Η διαρροή της τηλεφωνικής συνομιλίας μεταξύ του Αμερικανού Ειδικού Απεσταλμένου Στιβ Γουίτκοφ και ενός ανώτατου Ρώσου αξιωματούχου σχετικά με το πώς θα καταφέρουν οι δύο πλευρές να πείσουν τους ηγέτες τους να επανακινήσουν την ειρηνευτική διαδικασία για την Ουκρανία προκάλεσε ένα παγκόσμιο παιχνίδι αναζήτησης ενόχων, γράφει η WSJ.
Σε όλο τον κόσμο, διπλωμάτες και ερασιτέχνες «ντετέκτιβ» αναζητούν απάντηση στα κρίσιμα ερωτήματα: Ποιος έχει την ικανότητα να υποκλέψει μια συνομιλία μέσω κινητού τηλεφώνου ανάμεσα σε κορυφαίους Ρώσους και Αμερικανούς αξιωματούχους; Και ποιος θα ωφελούνταν περισσότερο από τη διαρροή της συνομιλίας;
Ήταν κάποια ευρωπαϊκή υπηρεσία πληροφοριών που ελπίζει να σαμποτάρει αυτό που πολλές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες θεωρούν ως ένα σχέδιο κατάπαυσης του πυρός, το οποίο γέρνει υπέρ της Ρωσίας; Αυτή ήταν η θεωρία που προώθησαν γρήγορα κορυφαίοι Ρώσοι αξιωματούχοι.
Ήταν οι ίδιοι οι Ρώσοι -κάποια ομάδα εντός της ρωσικής κυβέρνησης ή της ολιγαρχίας που επωφελείται από τον πόλεμο και θέλει να συνεχιστεί; Αυτή είναι η θεωρία που υιοθέτησαν ορισμένοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι. Ένας εξ αυτών υποστήριξε ότι θα μπορούσε να είναι ρωσικό παιχνίδι ισχύος, ώστε να φανεί ότι ο Γουίτκοφ (φωτ.) βρίσκεται υπό τον έλεγχό τους.
Ή ήταν κάποιος άλλος, όπως ένα «αδέσποτο» μέλος κάποιας αμερικανικής κυβερνητικής υπηρεσίας που ενδεχομένως ανησυχεί ότι ο πρόεδρος Τραμπ θα μπορούσε να πιέσει την Ουκρανία να υπογράψει μια συμφωνία που θα ευνοούσε τη Ρωσία;
«Όλοι προσπαθούν να καταλάβουν τι συνέβη», δήλωσε η Έμιλι Φέρις, ειδική για τη Ρωσία στο Royal United Services Institute, ένα think tank με έδρα το Λονδίνο.
Η απομαγνητοφώνηση της συνομιλίας μεταξύ του Γουίτκοφ και του Γιούρι Ουσακόφ, κορυφαίου συμβούλου εξωτερικής πολιτικής του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν, δημοσιεύθηκε το βράδυ της Τρίτης από το Bloomberg News. Το ειδησεογραφικό πρακτορείο φρόντισε να μην αφήσει κανένα στοιχείο σχετικά με τις πηγές του: το άρθρο δεν είχε υπογραφή.
Ανώτερος αξιωματούχος της κυβέρνησης Τραμπ δήλωσε ότι πιστεύει πως η συνομιλία διέρρευσε από ξένη υπηρεσία πληροφοριών και ότι ο στόχος δεν ήταν ο Γουίτκοφ αλλά ο Ουσακόφ, ο οποίος καταγράφηκε επίσης σε δεύτερη συνομιλία με άλλον απεσταλμένο του Κρεμλίνου, τον Κιρίλ Ντμίτριεφ.
Ένας Ευρωπαίος αξιωματούχος από τον χώρο της ασφάλειας είπε ότι δεκάδες χώρες σε όλο τον κόσμο διαθέτουν την τεχνολογία για να παρακολουθούν τις συνομιλίες του Ουσακόφ, καθώς ο Ρώσος αξιωματούχος χρησιμοποιούσε ανοιχτή γραμμή κινητού τηλεφώνου.
Ο βασικός του ύποπτος; Πιθανότατα μια ευρωπαϊκή χώρα, όπως είπε, χωρίς όμως να γνωρίζει ποια ακριβώς. Από την άλλη, πρόσθεσε, δεν μπορεί να αποκλειστεί η Ρωσία, καθώς υπάρχουν διαιρέσεις και εσωτερικές συγκρούσεις σχετικά με τον ρόλο του Ντμίτριεφ ως διαμεσολαβητή του Κρεμλίνου.
Η συνομιλία της 14ης Οκτωβρίου μεταξύ του Γουίτκοφ, ειδικού απεσταλμένου του Τραμπ τόσο για τη Γάζα όσο και για την Ουκρανία, και του Ουσακόφ προσέφερε μια ματιά στις απαρχές ενός 28-σημείων ειρηνευτικού σχεδίου που αναδύθηκε τις τελευταίες ημέρες και χαρακτηρίστηκε ευρέως ως φιλικό προς τη Ρωσία.
Κατά τη διάρκεια της κλήσης -που πραγματοποιήθηκε σε μια περίοδο κατά την οποία ο Τραμπ κατηγορούσε ολοένα και περισσότερο τον Πούτιν ότι δεν θέλει να τερματίσει τον πόλεμο-, ο Γουίτκοφ πρότεινε στον Ουσακόφ να ζητήσει από τον Ρώσο ηγέτη να τηλεφωνήσει στον Τραμπ για να αποκαταστήσουν τις σχέσεις και να επανεκκινήσουν τις ειρηνευτικές συνομιλίες. Φαίνεται ότι καθοδηγούσε τον συνομιλητή του να διασφαλίσει ότι ο Πούτιν θα ξεκινούσε τη συνομιλία επαινώντας τον Τραμπ για το σχέδιο κατάπαυσης του πυρός στη Γάζα.
«Από εκεί και πέρα θα είναι μια πραγματικά καλή συνομιλία», είπε, σύμφωνα με την απομαγνητοφώνηση που δημοσιεύθηκε από το Bloomberg.
Ο Πούτιν και ο Τραμπ είχαν πράγματι μια μακρά συνομιλία αργότερα εκείνη την εβδομάδα, μια συνομιλία που κατέληξε σε νίκη για τον Πούτιν: Κατά την επόμενη ημέρα της επίσκεψης του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι στον Λευκό Οίκο, ο Τραμπ απέρριψε το αίτημα του Ουκρανού ηγέτη για πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς Tomahawk.
Ο Τραμπ, ο οποίος έχει παρακάμψει τις κανονικές διπλωματικές οδούς για να επιτύχει συμφωνίες μέσω άτυπων συνομιλιών με μεσολαβητές όπως ο Γουίτκοφ και ο γαμπρός του Τζάρεντ Κούσνερ, είπε ότι δεν θεωρεί προβληματική τη συνομιλία Γουίτκοφ, χαρακτηρίζοντάς την ως φυσιολογικό μέρος των διαπραγματεύσεων.
Ωστόσο, ορισμένοι Ρεπουμπλικανοί νομοθέτες άσκησαν κριτική στον ρόλο του Γουίτκοφ και είπαν ότι η συνομιλία δείχνει πως ήταν υπερβολικά φιλικός με τους Ρώσους.
Ανώτερος Ουκρανός αξιωματούχος υπερασπίστηκε τον Γουίτκοφ. «Δεν πιστεύουμε ότι ο Γουίτκοφ παίζει υπέρ του Κρεμλίνου», δήλωσε ο Μ. Ποντολιάκ, σύμβουλος του Ουκρανού προέδρου, σε σχόλια προς ουκρανικά ΜΜΕ που επιβεβαιώθηκαν από τον εκπρόσωπό του.
Την Τετάρτη, ο Ουσακόφ είπε στη ρωσική κρατική τηλεόραση ότι όποιος διέρρευσε την κλήση πιθανότατα προσπαθούσε να παρέμβει στις ειρηνευτικές συνομιλίες μεταξύ Ρωσίας και ΗΠΑ. «Το κάνουν για να παρέμβουν σε εμάς, είναι απίθανο να το κάνουν για να βοηθήσουν στη βελτίωση των σχέσεων [μεταξύ Ρωσίας και ΗΠΑ]», είπε σε ρεπόρτερ της ρωσικής κρατικής τηλεόρασης.
Είπε ότι δεν γνωρίζει ποιος διέρρευσε την κλήση, αλλά διαβεβαίωσε ότι δεν ήταν οι ίδιοι οι Ρώσοι. «Δεν ξέρω, κάποιος τη διαρρέει, κάποιος μας παρακολουθεί, αλλά δεν είμαστε εμείς».
Ο Ουσακόφ επέκρινε επίσης τις ευρωπαϊκές χώρες που είχαν εκφράσει αντιρρήσεις στο αρχικό 28-σημείων ειρηνευτικό σχέδιο. «Οι Ευρωπαίοι παρεμβαίνουν στην ειρηνευτική διαδικασία για την Ουκρανία με εντελώς αχρείαστο τρόπο», είπε.
Ο Ουσακόφ υπονόησε σε μία συνέντευξη σε ρωσικό ειδησεογραφικό ιστότοπο ότι ορισμένες συνομιλίες πραγματοποιούνται μέσω WhatsApp, μιας εφαρμογής κρυπτογραφημένων μηνυμάτων που ανήκει στη Meta, γεγονός που θα μπορούσε να επιτρέπει σε τρίτους να υποκλέπτουν.
Δεν είναι η πρώτη διαρροή που αφορά διπλωμάτες και την Ουκρανία. Στις αρχές του 2014, όταν η Μόσχα προσάρτησε την ουκρανική χερσόνησο της Κριμαίας, η Ρωσία θεωρήθηκε ευρέως ότι βρισκόταν πίσω από μια διαρροή ηχογράφησης στην οποία κορυφαίοι Αμερικανοί αξιωματούχοι συζητούσαν ποιος θα έπρεπε να ηγηθεί μιας νέας φιλοδυτικής κυβέρνησης στην Ουκρανία.
Η ηχογράφηση αποκάλυψε επίσης εντάσεις μεταξύ ΗΠΑ και Ευρώπης σχετικά με όσα συνέβαιναν στο Κίεβο, με την τότε υφυπουργό Εξωτερικών Βικτόρια Νούλαντ να εκφράζει ενόχληση για τον λιγότερο δραστήριο ρόλο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. «Γ@μ— την ΕΕ», είχε ακουστεί να λέει.
Χρόνια αργότερα, υπάρχει κάτι σαν αντιστροφή ρόλων: η Ευρώπη είναι πλέον πολύ πιο επιθετική από την κυβέρνηση Τραμπ στην προσπάθεια αποτροπής μιας αναθεωρητικής Ρωσίας από το να καταπιεί όλη την Ουκρανία και να αποδομήσει τη μεταπολεμική διατλαντική αρχιτεκτονική ασφάλειας.