Ο πρόεδρος της Κίνας, Σι Τζινπίνγκ, επιδίωξε να εδραιώσει μια προσωπική σχέση με τον απρόβλεπτο Αμερικανό ομόλογό του, όταν συναντήθηκε με τον Ντόναλντ Τραμπ αυτήν την εβδομάδα, προκειμένου να διαμορφώσουν μια εκεχειρία στον εμπορικό πόλεμο.
Ο Σι βρήκε κοινό έδαφος με την ατζέντα του Τραμπ «Make America Great Again» (“Να ξανακάνουμε την Αμερική μεγάλη”), η οποία παραλληλίζεται με τις φιλοδοξίες του Κομμουνιστικού Κόμματος για την αποκατάσταση του παρελθόντος μεγαλείου της Κίνας, γνωστού ως «μεγάλη αναζωογόνηση του κινεζικού έθνους».
«Πιστεύω πάντοτε ότι η ανάπτυξη της Κίνας θα πρέπει να συμβαδίζει με το όραμά σας να κάνετε την Αμερική ξανά μεγάλη», δήλωσε ο Κινέζος πρόεδρος στον Τραμπ κατά τη σύνοδο κορυφής στη Νότια Κορέα την Πέμπτη — την πρώτη τους κατ’ ιδίαν συνάντηση έπειτα από έξι χρόνια.
Ωστόσο, πίσω από τις ευγενικές εκφράσεις, η αλλαγή στην ισορροπία δυνάμεων μεταξύ των δύο ανδρών ήταν αδιαμφισβήτητη. Σε αντίθεση με πριν από σχεδόν δέκα χρόνια, όταν η πρώτη εμπορική επίθεση του Τραμπ αιφνιδίασε το Πεκίνο, αυτήν τη φορά μια καλύτερα προετοιμασμένη και οικονομικά ισχυρότερη Κίνα μπόρεσε να αναμετρηθεί με έναν κάποτε ασύγκριτα ισχυρότερο αντίπαλο και να τον φέρει σε αδιέξοδο.
Από τότε που ο Τραμπ ανακοίνωσε τους δασμούς της «Ημέρας Απελευθέρωσης» τον Απρίλιο, το Πεκίνο έχει, τουλάχιστον τρεις φορές, μπλοκάρει την Ουάσιγκτον από την επιβολή τιμωρητικών μέτρων και την έχει αναγκάσει να επιστρέψει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.
Η πρώτη σύγκρουση σημειώθηκε όταν ο Τραμπ αύξησε τους αμοιβαίους δασμούς προς την Κίνα στο 145%. Το Πεκίνο ανταπέδωσε στο ίδιο επίπεδο και τελικά ανάγκασε την Ουάσιγκτον να αναστείλει τους δασμούς.
Έπειτα, οι δύο πλευρές συγκρούστηκαν σχετικά με τους κινεζικούς ελέγχους στις εξαγωγές σπανίων γαιών, στην παραγωγή των οποίων κυριαρχεί η Κίνα. Οι κανόνες αυτοί απείλησαν να παραλύσουν τη βιομηχανία των ΗΠΑ και οδήγησαν σε νέο κύκλο συνομιλιών.
Αυτόν τον μήνα, αφού η Ουάσιγκτον επέκτεινε τους περιορισμούς εξαγωγών ημιαγωγών σε χιλιάδες θυγατρικές κινεζικών εταιρειών, το Πεκίνο ανακοίνωσε νέους, εκτεταμένους ελέγχους στις σπάνιες γαίες — γεγονός που και πάλι ανάγκασε τις ΗΠΑ να πιέσουν για εκεχειρία.
Η Ουάσιγκτον πλέον αποδέχεται «ότι αντιμετωπίζει έναν ισότιμο αντίπαλο, ικανό να της επιβάλει ουσιαστική οικονομική ζημία — μια σχετικά νέα θέση για τις ΗΠΑ και μια εξέλιξη που, τουλάχιστον για εμάς, επιβεβαιώνει την άνοδο της Κίνας στο καθεστώς παγκόσμιας οικονομικής υπερδύναμης», ανέφερε η BNP Paribas σε σημείωμα αναλυτών.
Ο Σι, την Πέμπτη, υπογράμμισε την έννοια των δύο χωρών ως ισότιμων δυνάμεων, καλώντας τον Τραμπ να τον συνοδεύσει στο «πλοήγημα του γιγάντιου σκάφους των σχέσεων Κίνας–ΗΠΑ».
«Εσύ κι εγώ βρισκόμαστε στο πηδάλιο των σχέσεων Κίνας και Ηνωμένων Πολιτειών», δήλωσε ο Κινέζος ηγέτης.
Οι δύο πλευρές συμφώνησαν την Πέμπτη να αναστείλουν για έναν χρόνο τους πρόσφατα ανακοινωθέντες περιορισμούς στις εξαγωγές, καθώς και τους νέους δασμούς στη ναυτιλία. Παράλληλα, οι ΗΠΑ μείωσαν κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες τους δασμούς σε κινεζικά προϊόντα που σχετίζονται με τη φαιντανύλη, μειώνοντας τον μέσο συντελεστή στο 45%, ενώ το Πεκίνο συμφώνησε να επαναλάβει τις αγορές σόγιας.
Ο Ζάο Μίνγχαο, καθηγητής στο Ινστιτούτο Διεθνών Σπουδών του Πανεπιστημίου Φουντάν στη Σαγκάη, δήλωσε ότι η προσέγγιση του Σι στη σύνοδο σηματοδότησε αλλαγή στη ρητορική. «Το βασικό μήνυμα είναι ότι το Πεκίνο επιδιώκει να βρει σύγκλιση ανάμεσα στη δική του ‘ατζέντα για να ξανακάνει την Κίνα μεγάλη’ και την ‘ατζέντα για να ξανακάνει την Αμερική μεγάλη’ του Τραμπ», είπε ο Ζάο.
Πρόσθεσε ότι υπάρχει περιθώριο για μεγαλύτερη συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών. Η Κίνα χρειάζεται να ενισχύσει την εγχώρια ζήτηση και έχει θέσει το ζήτημα αυτό ως προτεραιότητα για το επόμενο πενταετές της σχέδιο, το οποίο καθορίζει τον οικονομικό και βιομηχανικό οδικό χάρτη 2026–2030 και θα παρουσιαστεί επίσημα τον Μάρτιο.
«Αυτό σημαίνει ότι η Κίνα θέλει να εισάγει περισσότερα αμερικανικά προϊόντα — περισσότερα ποιοτικά αγροτικά προϊόντα, περισσότερη ενέργεια, περισσότερα αεροσκάφη της Boeing. Αυτό μπορεί να δημιουργήσει ευκαιρίες», είπε ο Ζάο. «Ωστόσο, απαιτείται σχετικά σταθερό πολιτικό και διπλωματικό περιβάλλον μεταξύ των δύο χωρών».
Ωστόσο, το νέο πενταετές σχέδιο της Κίνας δίνει επίσης έμφαση στην ενίσχυση της αυτάρκειας στους κλάδους υψηλής τεχνολογίας, της επιστήμης και της βιομηχανίας — παρά την υπερπαραγωγή σε πολλούς τομείς και την έλλειψη εγχώριας ζήτησης που, σύμφωνα με τις ΗΠΑ, προκαλεί κύμα εξαγωγών που υπονομεύει άλλες οικονομίες.
Αν και το σχέδιο δίνει έμφαση στην οικονομική ανάπτυξη και την κατανάλωση, «ο τεχνοεθνικισμός παραμένει η υπέρτατη προτεραιότητα», σημείωσε σε έκθεσή του ο αναλυτής της Teneo, Γκάμπριελ Ουίλνταου.
Πρόσθεσε ότι οι ηγέτες του Κόμματος πιστεύουν τελικά πως κάποια υπερπαραγωγή και σπατάλη στη βιομηχανία αποτελούν αποδεκτό τίμημα «δεδομένων των αναμφισβήτητων επιτευγμάτων αυτής της προσέγγισης».
«Αυτά περιλαμβάνουν την ανθεκτικότητα απέναντι στους αμερικανικούς περιορισμούς εξαγωγών και τη γεωπολιτική επιρροή που απορρέει από την κινεζική κυριαρχία στις σπάνιες γαίες, στις μπαταρίες και σε άλλες βιομηχανίες», πρόσθεσε.
Αυτό καθιστά αναπόφευκτες περαιτέρω εντάσεις μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας, σύμφωνα με αναλυτές. Οι περισσότερες συμφωνίες που επιτεύχθηκαν την Πέμπτη μεταξύ Σι και Τραμπ ήταν σχετικά περιορισμένες και αφορούσαν κυρίως αναστολή υφιστάμενων τιμωρητικών μέτρων, όχι την πλήρη κατάργησή τους.
«Και οι δύο πλευρές φαίνεται να διατηρούν διαπραγματευτικά περιθώρια για μελλοντικές συνομιλίες, κρατώντας αυτά τα μέτρα ως διαπραγματευτικά χαρτιά», δήλωσε ο Τσάοπινγκ Ζου, στρατηγικός αναλυτής παγορών αγορών με έδρα τη Σαγκάη στη JPMorgan Asset Management.
«Ο ευρύτερος εμπορικός και τεχνολογικός ανταγωνισμός παραμένει. Αν και η σύνοδος σταθεροποίησε τις βραχυπρόθεσμες προσδοκίες, οι ουσιαστικές διαφορές εξακολουθούν να υφίστανται», πρόσθεσε.
Οι δύο πλευρές παραμένουν σε αντιπαράθεση σε γεωπολιτικά ζητήματα, από τις κινεζικές διεκδικήσεις κυριαρχίας επί της Ταϊβάν και της Νότιας Σινικής Θάλασσας έως τη στήριξη του Πεκίνου προς τη Ρωσία στον πόλεμο της Ουκρανίας.
Ο Ζάο του Πανεπιστημίου Φουντάν δήλωσε: «Αυτή η σύνοδος μπορεί να επιφέρει μόνο μια τακτική ύφεση και όχι μια στρατηγική επανατοποθέτηση των σχέσεων ΗΠΑ–Κίνας».
Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι Ηνωμένες Πολιτείες εξακολουθούν να μην έχουν ισότιμο αντίπαλο σε πολλούς τομείς, ανέφερε ο Χαν Σεν Λιν, διευθυντής για την Κίνα της αμερικανικής συμβουλευτικής εταιρείας The Asia Group, επισημαίνοντας τον έλεγχό τους σε «θεμελιώδεις τεχνολογίες» όπως οι ημιαγωγοί, τη γιγαντιαία καταναλωτική τους αγορά, το καθεστώς του δολαρίου ως παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος και το δίκτυο συμμαχικών χωρών — αν και αυτή η υπεροχή έχει «ελαφρώς φθαρεί».
Από την άλλη πλευρά, η Κίνα «παίζει μακροπρόθεσμο παιχνίδι», είπε, χρησιμοποιώντας την εγχώρια αγορά της ως ασπίδα και την κυριαρχία της στη μεταποίηση και στα κρίσιμα ορυκτά.
«Ενώ οι ΗΠΑ μπορούν να υπαγορεύουν τον ρυθμό και την ένταση της σύγκρουσης βραχυπρόθεσμα, η Κίνα προετοιμάζεται για μακροχρόνιο αγώνα», είπε ο Χαν. «Το ζήτημα δεν είναι τόσο ποιος έχει το “επάνω χέρι” τώρα, όσο ποιος βρίσκεται σε καλύτερη θέση για μια μακροπρόθεσμη αναμέτρηση».