Ο Ντόναλντ Τραμπ διέταξε αυτή την εβδομάδα να ξεκινήσει η εργασία για την πιο φιλόδοξη αντιπυραυλική ασπίδα στην ιστορία των ΗΠΑ, που έχει σχεδιαστεί για να καταστρέφει υπερηχητικούς πυραύλους και να αποτρέπει τον πυρηνικό αφανισμό.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ το ονόμασε «Σιδερένιος Θόλος για την Αμερική» - ένα όνομα που παραπέμπτει στο περίφημο σύστημα αεράμυνας του Ισραήλ.
Αλλά το όραμα για το σύστημα επόμενης γενιάς του Τραμπ, συμπεριλαμβανομένων λέιζερ με βάση το διάστημα, είναι στην πραγματικότητα πολύ πιο κοντά στο λεγόμενο πρόγραμμα Star Wars του Ρόναλντ Ρίγκαν, που ξεκίνησε το 1983 στο απόγειο του Ψυχρού Πολέμου.
Η ανάπτυξη ενός είδους Star Wars 2.0 θα κόστιζε εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια. Οι τεχνολογικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει είναι τεράστιες. Ειδικοί προειδοποίησαν επίσης ότι η πρωτοβουλία θα μπορούσε να προκαλέσει την Κίνα και τη Ρωσία να λάβουν αντίμετρα, εξηγούν οι Financial Τimes.
Ποιο είναι το σχέδιο του Τραμπ για την αντιπυραυλική ασπίδα;
Το εκτελεστικό διάταγμα του προέδρου των ΗΠΑ, που υπογράφηκε τη Δευτέρα, δίνει στον υπουργό Άμυνας Πιτ Χέγκσεθ 60 ημέρες για να εκπονήσει ένα σχέδιο για την υπεράσπιση των ΗΠΑ από επίθεση βαλλιστικών, υπερηχητικών και προηγμένων πυραύλων κρουζ.
Το προτεινόμενο σύστημα του Τραμπ, που περιγράφεται στο υπόμνημα, είναι ολοκληρωμένο, εξαιρετικά ακριβό και μεγαλύτερης τεχνικής πολυπλοκότητας από το Iron Dome του Ισραήλ.
Το τελευταίο υπερασπίζεται μόνο μικρές περιοχές από πυραύλους μικρού βεληνεκούς, που πετούν χαμηλά και πυραύλους που δεν φέρουν πυρηνικά. Η πρωτοβουλία του Τραμπ επιδιώκει να αναχαιτίσει διηπειρωτικούς βαλλιστικούς πυραύλους που ταξιδεύουν 100 φορές πιο μακριά και επτά φορές πιο γρήγορα. Οι ΗΠΑ είναι επίσης σχεδόν 450 φορές μεγαλύτερες από το Ισραήλ.
Η διαταγή του Τραμπ απαιτεί την ανάπτυξη «αναχαιτιστών που έχουν βάση στο διάστημα» - ένα δίκτυο δορυφόρων, ορισμένοι εξοπλισμένοι με λέιζερ. Στη συνέχεια ζητά την ανάπτυξη ενός άλλου στρώματος αναχαιτιστών χαμηλότερου υψομέτρου, εάν τα λέιζερ αποτύχουν.
Επιπλέον, απαιτεί «ικανότητες να αντιμετωπίσει επιθέσεις πυραύλων πριν από την εκτόξευση» — με άλλα λόγια, ένα σύστημα που καταστρέφει τον τοξότη, όχι μόνο το βέλος.
Οι αναλυτές λένε ότι μια «στεγανή», με βάση το διάστημα αντιπυραυλική ασπίδα είναι σχεδόν αδύνατη. «Δεν υπάρχει μαγική κουβέρτα ασφαλείας», είπε ο Tom Karako, κορυφαίος ειδικός σε πυραύλους στο think-tank CSIS στην Ουάσιγκτον.
Πώς θα λειτουργούσε και τι μπορεί να κοστίσει;
Για να ανιχνευθούν, να αναχαιτίσουν και να καταστρέψουν βαλλιστικούς πυρηνικούς πυραύλους κατά τη λεγόμενη φάση ώθησής τους, την περίοδο των τριών έως πέντε λεπτών πριν μπουν σε τροχιά, θα απαιτηθούν ακτίνες λέιζερ αποτελεσματικές σε απόσταση εκατοντάδων χιλιομέτρων. Αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει τέτοια τεχνολογία.
Εν μέρει αυτό οφείλεται στη «θερμική άνθιση» (thermal blooming), όπου η ενέργεια από ένα λέιζερ θερμαίνει την ατμόσφαιρα που το περιβάλλει και μειώνει την ισχύ της δέσμης. Ενώ το πρόβλημα είναι μικρό στο σχεδόν «κενό» του διαστήματος, είναι πολύ μεγαλύτερο όταν η δέσμη χτυπήσει την ατμόσφαιρα της γης.
Η τροφοδοσία των δορυφόρων που χρησιμοποιούν τα λέιζερ θα απαιτούσε επίσης να διαθέτουν μίνι πυρηνικούς αντιδραστήρες ή ίσως ένα προηγμένο σύστημα ηλιακών συλλεκτών. «Αυτό δεν είναι αδύνατο, αλλά... θα απαιτούσε μεγάλη ερευνητική και επενδυτική προσπάθεια που δεν θα μπορούσε να ολοκληρωθεί βραχυπρόθεσμα», δήλωσε ο Fabian Hoffmann, ειδικός στους πυραύλους.
Έπειτα, υπάρχουν έξοδα, τα οποία ο Τραμπ θα χρειαζόταν να πείσει το Κογκρέσο να χρηματοδοτήσει. Μια έκθεση του 2012 από την Εθνική Ακαδημία Επιστημών διαπίστωσε ότι «ακόμη και ένα περιορισμένης ικανότητας» διαστημικό αμυντικό σύστημα θα απαιτούσε 650 δορυφόρους με κόστος 300 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Προειδοποίησε επίσης ότι θα είναι ευάλωτο σε όπλα κατά δορυφόρων- όπως τα πυρηνικά όπλα στο διάστημα που ανέπτυξε πρόσφατα η Ρωσία, σύμφωνα με τις αμερικανικές υπηρεσίες πληροφοριών.
«Οι πυραυλικές άμυνες που βασίζονται στο διάστημα έχουν εγκαταλειφθεί επανειλημμένα επειδή είναι ακριβές, πολύ δύσκολες τεχνικά και ευάλωτες», δήλωσε η Λόρα Γκρέγκο, διευθύντρια έρευνας για το Παγκόσμιο Πρόγραμμα Ασφάλειας στο Union of Concerned Scientists.
Θα ήταν πιο πρακτικό ένα επίγειο σύστημα;
Υπάρχουν ήδη αποτελεσματικές τεχνολογίες. Η Ουκρανία έχει χρησιμοποιήσει με επιτυχία συστήματα που προμηθεύονται από τη Δύση — όπως Patriots και THAAD κατασκευής ΗΠΑ ή NASAMS γερμανικής κατασκευής — για να καταστρέψει τους εισερχόμενους ρωσικούς βαλλιστικούς και υπερηχητικούς πυραύλους.
Το πρόβλημα, πάλι, είναι το κόστος. Οι ΗΠΑ διαθέτουν ήδη ένα επίγειο σύστημα πυραυλικής άμυνας 60 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Αποτελείται από 44 αναχαιτιστές, που έχουν αναπτυχθεί στην Αλάσκα και την Καλιφόρνια, οι οποίοι έχουν σχεδιαστεί για να εξουδετερώνουν πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς από εχθρούς όπως η Βόρεια Κορέα. Η επέκταση αυτού του συστήματος για να καλύψει όλες τις ΗΠΑ θα ήταν εξαιρετικά δαπανηρή.
«Δεν μπορεί κανείς να βάλει ενεργές άμυνες που θα χρειαζόταν για την υπεράσπιση πόλεων, κρίσιμων υποδομών και στρατιωτικών τοποθεσιών παντού», δήλωσε η Stacie Pettyjohn από το think tank για τη Νέα Αμερικανική Ασφάλεια.
«Η επίτευξη συνολικής άμυνας ενάντια στα πολύ μεγαλύτερα πυραυλικά οπλοστάσια της Ρωσίας και της Κίνας θα απαιτούσε, χωρίς πρωτοφανείς τεχνολογικές καινοτομίες, αστρονομικές δαπάνες», δήλωσε ο Zhao Tong, ανώτερος συνεργάτης στο Carnegie Endowment for International Peace.
Πώς μπορεί να αντιδράσουν οι αντίπαλοι της Αμερικής;
Ακόμη και ένα μετρίως επιτυχημένο Star Wars 2.0 θα αφαιρούσε από τη Ρωσία και την Κίνα αν αναζητήσουν αντίμετρα και θα μπορούσε να τις ωθήσει να ξεκινήσουν μια επιταχυνόμενη κούρσα εξοπλισμών προκειμένου να διατηρήσουν την πυρηνική ισορροπία.
«Αν μια [πυρηνική δύναμη] μπορεί να δείξει ότι μπορεί να αμυνθεί, ενώ έχει επίσης ικανότητα πρώτου χτυπήματος [με τα πυρηνικά της όπλα], αυτό είναι αποσταθεροποιητικό», δήλωσε ο Manpreet Sethi, επικεφαλής του πυρηνικού προγράμματος στο Κέντρο Μελετών Αεροπορικής Ενέργειας στο Νέο Δελχί.
«Πρόκειται για μια επιθετική απειλή που δεν μπορούν και δεν πρόκειται να αγνοήσουν οι μεγάλες δυνάμεις», δήλωσε ο Eric Heginbotham, ειδικός σε κινεζικά πυρηνικά θέματα στο MIT. «Η πρόθεσή μας μπορεί να είναι αμυντική... αλλά όποια και αν είναι η πρόθεση, εάν οι δυνατότητες είναι πραγματικές, αυτό θα θεωρηθεί ως κρίσιμη επιθετική απειλή».
Οι αντίπαλοι θα μπορούσαν στη συνέχεια να λάβουν εύκολα διαθέσιμα αντίμετρα. Η Ρωσία, για παράδειγμα, θα μπορούσε να φορτώσει περισσότερες πυρηνικές κεφαλές σε υπάρχοντες βαλλιστικούς πυραύλους ή να στοχεύσει περιοχές με ασθενέστερη άμυνα.
«Οι αντίπαλοι θα μπορούσαν απλώς να ανακατευθύνουν τις επιθέσεις σε πολλά απροστάτευτα πληθυσμιακά κέντρα – καθιστώντας την άμυνα επιλεγμένων στρατηγικά τοποθεσιών άνευ σημασίας», είπε ο Zhao.
Οι αναλυτές υποστήριξαν ότι μια πιο νηφάλια προσέγγιση θα περιλάμβανε τις ΗΠΑ να εργαστούν για να περιορίσουν τα στρατηγικά πυρηνικά οπλοστάσια των χωρών - κάτι που υποστήριξε ο Τραμπ σε πρόσφατη ομιλία του στο Νταβός.
Οι συμβατικές απειλές πυραύλων θα μπορούσαν εν τω μεταξύ να αντιμετωπιστούν με την ενίσχυση των συστημάτων χαμηλότερου υψομέτρου, που βρίσκονται στο έδαφος ή σε πλοία του αμερικανικού ναυτικού. Το κόστος θα εξακολουθούσε να είναι τεράστιο, αλλά μια τέτοια προσέγγιση θα ήταν τεχνικά εφικτή και δυνητικά δεν θα δημιουργούσε τον κίνδυνο μιας άλλης κούρσα εξοπλισμών.
«Οι ΗΠΑ θα πρέπει να επικεντρωθούν στην ενίσχυση της πυραυλικής άμυνας κατώτερου επιπέδου, ενώ προσπαθούν να διατηρήσουν την τρέχουσα ισορροπία δυνάμεων στον πυρηνικό τομέα», είπε ο Χόφμαν.
Είναι το έργο δυνητικά επικερδές για το SpaceX του Έλον Μασκ;
Το τμήμα του προγράμματος που βασίζεται στο διάστημα θα απαιτούσε την εκτόξευση εκατοντάδων δορυφόρων φορέων - μια αγορά που επί του παρόντος κυριαρχείται από το SpaceX του Έλον Μασκ.
Αν και η κυβέρνηση των ΗΠΑ έχει άλλους εργολάβους ικανούς να στείλουν δορυφόρους στο διάστημα, οι πύραυλοι του Μασκ έχουν μεγαλύτερη χωρητικότητα ωφέλιμου φορτίου, μεγαλύτερο όγκο ωφέλιμου φορτίου και είναι σημαντικά φθηνότεροι από τους περισσότερους ανταγωνιστές. Επίσης, εκτοξεύονται σε πολύ μεγαλύτερη συχνότητα, με μία εκτόξευση κατά μέσο όρο κάθε τρεις ημέρες πέρυσι.
Ωστόσο, θα υπάρχουν και μειονεκτήματα. Η SpaceX έχει ήδη κρατικά συμβόλαια αξίας 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων και πιθανότατα θα έπρεπε να θυσιάσει τη χωρητικότητα που προορίζεται για την επέκταση του Starlink - του μεγαλύτερο παράγοντα εσόδων της εταιρείας.
Όλα αυτά προϋποθέτουν ότι το διαστημικό πρόγραμμα, το οποίο η Γκρέγκο περιέγραψε ως «φαντασία», θα εγκριθεί από το Κογκρέσο και θα προχωρήσει.