μεταξύ των κρατών μελών.
Αντικείμενο της αξιολόγησης ήταν ο τρόπος με τον οποίο έχουν εφαρμοστεί, από την έναρξη ισχύος τους, το 2012, οι ισχύοντες κανόνες για τις ΥΓΟΣ που αφορούν υπηρεσίες υγείας και κοινωνικές υπηρεσίες, καθώς και μικρά ποσά ενισχύσεων. Ειδικότερα, η αξιολόγηση επεδίωκε τα εξής:
- να αξιολογήσει κατά πόσον οι κανόνες του 2012 για τις ΥΓΟΣ έχουν επιτύχει τους στόχους τους (δηλ. αποσαφήνιση των βασικών αρχών για τις κρατικές ενισχύσεις, απλούστευση, διαφοροποιημένη και αναλογική προσέγγιση των ΥΓΟΣ)·
- να εξακριβώσει κατά πόσον οι κανόνες εξακολουθούν να είναι κατάλληλοι υπό το πρίσμα των εξελίξεων στους σχετικούς τομείς και στη νομολογία του Δικαστηρίου· και
- να εντοπίσει πιθανά προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα κράτη μέλη κατά την εφαρμογή των κανόνων.
Η αξιολόγηση της Επιτροπής περιελάμβανε εσωτερικές αναλύσεις, καθώς και δημόσιες και στοχευμένες διαβουλεύσεις με τα κράτη μέλη και τα ενδιαφερόμενα μέρη, π.χ. πολίτες, δημόσιες αρχές, εταιρείες, ενώσεις, οργανώσεις καταναλωτών/επιχειρήσεων, ΜΚΟ και συνδικαλιστικές οργανώσεις. Επιπλέον, η Επιτροπή ανέθεσε εκπόνηση εξωτερικής μελέτης, στην οποία εξετάστηκαν οι τάσεις της αγοράς στους τομείς της υγειονομικής περίθαλψης και της κοινωνικής στέγασης σε δέκα κράτη μέλη.
Πορίσματα της αξιολόγησης
Η αξιολόγηση καταλήγει στο συμπέρασμα ότι, συνολικά, οι κανόνες για τις ΥΓΟΣ στον τομέα των υπηρεσιών υγείας και των κοινωνικών υπηρεσιών είναι κατάλληλοι για τον επιδιωκόμενο σκοπό. Επιπλέον, από την αξιολόγηση προκύπτει ότι οι τροποποιήσεις που επήλθαν στους κανόνες για τις ΥΓΟΣ το 2012, με στόχο την απλούστευσή τους και την αποσαφήνιση ορισμένων βασικών εννοιών, διευκόλυναν την εφαρμογή τους στις υγειονομικές και κοινωνικές ΥΓΟΣ και την παροχή μικρών ποσών ενισχύσεων για ΥΓΟΣ.
Επιπλέον, η αξιολόγηση καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι υφιστάμενοι κανόνες έχουν συμβάλει στη μείωση του διοικητικού φόρτου για τις αρχές που αναθέτουν τις ΥΓΟΣ.
Ταυτόχρονα, η αξιολόγηση αποκάλυψε ότι ενδέχεται να χρειαστούν ορισμένες προσαρμογές για την περαιτέρω i) απλούστευση και αποσαφήνιση των υφιστάμενων κανόνων και ii) μείωση του διοικητικού φόρτου για τα κράτη μέλη κατά την αποζημίωση των εταιρειών που παρέχουν υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος.
Για παράδειγμα, οι έννοιες της «οικονομικής και μη οικονομικής δραστηριότητας», του «επηρεασμού του εµπορίου μεταξύ κρατών μελών», του «εύλογου κέρδους», της «ανεπάρκειας της αγοράς» και της «κοινωνικής στέγασης» ενδέχεται να χρήζουν περαιτέρω αποσαφήνισης.
Όσον αφορά τους κανόνες για τις ενισχύσεις ήσσονος σημασίας για ΥΓΟΣ, η αξιολόγηση καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ενδέχεται να υπάρχει ανάγκη να αυξηθεί το ανώτατο όριο κάτω από το οποίο μικρά ποσά ενισχύσεων σε επιχειρήσεις επιφορτισμένες με την παροχή ΥΓΟΣ δεν θεωρούνται κρατικές ενισχύσεις, και να ευθυγραμμιστεί ο κανονισμός για τις ενισχύσεις ήσσονος σημασίας για ΥΓΟΣ με τον γενικό κανονισμό για τις ενισχύσεις ήσσονος σημασίας.
Επόμενα βήματα
Η Επιτροπή θα εξετάσει τώρα τον τρόπο αντιμετώπισης των ζητημάτων που εντοπίστηκαν στο πλαίσιο της αξιολόγησης, ξεκινώντας ιδίως από την ευκαιρία αναθεώρησης του κανονισμού για τις ενισχύσεις ήσσονος σημασίας για ΥΓΟΣ. Σύντομα θα δρομολογηθεί διαδικασία υποβολής στοιχείων ώστε να συγκεντρωθούν οι απόψεις των ενδιαφερόμενων μερών.
Ιστορικό
Οι ΥΓΟΣ είναι οικονομικές υπηρεσίες που οι δημόσιες αρχές θεωρούν ότι έχουν ιδιαίτερη σημασία για τους πολίτες και οι οποίες αποφέρουν αποτελέσματα υπέρ του συνολικού δημοσίου συμφέροντος που δεν θα παρέχονταν από την αγορά (ή θα παρέχονταν υπό διαφορετικές συνθήκες όσον αφορά την αντικειμενική ποιότητα, την ασφάλεια, την οικονομική προσιτότητα, την ίση μεταχείριση ή την καθολική πρόσβαση) χωρίς δημόσια παρέμβαση.
Οι ΥΓΟΣ παρέχονται προς το δημόσιο συμφέρον υπό όρους που καθορίζονται από το κράτος το οποίο επιβάλλει υποχρέωση παροχής δημόσιας υπηρεσίας σε έναν ή περισσότερους παρόχους. Κατά την παροχή ΥΓΟΣ, οι εταιρείες ενδέχεται να χρειαστεί να αποζημιωθούν για να αντισταθμίσουν το πρόσθετο κόστος που απορρέει από τις υποχρεώσεις παροχής δημόσιας υπηρεσίας ενός παρόχου.
Η δημόσια χρηματοδότηση που χορηγείται σε επιχειρήσεις που ασκούν οικονομικές δραστηριότητες μπορεί να παρέχει οικονομικό πλεονέκτημα στους δικαιούχους, το οποίο δεν έχουν οι ανταγωνιστές τους. Τούτο μπορεί να οδηγήσει σε στρεβλώσεις του ανταγωνισμού στην ενιαία αγορά. Ο έλεγχος των κρατικών ενισχύσεων των ΥΓΟΣ διασφαλίζει ότι η αντιστάθμιση για την παροχή δημόσιας υπηρεσίας δεν υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για την παροχή της δημόσιας υπηρεσίας, ότι οι επιχειρήσεις έχουν κίνητρα για καινοτομία και ανταγωνισμό και ότι η ενιαία αγορά δεν είναι κατακερματισμένη.
Η δέσμη μέτρων του 2012 για τις ΥΓΟΣ καθορίζει τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις που εφαρμόζονται στην αντιστάθμιση ΥΓΟΣ. Συγκεκριμένα:
- Η ανακοίνωση για τις ΥΓΟΣ παρέχει ολοκληρωμένη και πρακτική επισκόπηση των εννοιών της ΕΕ για τις κρατικές ενισχύσεις που αφορούν τις ΥΓΟΣ.
- Ο κανονισμός για τις ενισχύσεις ήσσονος σημασίας για ΥΓΟΣ προβλέπει ότι η αντιστάθμιση, η οποία δεν υπερβαίνει τα 500 000 EUR για οποιαδήποτε περίοδο τριών οικονομικών ετών, δεν υπόκειται στον έλεγχο των κρατικών ενισχύσεων.
- Η απόφαση ΥΓΟΣ απαλλάσσει τα κράτη μέλη από την υποχρέωση κοινοποίησης στην Επιτροπή της αντιστάθμισης για την παροχή δημόσιας υπηρεσίας, εφόσον πληρούνται ορισμένα κριτήρια.
- Το πλαίσιο ΥΓΟΣ καθορίζει τις προϋποθέσεις για την αξιολόγηση των μεγάλων ποσών αντιστάθμισης που δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της απόφασης ΥΓΟΣ. Η αντιστάθμιση αυτή θα πρέπει να κοινοποιείται στην Επιτροπή προς αξιολόγηση λόγω του υψηλότερου κινδύνου στρέβλωσης του ανταγωνισμού.
Η αξιολόγηση κάλυψε τους προαναφερθέντες κανόνες στον βαθμό που εφαρμόζονται στις υγειονομικές και κοινωνικές υπηρεσίες. Περισσότερες πληροφορίες, συμπεριλαμβανομένων όλων των συνεισφορών των ενδιαφερόμενων μερών που υποβλήθηκαν στο πλαίσιο της αξιολόγησης, των περιλήψεων των διαβουλεύσεων και της τελικής έκθεσης της μελέτης αξιολόγησης, διατίθενται στη διαδικτυακή πύλη «Πείτε την άποψή σας».