Ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι τελεί υπό τεράστια πίεση να αποπέμψει τον ισχυρό ανώτατο συνεργάτη του, Αντρίι Γερμάκ, εν μέσω ενός σκανδάλου διαφθοράς που κινδυνεύει να εξελιχθεί στη μεγαλύτερη εσωτερική πολιτική κρίση της χώρας από την έναρξη της πλήρους κλίμακας εισβολής της Ρωσίας.
Η πίεση για απομάκρυνση του Γερμάκ -όπως περιγράφηκε στο Politico από τέσσερις ανώτερους Ουκρανούς αξιωματούχους που συμμετέχουν στις πολιτικές διαβουλεύσεις στο Κίεβο- δημιουργεί πρόβλημα για τον Ζελένσκι, καθώς προέρχεται εν μέρει από τις τάξεις του ίδιου του κόμματός του, «Υπηρέτης του Λαού».
Η κρίση αναμένεται να κορυφωθεί σήμερα, όταν ο Ζελένσκι θα συναντηθεί με κυβερνητικούς αξιωματούχους και βουλευτές. Ο Γερμάκ έχει διαδραματίσει καίριο ρόλο στη χάραξη της πορείας της διακυβέρνησης Ζελένσκι από την ανάληψη της εξουσίας το 2019. Ορισμένοι τον θεωρούν σχεδόν ως συμπρόεδρο.
Οι επιθέσεις σε έναν τόσο κρίσιμο σύμμαχο έρχονται στη χειρότερη δυνατή στιγμή για τον Ζελένσκι. Το Κίεβο αντιμετωπίζει ένα τεράστιο δημοσιονομικό κενό και ο πρόεδρος πρέπει να πείσει τους δυτικούς εταίρους του για στήριξη. Δύο άτομα άμεσα εμπλεκόμενα στις πολιτικές διαβουλεύσεις ανέφεραν ότι ο Ζελένσκι θα αντεπιτεθεί και θα υπερασπιστεί τον Γερμάκ από την ολοένα αυξανόμενη κριτική αργότερα αυτή την εβδομάδα.
Παρότι έχουν γίνει προσπάθειες να συνδεθεί άμεσα ο Γερμάκ με το διογκούμενο σκάνδαλο διαφθοράς, η εκστρατεία εναντίον του αντανακλά επίσης μια ευρύτερη απογοήτευση -τόσο στην αντιπολίτευση όσο και στο κόμμα Ζελένσκι- σχετικά με την κυριαρχική παρουσία του στην προεδρική διοίκηση.
Σκάνδαλο ενέργειας
Το επίκεντρο που συγκλονίζει την ουκρανική πολιτική σκηνή -και τροφοδοτεί τις επιθέσεις κατά του Γερμάκ- είναι ένα σκάνδαλο διαφθοράς στον κατακερματισμένο ενεργειακό τομέα της χώρας.
Η υπόθεση ξέσπασε την περασμένη εβδομάδα, όταν νυν και πρώην αξιωματούχοι κατηγορήθηκαν επίσημα για χειραγώγηση συμβάσεων στην Energoatom, την κρατική εταιρεία πυρηνικής ενέργειας, με στόχο την απόσπαση προμηθειών (kickbacks). Οι κυβερνητικοί ανακριτές δηλώνουν ότι το δίκτυο ξέπλυνε περίπου 100 εκατ. δολάρια μέσω ενός μυστικού γραφείου με έδρα το Κίεβο. Οι περισσότεροι αρνούνται δημοσίως τις κατηγορίες.
Οι πολιτικοί αντίπαλοι του Γερμάκ προσπαθούν να τον συνδέσουν άμεσα με το σκάνδαλο -υποστηρίζοντας ότι είτε ο ίδιος είτε ένας από τους στενούς συνεργάτες του με το ψευδώνυμο «Αλί Μπαμπά» εμπλέκεται σε υποκλαπείσες συνομιλίες που σχετίζονται με την υπόθεση της ενέργειας. Ωστόσο, το NABU δηλώνει ότι «ούτε μπορεί να επιβεβαιώσει ούτε να διαψεύσει» τον συγκεκριμένο ισχυρισμό, ενώ ο ίδιος ο Γερμάκ υπερασπίζεται την αθωότητά του.
«Με αναφέρουν, και μερικές φορές απολύτως χωρίς κανένα αποδεικτικό στοιχείο, προσπαθούν να με κατηγορήσουν για πράγματα για τα οποία δεν έχω καμία γνώση», δήλωσε στη Welt, όταν ρωτήθηκε ευθέως εάν εμπλέκεται.
Το πολιτικό ρίσκο για τον Γερμάκ -εν μέσω ενός τόσο προβεβλημένου σκανδάλου- έγκειται στο ότι οι αντίπαλοί του τον κατηγορούν πως διαδραμάτισε ηγετικό ρόλο στην προσπάθεια αφαίρεσης της ανεξαρτησίας του NABU, ακριβώς τη στιγμή που το γραφείο διερευνούσε την υπόθεση της Energoatom.
«Αυτός ήταν που αποφάσισε να συγκρουστεί με το NABU», είπε ένας ανώτερος Ουκρανός σύμβουλος στο Politico. «Οι εχθροί του το βλέπουν ως ευκαιρία να τον ξεφορτωθούν».
Την άποψη αυτή συμμερίζονται και άλλοι γνώστες της κατάστασης. «Φυσικά, οι αντίπαλοι του Γερμάκ καθώς και άνθρωποι από τους οποίους έχει αφαιρέσει επιρροή ζητούν από τον πρόεδρο να τον απομακρύνει», ανέφερε ένας ανώτερος Ουκρανός αξιωματούχος.
Αποκατάσταση ζημιών
Ο Ζελένσκι είχε προσπαθήσει προηγουμένως να αποκαταστήσει τη ζημιά από το σκάνδαλο στον ενεργειακό τομέα, επιβάλλοντας κυρώσεις στον πρώην επιχειρηματικό του εταίρο, Τιμούρ Μίντιτς. Παράλληλα, προχώρησε σε ανασχηματισμό και διενέργεια ελέγχου στην Energoatom και σε άλλες κρατικές ενεργειακές εταιρείες. Ο Μίντιτς έχει διαφύγει στο Ισραήλ.
Δύο από τους Ουκρανούς αξιωματούχους δήλωσαν ότι ο Ζελένσκι τούς είχε ενημερώσει πως δεν θα υποκύψει στην πίεση και θα διατηρήσει τον Γερμάκ στη θέση του, αλλά ότι θα προχωρήσει σε ορισμένες αλλαγές στην κυβέρνηση, ενδεχομένως εντάσσοντας και ορισμένα πρόσωπα της αντιπολίτευσης για να κατευνάσει τους επικριτές.
«Αυτή την εβδομάδα θα πραγματοποιηθούν σχετικές συζητήσεις με κυβερνητικούς αξιωματούχους, καθώς και συνάντηση με την ηγεσία του κοινοβουλίου και τους βουλευτές της κοινοβουλευτικής ομάδας "Υπηρέτης του Λαού". Προετοιμάζω αρκετές αναγκαίες νομοθετικές πρωτοβουλίες και ουσιαστικές, άμεσες αποφάσεις που χρειάζεται το κράτος μας», δήλωσε ο Ζελένσκι την Τρίτη, χωρίς να δώσει περαιτέρω λεπτομέρειες.