Η προσπάθεια της Ευρώπης να επαναπατρίσει παράτυπους μετανάστες αποδεικνύεται κέρδος για τους Ταλιμπάν του Αφγανιστάν, καθώς προσπαθούν να μετριάσουν τη διεθνή τους απομόνωση, με τις δυτικές κυβερνήσεις και πολιτικούς να δείχνουν όλο και μεγαλύτερη προθυμία να εμπλακούν σε επαφές με την Καμπούλ.
Ευρωπαϊκές χώρες όπως η Γερμανία, η Ελβετία και η Αυστρία έχουν φέτος στείλει αντιπροσωπείες στο Αφγανιστάν ή έχουν υποδεχθεί αξιωματούχους των Ταλιμπάν στο έδαφός τους για να διευκολύνουν επαναπατρισμούς, γράφουν οι Financial Times. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, το δεξιό λαϊκιστικό κόμμα Reform, που προηγείται αυτή τη στιγμή στις δημοσκοπήσεις, πρότεινε μάλιστα τον περασμένο μήνα να πληρώνεται η αφγανική κυβέρνηση για να δέχεται πίσω μετανάστες.
Οι κινήσεις αυτές συνιστούν σαφή μεταστροφή στη στάση ευρωπαϊκών κυβερνήσεων και πολιτικών, οι οποίοι στο παρελθόν επιδίωκαν να απομονώσουν τους Ταλιμπάν και καταδίκαζαν την οργάνωση για τους περιορισμούς στην εκπαίδευση των κοριτσιών και τη μεταχείριση μειονοτήτων και πολιτικών αντιπάλων.
Η ευρωπαϊκή στροφή έρχεται καθώς η σκληρή καταστολή από τους Ταλιμπάν της ισλαμιστικής ομάδας Ισλαμικό Κράτος - Χορασάν (Isis-K), που έχει έδρα το Αφγανιστάν, έχει επίσης βοηθήσει την Καμπούλ να καλλιεργήσει σχέσεις με τη Ρωσία και τις ΗΠΑ.
Ο Ιμπραχίμ Μπαχίς, ανώτερος αναλυτής στην Καμπούλ για το International Crisis Group, δήλωσε ότι οι Ταλιμπάν μπόρεσαν να εκμεταλλευτούν την «απελπισία στην Ευρώπη» για να συνάψουν συμφωνίες απέλασης.
«Οι Ταλιμπάν είναι πολύ πρόθυμοι και ανυπομονούν να ενταχθούν στη διεθνή πολιτική τάξη», είπε ο Μπαχίς, προσθέτοντας ότι οι επίσημες επαφές που χρειάζονται για να γίνουν τέτοιες συμφωνίες ισοδυναμούν με «μικρο-νίκες που τους εντάσσουν ολοένα και περισσότερο στο παγκόσμιο σύστημα».
Ο Σουχάιλ Σαχίν, απεσταλμένος των Ταλιμπάν στο Κατάρ και εκπρόσωπος στα διεθνή μέσα ενημέρωσης, δήλωσε ότι η οργάνωση επιθυμεί να «διαμορφώσει μηχανισμούς» για να στηρίξει τον επαναπατρισμό Αφγανών από την Ευρώπη.
«Είμαστε έτοιμοι για θετική συνεργασία ως αποτελεσματικό τρόπο επίλυσης προβλημάτων», είπε ο Σαχίν. «Ο επαναπατρισμός είναι ανθρωπιστικό ζήτημα, οπότε θα καλωσορίζαμε οποιαδήποτε οικονομική στήριξη συνοδεύει τις απελάσεις».
Οι Ταλιμπάν, που κυβερνούν το Αφγανιστάν από την αποχώρηση των δυνάμεων των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ το 2021, δυσκολεύονται να αντιμετωπίσουν πολλαπλές κρίσεις, μεταξύ των οποίων καταστροφικές περικοπές στην ξένη βοήθεια, ενδημική φτώχεια και φυσικές καταστροφές. Περίπου 4 εκατομμύρια Αφγανοί έχουν επιστρέψει ή έχουν αναγκαστεί να φύγουν από το Πακιστάν και το Ιράν από το 2023, σύμφωνα με τον ΟΗΕ.
Οι δυσκολίες αυτές καθιστούν την αυξημένη διεθνή εμπλοκή ιδιαίτερα ευπρόσδεκτη για το καθεστώς. Τον Ιούλιο, η γερμανική κυβέρνηση διαπίστευσε δύο προξενικούς αξιωματούχους των Ταλιμπάν για θέματα μετανάστευσης, μια κίνηση που ήρθε καθώς η κυβέρνηση του συντηρητικού καγκελάριου Φρίντριχ Μερτς επιδίωκε να σκληρύνει την πολιτική της για να αναχαιτίσει την άνοδο της ακροδεξιάς.
Με έμμεσες επαφές με τους Ταλιμπάν μέσω Κατάρ, το Βερολίνο οργάνωσε επίσης πτήση απέλασης τον Ιούλιο για την επιστροφή καταδικασμένων εγκληματιών στο Αφγανιστάν και έχει δηλώσει ότι σχεδιάζει κι άλλες.
Ο υπουργός Εσωτερικών Αλεξάντερ Ντόμπριντ δήλωσε τότε ότι δεν είναι πλέον βιώσιμο να βασίζεται η Γερμανία σε έμμεσους διαύλους και ότι το Βερολίνο πρέπει να συνάψει συμφωνία με τους Ταλιμπάν ώστε να επιτραπούν απευθείας συνομιλίες για τη μετανάστευση.
Αν και η γερμανική κυβέρνηση επιμένει ότι η αυξημένη εμπλοκή με τους Ταλιμπάν δεν αλλάζει τη στάση της απέναντι στην ισλαμιστική οργάνωση, έχει δεχθεί έντονη κριτική από μέλη των Σοσιαλδημοκρατών, που συγκυβερνούν με το κόμμα του Μερτς, καθώς και από πολιτικούς της αντιπολίτευσης. Ο Όμιντ Νουριπούρ, αντιπρόεδρος της γερμανικής κάτω βουλής και πρώην συμπρόεδρος των Πρασίνων, κατηγόρησε υπουργούς για «νομιμοποίηση ενός τρομοκρατικού καθεστώτος».
Η Ελβετία και η Αυστρία έχουν εντείνει τη συνεργασία τους με τους Ταλιμπάν για την επιστροφή Αφγανών υπηκόων, αν και χαρακτηρίζουν αυτές τις επαφές τεχνικές και όχι πολιτικές.
Τον Αύγουστο, αντιπρόσωποι των Ταλιμπάν ταξίδεψαν στη Γενεύη για να βοηθήσουν στην ταυτοποίηση Αφγανών πολιτών που αντιμετωπίζουν απέλαση, μια κίνηση που το ελβετικό γραφείο μετανάστευσης χαρακτήρισε «αναγκαία», καθώς οι Ταλιμπάν είναι πλέον η μόνη αρχή που εκδίδει έγγραφα ταυτότητας στη χώρα.
Η Ελβετία άνοιξε επίσης φέτος εκ νέου γραφείο ανθρωπιστικής βοήθειας στην Καμπούλ μέσω της Ελβετικής Υπηρεσίας Ανάπτυξης και Συνεργασίας για τη διαχείριση βοήθειας σε τομείς όπως η επισιτιστική ασφάλεια, η εκπαίδευση και η στήριξη των γυναικών.
Η Αυστρία υιοθέτησε παρόμοια προσέγγιση. Το υπουργείο Εσωτερικών επιβεβαίωσε ότι αξιωματούχοι της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Μετανάστευσης και Ασύλου βρίσκονται σε επαφή με τις αρχές των Ταλιμπάν.