Όταν ο Φρίντριχ Μερτς προειδοποίησε τους νέους Γερμανούς στο YouTube αυτόν τον μήνα να μη βασίζονται αποκλειστικά στη δημόσια σύνταξη αλλά να επενδύουν τακτικά μικρά ποσά στο χρηματιστήριο, προκάλεσε οργισμένη αντίδραση από τα συνδικάτα.
Η ισχυρή συνδικαλιστική ένωση μεταλλεργατών IG Metall χαρακτήρισε την άποψη του Γερμανού καγκελάριου «εκτός πραγματικότητας και επικίνδυνη». Αντί να προωθεί συντάξεις που στηρίζονται στις μετοχές, θα έπρεπε να ενισχύσει το δοκιμαζόμενο διανεμητικό σύστημα συντάξεων της χώρας, υποστήριξε.
Το δημόσιο συνταξιοδοτικό σύστημα, που ιδρύθηκε το 1889 από τον καγκελάριο Ότο φον Μπίσμαρκ, έχει επιβιώσει από πολέμους και κρίσεις, αλλά τώρα αντιμετωπίζει ακόμη μεγαλύτερη πρόκληση, καθώς το εργατικό δυναμικό γερνά και συρρικνώνεται.
Μέχρι το 2036, 19,5 εκατομμύρια Γερμανοί της γενιάς του baby boom θα έχουν συνταξιοδοτηθεί, ενώ μόνο 12,5 εκατομμύρια νέοι εργαζόμενοι θα έχουν εισέλθει στην αγορά εργασίας, σύμφωνα με το Ινστιτούτο Οικονομικών Ερευνών της Κολωνίας (IW).
Αυτό θα οδηγήσει σε μείωση του εργατικού δυναμικού κατά 9%. Το 2040, 100 εργαζόμενοι θα πρέπει να στηρίζουν 41 συνταξιούχους, έναντι 30 σήμερα, σύμφωνα με τις προβλέψεις του IW.
Ο κεντροαριστερός συνασπισμός του Μερτς αποφεύγει μια θεμελιώδη αναθεώρηση του κρατικού συνταξιοδοτικού συστήματος, προσπαθώντας αντ’ αυτού να κατευθύνει τα νοικοκυριά προς «ατομικούς, κεφαλαιοποιητικούς και ιδιωτικά διαχειριζόμενους συνταξιοδοτικούς λογαριασμούς» ως συμπλήρωμα στη δημόσια σύνταξη.
Η κυβέρνηση έχει υποσχεθεί μια νέα επιδότηση με επίκεντρο τα παιδιά ηλικίας 6 έως 18 ετών. Από το επόμενο έτος, οι γονείς θα μπορούν να διεκδικούν 10 ευρώ τον μήνα για να τα επενδύουν σε ένα μηνιαίο αποταμιευτικό λογαριασμό μετοχών για τα παιδιά τους. Τα κεφάλαια θα παραμένουν δεσμευμένα έως ότου τα παιδιά φτάσουν στη συνταξιοδότηση.
Η συνταξιοδοτική «βόμβα» της Γερμανίας λειτουργεί ως προειδοποίηση και για άλλες χώρες της ΕΕ, όπου τα κράτη-μέλη δαπανούν ήδη κατά μέσο όρο το 12% του ΑΕΠ σε δημόσια προγράμματα και πολλές αντιμετωπίζουν επίσης δημογραφική κάμψη, γράφουν οι Financial Times.
Η προτροπή του Μερτς προς τους νέους να επενδύουν σε μετοχές θυμίζει παρόμοιες προσπάθειες χωρών όπως οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο να διοχετεύσουν τις συνταξιοδοτικές αποταμιεύσεις σε παραγωγικά περιουσιακά στοιχεία όπως υποδομές, ακίνητα και private equity.
Η περίπτωση της Γερμανίας είναι ιδιαίτερα οξεία. Κάθε χρόνο, περίπου το ένα τέταρτο του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού -117,9 δισ. ευρώ το 2024- χρησιμοποιείται για να καλύψει τα κενά στο συνταξιοδοτικό σύστημα. Με τις τρέχουσες πολιτικές, αυτό το βάρος αναμένεται να αυξηθεί ακόμη περισσότερο, είχε προβλέψει πέρυσι το Ομοσπονδιακό Ελεγκτικό Συνέδριο.
Το Συμβούλιο Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων της Γερμανίας έχει επανειλημμένα προειδοποιήσει ότι το επίπεδο των συνταξιοδοτικών παροχών θα πρέπει να μειωθεί, «ενώ το ποσοστό εισφοράς θα αυξηθεί απότομα με βάση τους ισχύοντες κανόνες».
Επί του παρόντος, το 17% του ενήλικου πληθυσμού στη Γερμανία κατέχει μετοχές, αμοιβαία κεφάλαια ή ETFs, έναντι 39% στο Ηνωμένο Βασίλειο και 62% στις ΗΠΑ. Αυτό αντικατοπτρίζει μια μακρόχρονη κυβερνητική υπόσχεση ότι η κρατική σύνταξη είναι «ασφαλής», σύμφωνα με τον καθηγητή χρηματοοικονομικών στο Πανεπιστήμιο της Φρανκφούρτης, Αντρέας Χάκεταλ.
Το υπουργείο Οικονομικών ανέφερε ότι το σχέδιο των 10 ευρώ τον μήνα, που ονομάζεται «σύνταξη πρώιμης εκκίνησης», αποτελεί προτεραιότητα αλλά παραμένει «σε στάδιο σχεδιασμού». Το ετήσιο κόστος της επιδότησης εκτιμάται σε περίπου 1,5 δισ. ευρώ από το Συμβούλιο Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων.