Η κυβέρνηση της Τζόρτζια Μελόνι θέλει να βοηθήσει τις υπερχρεωμένες πόλεις να ανακτήσουν δισεκατομμύρια ευρώ από ανείσπρακτους τοπικούς φόρους και πρόστιμα κυκλοφορίας, προκειμένου να μειώσει την πίεση στα οικονομικά τους, αλλά και στον προϋπολογισμό της Ιταλίας συνολικά.
Ο υπουργός Οικονομικών, Τζανκάρλο Τζορτζέτι, έχει ζητήσει τη δημιουργία ενός νέου, ειδικού εθνικού οργανισμού για να βοηθήσει τους δήμους στην ανάκτηση καθυστερούμενων φόρων και άλλων οφειλών. Η κυβέρνηση εξετάζει επίσης το ενδεχόμενο να δώσει στους δήμους μεγαλύτερη αυτονομία ώστε να συνάπτουν συμφωνίες με φοροφυγάδες, ενθαρρύνοντάς τους να πληρώσουν τα οφειλόμενα, γράφουν οι Financial Times.
Η πρωτοβουλία αυτή έρχεται καθώς πολλοί ιταλικοί δήμοι —παρά την αφθονία κοινοτικών πόρων για επενδύσεις υποδομής— δυσκολεύονται να καλύψουν τις επαναλαμβανόμενες δαπάνες, λόγω των υψηλών τιμών ενέργειας και των αυξήσεων στους μισθούς του δημόσιου τομέα.
«Είναι απαραίτητο να ενισχυθεί και να βελτιωθεί η εισπρακτική ικανότητα των τοπικών αρχών», δήλωσε ο Τζορτζέτι σε κοινοβουλευτική επιτροπή τον Ιούλιο. Έχει καλέσει για τη δημιουργία «ενός νέου φορέα είσπραξης, αφιερωμένου αποκλειστικά στη διαχείριση και ανάκτηση τοπικών φόρων». Η αποτελεσματική διαχείριση της είσπραξης φορολογικών οφειλών «δεν θα ελαφρύνει μόνο την οικονομική πίεση στους δήμους», αλλά θα ενισχύσει και «την ικανότητά τους να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των πολιτών», πρόσθεσε.
Σύμφωνα με την Εθνική Ένωση Ιταλικών Δήμων (ANCI), οι πόλεις έχουν συγκεντρωτικά περίπου 25 δισ. ευρώ από ανείσπρακτους φόρους, τέλη και πρόστιμα στο λεγόμενο «αποθετήριο φορολογικής είσπραξης» της εθνικής υπηρεσίας είσπραξης εσόδων της Ιταλίας (ADER). Ωστόσο, μόνο 6 δισ. ευρώ θεωρούνται πλέον εισπράξιμα, λόγω παλαιότητας των οφειλών ή ακόμη και του θανάτου κάποιων οφειλετών.
Την ίδια ώρα, μεταξύ 15% και 18% των περισσότερων από 7.800 δήμων βρίσκονται σε κάποια μορφή οικονομικής δυσπραγίας, σύμφωνα με τον Αλεσάντρο Κανέλι, δήμαρχο της Νοβάρα και πρόεδρο του Ινστιτούτου Τοπικών Οικονομικών και Οικονομίας της ANCI. «Υπάρχει ισχυρή συσχέτιση μεταξύ της κακής απόδοσης στην είσπραξη φόρων και της οικονομικής κρίσης στους δήμους», είπε. «Πρέπει να βελτιωθούμε… Δεν είναι φοροδιαφυγή — είναι μη πληρωμή».
Η οικονομική πίεση δεν είναι κάτι καινούργιο για τις ιταλικές πόλεις — σχεδόν 300 από αυτές βρέθηκαν σε κάποια μορφή νομικής χρεοκοπίας μεταξύ 2011 και 2022, σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας της Ιταλίας. Ωστόσο, η αυξανόμενη οικονομική δυσχέρεια στους δήμους αποτελεί ανησυχία για την κυβέρνηση Μελόνι, η οποία επιδιώκει να μειώσει το δημοσιονομικό έλλειμμα, να εξέλθει από τη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος της ΕΕ και να καλύψει φιλόδοξους στόχους αμυντικών δαπανών του ΝΑΤΟ.
«Αν υπάρχουν μεγάλα προβλήματα σε τοπικό επίπεδο, η κυβέρνηση πρέπει να παρέμβει και να πληρώσει ώστε να διατηρηθούν τα ελάχιστα επίπεδα παροχής υπηρεσιών», δήλωσε ο οικονομολόγος Λορέντζο Κοντόνιο, πρώην στέλεχος του υπουργείου Οικονομικών. «Η κυβέρνηση ουσιαστικά λέει, “αντί να μου ζητάτε λεφτά, καλύτερα να εισπράξετε όσα πρέπει να εισπράξετε, κι αν δεν μπορείτε, θα σας βοηθήσουμε”», πρόσθεσε.
Οι δήμοι έχασαν ένα μεγάλο μέρος των παραδοσιακών τους εσόδων πριν από μια δεκαετία, όταν η Ιταλία κατάργησε τον φόρο ιδιοκατοίκησης, αντικαθιστώντας τον με απευθείας μεταφορές πόρων από την κεντρική κυβέρνηση, σύμφωνα με τον οικονομολόγο Μάρκο Λεονάρντι. Όμως, αυτές οι μεταφορές δεν έχουν συμβαδίσει με τον «βίαιο πληθωρισμό» των τελευταίων ετών, ασκώντας πίεση στα δημοτικά οικονομικά.
Η αδυναμία των δήμων να εισπράξουν φόρους, όπως τον φόρο κατοικιών για δεύτερες ιδιοκτησίες, τέλη και πρόστιμα — ιδίως στον Νότο — επιδεινώνει το πρόβλημα.