Τρεις ισχυροί επιχειρηματίες – δύο Αμερικανοί και ένας Ρώσος – κάθισαν γύρω από ένα λάπτοπ στο Μαϊάμι πριν από έναν μήνα, με σκοπό να καταρτίσουν ένα σχέδιο για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία.
Ωστόσο, σύμφωνα με άτομα που γνωρίζουν τις συνομιλίες, η πραγματική εμβέλεια του σχεδίου τους ήταν πολύ μεγαλύτερη, σύμφωνα με δημοσίευμα της Wall Street Journal.
Σχεδίασαν κρυφά μια στρατηγική για να βγάλουν την οικονομία της Ρωσίας, αξίας 2 τρισ. δολαρίων, από την κρίση, δίνοντας προτεραιότητα στις αμερικανικές επιχειρήσεις έναντι των ευρωπαϊκών ανταγωνιστριών τους σχετικά με τα μερίσματα.
Στην παραθαλάσσια έπαυλή του, ο ειδικός απεσταλμένος Στιβ Γουίτκοφ φιλοξενούσε τον Κιρίλ Ντμίτριεφ, επικεφαλής του κρατικού επενδυτικού ταμείου της Ρωσίας και διαπραγματευτή που είχε επιλέξει ο ίδιος ο Βλαντίμιρ Πούτιν, ο οποίος είχε διαμορφώσει σε μεγάλο βαθμό το έγγραφο που αναθεώρησαν στην οθόνη. Ο Τζάρεντ Κούσνερ, γαμπρός του Αμερικανού προέδρου, είχε φτάσει από το κοντινό σπίτι του σε ένα νησί γνωστό ως «Billionaire Bunker».
Ο Ντμίτριεφ προωθούσε σχέδιο ώστε αμερικανικές εταιρείες να αξιοποιήσουν τα περίπου 300 δισ. δολάρια των περιουσιακών στοιχείων της ρωσικής κεντρικής τράπεζας που έχουν παγώσει στην Ευρώπη, για επενδυτικά έργα μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας και για την ανασυγκρότηση της Ουκρανίας υπό την ηγεσία των ΗΠΑ.
Αμερικανικές και ρωσικές εταιρείες θα μπορούσαν να συνεργαστούν για την εκμετάλλευση του τεράστιου ορυκτού πλούτου στην Αρκτική. Δεν υπάρχουν όρια στο τι μπορούν να επιτύχουν δύο μακροχρόνιοι αντίπαλοι, υποστήριζε ο Ντμίτριεφ εδώ και μήνες: Οι ανταγωνιστικές διαστημικές βιομηχανίες τους, που συναγωνίζονταν η μία την άλλη κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, θα μπορούσαν ακόμη και να πραγματοποιήσουν μια κοινή αποστολή στον Άρη με την SpaceX του Έλον Μασκ.
Η στάση και οι στόχοι του Κρεμλίνου
Για το Κρεμλίνο, οι συνομιλίες στο Μαϊάμι ήταν το αποκορύφωμα μιας στρατηγικής που είχε εκκολαφθεί πριν από την ορκωμοσία του Τραμπ, με στόχο να παρακάμψει τον παραδοσιακό μηχανισμό εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ και να πείσει την κυβέρνηση να δει τη Ρωσία όχι ως στρατιωτική απειλή, αλλά μια χώρα με άφθονες ευκαιρίες, σύμφωνα με δυτικούς αξιωματούχους ασφαλείας. Με την πρόταση για συμφωνίες πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων σε σπάνιες γαίες και ενέργεια, η Μόσχα θα μπορούσε να αναδιαμορφώσει τον οικονομικό χάρτη της Ευρώπης, δημιουργώντας παράλληλα ρήξη μεταξύ της Αμερικής και των παραδοσιακών συμμάχων της.
Ο Ντμίτριεφ, πρώην στέλεχος της Goldman Sachs, βρήκε δεκτικούς συνεργάτες στον Γουίτκοφ, μακροχρόνιο σύντροφο του Τραμπ στο γκολφ, και στον Κούσνερ, του οποίου το επενδυτικό ταμείο Affinity Partners προσέλκυσε επενδύσεις δισεκατομμυρίων δολαρίων από τα αραβικά βασίλεια, μεσολαβώντας για τη λύση της σύγκρουσής τους με το Ισραήλ.
Οι δύο επιχειρηματίες μοιράζονταν την από μακρού υιοθετημένη προσέγγιση του προέδρου Τραμπ στη γεωπολιτική. Ενώ γενιές διπλωματών θεωρούσαν τις μετασοβιετικές προκλήσεις της Ανατολικής Ευρώπης ως γόρδιο δεσμό που έπρεπε να ξετυλιχθεί με κόπο, ο πρόεδρος οραματίστηκε μια εύκολη λύση: τα σύνορα έχουν λιγότερη σημασία από τις επιχειρήσεις.
Στη δεκαετία του 1980 είχε προσφερθεί να διαπραγματευτεί προσωπικά ένα γρήγορο τέλος στον Ψυχρό Πόλεμο, ενώ θα έχτιζε -όπως είχε πει στους Σοβιετικούς διπλωμάτες- έναν Πύργο Τραμπ απέναντι από το Κρεμλίνο, με το κομμουνιστικό καθεστώς ως επιχειρηματικό εταίρο.
Όταν προ ημερών διέρρευσε η έκδοση του ειρηνευτικού 28 σημείων, προκλήθηκαν άμεσες διαμαρτυρίες. Ηγέτες στην Ευρώπη και την Ουκρανία παραπονέθηκαν ότι αντανακλούσε κυρίως τα ρωσικά επιχειρήματα και παραβίαζε σχεδόν όλες τις κόκκινες γραμμές του Κιέβου.
Δεν ηρέμησαν ακόμη και μετά τη διαβεβαίωση των αξιωματούχων της κυβέρνησης ότι το σχέδιο δεν ήταν οριστικό, ανησυχώντας ότι η Ρωσία —μετά τη βίαιη αναδιαμόρφωση των ευρωπαϊκών συνόρων— ανταμειβόταν με εμπορικές ευκαιρίες.
«Δεν πρόκειται για ειρήνη, αλλά για επιχειρείν»
Όταν οι δυτικοί ηγέτες συγκεντρώθηκαν αυτή την εβδομάδα για να εξετάσουν το σχέδιο, ο πρωθυπουργός της Πολωνίας Ντόναλντ Τουσκ το συνόψισε με τη λακωνική φράση: «Γνωρίζουμε ότι δεν πρόκειται για ειρήνη. Πρόκειται για επιχειρείν».
Για πολλούς στον Λευκό Οίκο του Τραμπ, η ασαφής διαχωριστική γραμμή μεταξύ επιχειρήσεων και γεωπολιτικής είναι ένα χαρακτηριστικό, όχι ένα σφάλμα. Κύριοι σύμβουλοι του προέδρου βλέπουν μια ευκαιρία για τους Αμερικανούς επενδυτές να κλείσουν προσοδοφόρες συμφωνίες στη νέα μεταπολεμική Ρωσία και να γίνουν οι εμπορικοί εγγυητές της ειρήνης.
Σε συνομιλίες με τους Γουίτκοφ και Κούσνερ, η Ρωσία έχει καταστήσει σαφές ότι θα προτιμούσε να εμπλακούν αμερικανικές επιχειρήσεις και όχι ανταγωνίστριες από ευρωπαϊκές χώρες, των οποίων οι ηγέτες έχουν «μιλήσει πολύ άσχημα» για τις ειρηνευτικές προσπάθειες, όπως είπε ένας απ' αυτούς τους ανθρώπους. Η τέχνη της συμφωνίας του Τραμπ να λέει: «Θα διευθετήσω αυτό το θέμα και θα υπάρξουν τεράστια οικονομικά οφέλη για την Αμερική».
Ερώτημα για την ιστορία θα είναι αν ο Πούτιν υιοθέτησε αυτή την προσέγγιση με σκοπό να τερματίσει τον πόλεμο ή ως τέχνασμα για να κατευνάσει τις ΗΠΑ, παρατείνοντας παράλληλα μια σύγκρουση που πιστεύει ότι θα κερδίσει αργά, αλλά αναπόφευκτα.
Ένδειξη ότι μπορεί να σοβαρολογεί είναι ότι μερικοί από τους πιο έμπιστους φίλους του, δισεκατομμυριούχοι από την πατρίδα του, την Αγία Πετρούπολη, οι Γκενάντι Τιμτσένκο, Γιούρι Κοβάλτσουκ και οι αδελφοί Μπόρις και Αρκάντι Ρότενμπεργκ, έστειλαν εκπροσώπους για να συναντηθούν διακριτικά με αμερικανικές εταιρείες προκειμένου να διερευνήσουν συμφωνίες για την εξόρυξη σπάνιων γαιών και την ενέργεια, σύμφωνα με άτομα που γνωρίζουν τις συναντήσεις και Ευρωπαίους αξιωματούχους ασφαλείας. Αυτό περιλαμβάνει την αναβίωση του γιγαντιαίου αγωγού Nord Stream, ο οποίος σαμποταρίστηκε από Ουκρανούς δύτες και υπόκειται σε κυρώσεις από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Νωρίτερα φέτος, η Exxon Mobil είχε συνάντηση με τη μεγαλύτερη κρατική εταιρεία ενέργειας της Ρωσίας Rosneft για να συζητηθεί η επιστροφή στο τεράστιο έργο φυσικού αερίου της Σαχαλίνης, εάν Μόσχα και Ουάσιγκτον δώσουν το πράσινο φως.
Παράλληλα, ομάδα επιχειρηματιών που είναι κοντά στην κυβέρνηση Τραμπ προσπαθεί να τοποθετηθεί ως νέος οικονομικός σύνδεσμος μεταξύ των ΗΠΑ και της Ρωσίας.
Η μυστική διπλωματία
«Η κυβέρνηση Τραμπ συγκέντρωσε πληροφορίες τόσο από τους Ουκρανούς όσο και από τους Ρώσους για να διαμορφώσει μια ειρηνευτική συμφωνία που θα σταματήσει τις σφαγές και θα τερματίσει αυτόν τον πόλεμο», δήλωσε η εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου Άννα Κέλι.
«Όπως είπε ο πρόεδρος, η ομάδα εθνικής ασφάλειας έχει σημειώσει μεγάλη πρόοδο την τελευταία εβδομάδα και η συμφωνία θα συνεχίσει να τελειοποιείται μετά από συνομιλίες με αξιωματούχους και από τις δύο πλευρές».
Αξιωματούχος της κυβέρνησης δήλωσε ότι οι Κούσνερ και Γουίτκοφ συναντήθηκαν επίσης με τον σύμβουλο εθνικής ασφάλειας της Ουκρανίας Ρουστέμ Ουμέροφ στο Μαϊάμι και μίλησαν με τον πρόεδρο της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Ο αξιωματούχος δήλωσε ότι, ενώ ο Τραμπ «έχει κάνει πολλά νέα, σημαντικά πράγματα όσον αφορά τα οικονομικά κίνητρα», ο ίδιος και η ομάδα του έχουν επίσης επικεντρωθεί στις «γεωπολιτικές και στρατιωτικές πραγματικότητες».
Καθώς ο Γούιτκοφ συνέχιζε τις συνομιλίες με τον Ντμίτριεφ για εννέα μήνες, ορισμένες υπηρεσίες της κυβέρνησης Τραμπ είχαν περιορισμένη εικόνα των σχέσεών του με τη Μόσχα.
Στην προετοιμασία της συνάντησης κορυφής μεταξύ Τραμπ και Πούτιν τον Αύγουστο στην Αλάσκα, ο Γουίτκοφ και ο Ντμίτριεφ συζήτησαν την ανταλλαγή κρατουμένων που θα ήταν η μεγαλύτερη στην ιστορία των δύο χωρών.
Η Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών, η οποία παραδοσιακά διαχειρίζεται τις ανταλλαγές κρατουμένων με τη Ρωσία, δεν ενημερώθηκε πλήρως για την προτεινόμενη ανταλλαγή. Ούτε το γραφείο του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για τους άδικα φυλακισμένους Αμερικανούς.
Λίγες μέρες μετά την Αλάσκα, μια ευρωπαϊκή υπηρεσία πληροφοριών διένειμε έντυπη έκθεση σε φάκελο από χαρτόνι σε μερικούς από τους ανώτατους αξιωματούχους εθνικής ασφάλειας της ηπείρου, οι οποίοι σοκαρίστηκαν από το περιεχόμενό της: υπήρχαν λεπτομέρειες για τα εμπορικά και οικονομικά σχέδια με τη Ρωσία που προωθούσε η κυβέρνηση Τραμπ, συμπεριλαμβανομένης της κοινής εξόρυξης σπάνιων γαιών στην Αρκτική.
Ο Γουίκτοφ έχει συνεργαστεί στενά με τον Αντιπρόεδρο Τζέι Ντι Βανς και τον υπουργό Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο. Ωστόσο, ο ειδικός απεσταλμένος του Τραμπ για την Ουκρανία, ο πρώην υποστράτηγος Κιθ Κέλογκ, έχει σχεδόν αποκλειστεί από τις σοβαρές συνομιλίες και την περασμένη εβδομάδα ανακοίνωσε ότι αποχωρεί από την κυβέρνηση.
Πηγή: Wall Street Journal, ΕΡΤ