Μεγάλο σκάνδαλο διαφθοράς, που ανάγκαζε εργολάβους της κρατικής εταιρείας πυρηνικής ενέργειας να πληρώνουν υπέρογκα χρηματικά ποσά, αποκάλυψαν οι υπηρεσίες καταπολέμησης της διαφθοράς στην Ουκρανία.
Η έρευνα ανακοινώθηκε από το Εθνικό Γραφείο Καταπολέμησης της Διαφθοράς και τον Ειδικό Εισαγγελέα Καταπολέμησης της Διαφθοράς — υπηρεσίες που ο πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι προσπάθησε να εξουδετερώσει τον Ιούλιο, καθώς είχαν θέσει στο μικροσκόπιο στενούς συνεργάτες του.
Ο Ζελένσκι, πρόεδρος από το 2019, μπήκε στην πολιτική δεσμευόμενος να ξεριζώσει τη διαφθορά που μαστίζει εδώ και χρόνια την Ουκρανία. Ωστόσο, η διαφθορά καλά κρατεί κατά τη διάρκεια της διοίκησής του, ιδίως στον ενεργειακό τομέα, σημειώνουν οι New York Times.
Αντί να λουφάξουν υπό την πίεση του Ζελένσκι, οι υπηρεσίες κατά της διαφθοράς φαίνεται πως εντείνουν τον έλεγχο που ασκούν στους ηγέτες της χώρας. Στην έρευνά τους για τον κρατικό πάροχο ηλεκτρικής ενέργειας, συγκέντρωσαν 1.000 ώρες ηχογραφήσεων σε διάστημα 15 μηνών και κατέγραψαν «δραστηριότητες μιας εγκληματικής οργάνωσης υψηλού επιπέδου».
Οι υπηρεσίες δεν κατονόμασαν όσους κατηγορούν για εγκλήματα. Ωστόσο, σε βίντεο στο YouTube ανέφεραν ότι μέλη της εγκληματικής οργάνωσης ήταν ένας πρώην σύμβουλος του υπουργού Ενέργειας, ο εκτελεστικός διευθυντής ασφάλειας στην Energoatom, τέσσερα μέλη ομάδας υπεύθυνης για ξέπλυμα χρήματος και «ένας επιχειρηματίας πολύ γνωστός στα μέσα ενημέρωσης», ο οποίος θεωρείται αρχηγός της παράνομης επιχείρησης.
Μέλη της οργάνωσης έτρεχαν «ένα μεγάλης κλίμακας σχέδιο διαφθοράς για να επηρεάσουν στρατηγικές επιχειρήσεις του κρατικού τομέα», ιδίως την κρατική πυρηνική εταιρεία Energoatom, ανέφεραν οι υπηρεσίες σε δελτίο τύπου.
Ο Ολεξάντρ Αμπακούμοφ, κορυφαίος ντετέκτιβ κατά της διαφθοράς, δήλωσε ότι οι υπηρεσίες είχαν πραγματοποιήσει περισσότερες από 70 έρευνες στο πλαίσιο της επιχείρησης «Μίδας». Οι υπηρεσίες δήλωσαν ότι αποκάλυψαν ξέπλυμα χρήματος και παράνομο πλουτισμό. Πρόσθεσαν ότι οι εργολάβοι δέχτηκαν πιέσεις για μίζες έως και 15%.
Η ανακοίνωση γίνεται την ώρα που η Ουκρανία αγωνίζεται να ανακάμψει από σοβαρές επιθέσεις στο δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας. Το περασμένο Σάββατο ρωσικοί πύραυλοι και μη επανδρωμένα αεροσκάφη στόχευσαν τις ενεργειακές υποδομές της χώρας, πλήττοντας τουλάχιστον 25 τοποθεσίες, συμπεριλαμβανομένων πυρηνικών υποσταθμών.
Τη Δευτέρα, ανακοινώνοντας διαπραγματεύσεις με τους Ευρωπαίους για περισσότερη χρηματοδότηση και εξοπλισμό προς το ενεργειακό σύστημα της χώρας του, ο Ζελένσκι είπε ότι όποιος εμπλέκεται σε διαφθορά θα πρέπει να καταδικαστεί και ότι η κυβέρνηση θα συνεργαστεί με τις υπηρεσίες καταπολέμησης της διαφθοράς και τις υπηρεσίες επιβολής του νόμου, «με τρόπο που θα αποφέρει πραγματικά αποτελέσματα».
Η Energoatom δήλωσε ότι συνεργάζεται πλήρως με την έρευνα. Η υπουργός Ενέργειας Σβετλάνα Χρουντσούκ δήλωσε ότι το υπουργείο της έχει «μηδενική ανοχή στη διαφθορά». Πρόσθεσε: «Εάν αποδειχθεί η ενοχή τους, πρέπει όλοι να λογοδοτήσουν».
Το δελτίο τύπου των υπηρεσιών καταπολέμησης της διαφθοράς και τα βίντεο που ακολούθησαν έδειξαν ότι συνεχίστηκαν οι έρευνες σε ύποπτα σχέδια αφότου ο Ζελένσκι πήρε πίσω τις νομοθετικές του προσπάθειες για εξουδετέρωση των υπηρεσιών, τον Ιούλιο. Τότε νέοι Ουκρανοί βγήκαν στους δρόμους, διατρανώνοντας το αίτημά τους να προστατευθεί η δημοκρατία.
Ηχογράφηση που δημοσιεύθηκε τη Δευτέρα αφορούσε κυβερνητικούς αξιωματούχους και επιχειρηματίες που στις 9 Ιουλίου συζητούσαν υπεξαίρεση κεφαλαίων που προορίζονταν για την προστασία του ενεργειακού τομέα από τους βομβαρδισμούς. Ήταν αδύνατο να επαληθευτεί η αυθεντικότητα της ηχογράφησης.
Ο επικεφαλής της Energoatom παραιτήθηκε τον Αύγουστο υπό ασαφείς συνθήκες. Την περασμένη εβδομάδα, οι υπηρεσίες καταπολέμησης της διαφθοράς συνέλαβαν ανώτερο αξιωματούχο θυγατρικής της Energoatom με κατηγορίες για δωροδοκία.
Πρόσφατη έκθεση από ανεξάρτητο ουκρανικό think tank που επικεντρώνεται στην ενέργεια ανέφερε ότι η κυβέρνηση επέκτεινε ραγδαία τον έλεγχο του ενεργειακού τομέα μετά τη ρωσική εισβολή, το 2022.
«Αυτή η αλλαγή δεν έχει μειώσει τη διαφθορά. Σε πολλές περιπτώσεις, το φαινόμενο έχει επιμείνει ή και επιδεινωθεί», ανέφερε η δεξαμενή σκέψης Ukraine Facility Platform, η οποία συνέταξε την έκθεση τον Ιούλιο για την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Όταν ο Ζελένσκι κινήθηκε για να παραλύσει τις υπηρεσίες καταπολέμησης της διαφθοράς, αυτές ερευνούσαν μέλη του στενού κύκλου του, σύμφωνα με ακτιβιστές κατά της διαφθοράς. Ο αναπληρωτής πρωθυπουργός Ολέξι Τσερνίσοφ κατηγορήθηκε για διαφθορά τον Ιούνιο. Και ο επιχειρηματίας Τιμούρ Μίντιτς, ο οποίος είναι κατά το ήμισυ ιδιοκτήτης τηλεοπτικού στούντιο που ίδρυσε ο Ζελένσκι, αποτελεί αντικείμενο έρευνας μεγάλης κλίμακας, σύμφωνα με την εφημερίδα Ukrainska Pravda.
Ερευνητής κατά της διαφθοράς, ο οποίος συνελήφθη τον Ιούλιο με κατηγορίες που οι υποστηρικτές του αποκαλούν πολιτικά υποκινούμενες, είχε εμπλακεί στην έρευνα για τον Μίντιτς, δήλωσε ο Γιαροσλάβ Ζελέζνιακ, βουλευτής της αντιπολίτευσης.
Ο Ζελέζνιακ είπε ότι είχε συγκεντρώσει υλικό που αποδεικνύει σκάνδαλα στην Energoatom και το είχε παραδώσει στις υπηρεσίες καταπολέμησης της διαφθοράς. Είπε ότι μέρος αυτού είχε συμπεριληφθεί στην έρευνα που ανακοινώθηκε τη Δευτέρα, χαρακτηρίζοντάς το ως ένα από τα μεγαλύτερα σκάνδαλα διαφθοράς που έχουν αποκαλυφθεί ποτέ στην Ουκρανία.
Το Εθνικό Γραφείο Καταπολέμησης της Διαφθοράς πραγματοποίησε έφοδο στο σπίτι του Μίντιτς τη Δευτέρα, σύμφωνα με την Ukrainska Pravda. Ώρες πριν, ο επιχειρηματίας διέφυγε από τη χώρα, ανέφερε η εφημερίδα. Αυτές οι εξελίξεις δεν μπόρεσαν να επιβεβαιωθούν ανεξάρτητα.
Τέλος, η εφημερίδα The Kyiv Independent ανέφερε τον Αύγουστο ότι η υπηρεσία καταπολέμησης της διαφθοράς εξέταζε δεσμούς μεταξύ του Μίντιτς και της ουκρανικής εταιρείας κατασκευής όπλων Fire Point. Η εταιρεία αρνήθηκε ότι είχε επιχειρηματικούς δεσμούς με τον Μίντιτς.