Καθώς το παγκόσμιο εμπόριο βρίσκεται αντιμέτωπο με αυξανόμενους δασμούς και εντεινόμενο προστατευτισμό, η Κίνα κινείται προς την αντίθετη κατεύθυνση, ανοίγοντας πιο διάπλατα μία από τις πύλες της. Αυτή η πύλη είναι το Χαϊνάν, ένα τροπικό νησί που μετατρέπεται ως το πιο φιλόδοξο πείραμα της Κίνας στο ελεύθερο εμπόριο.
Στις 18 Δεκεμβρίου, η χώρα εγκαινίασε ειδικές τελωνειακές λειτουργίες σε ολόκληρο το νησί του Χαϊνάν, μετατρέποντας το σύνολό του σε ζώνη ελεύθερου εμπορίου υψηλών προδιαγραφών — όχι ένα μεμονωμένο λιμάνι ή βιομηχανικό πάρκο, αλλά ολόκληρο το νησί.
Μοναδικό άνοιγμα
Η Κίνα διαθέτει ήδη 22 ζώνες ελεύθερου εμπορίου (Free Trade Zones – FTZs), ωστόσο το Χαϊνάν αντιπροσωπεύει ένα θεμελιωδώς διαφορετικό επίπεδο ανοιχτότητας. Οι περισσότερες FTZs περιορίζονται σε συγκεκριμένες αστικές περιοχές και επικεντρώνονται στην αναβάθμιση τοπικών βιομηχανιών. Το Χαϊνάν έχει μετατρέψει ένα ολόκληρο νησί σε ενιαίο λιμάνι ελεύθερου εμπορίου, με δικό του τελωνειακό, φορολογικό και ρυθμιστικό σύστημα.
Στο πλαίσιο της νέας πολιτικής, το Χαϊνάν λειτουργεί ως ειδική τελωνειακή περιοχή, επιτρέποντας βαθύτερες θεσμικές μεταρρυθμίσεις: εκτεταμένες πολιτικές μηδενικών δασμών, πιο ελεύθερες διασυνοριακές ροές κεφαλαίων και μια πολιτική που επιτρέπει σε επιλέξιμα προϊόντα να εισέρχονται στην κινεζική ενδοχώρα χωρίς δασμούς.
Η κλίμακα έχει σημασία. Η χερσαία έκταση του Χαϊνάν υπερβαίνει τα 35.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα — πάνω από 70 φορές το συνολικό μέγεθος των άλλων εμπορικών ζωνών της Κίνας. Ό,τι αλλού μπορεί να συμβεί μόνο σε αυστηρά περιφραγμένα βιομηχανικά πάρκα, στο Χαϊνάν μπορεί να πραγματοποιηθεί σχεδόν οπουδήποτε στο νησί.
Για τις διεθνείς επιχειρήσεις, αυτό προσφέρει πρωτοφανή πρόσβαση και ευελιξία σε σύγκριση με άλλες περιοχές της Κίνας.
Ειδικές τελωνειακές λειτουργίες
Οι κανόνες ακούγονται τεχνικοί, αλλά η λογική τους είναι απλή.
• Μαζική επέκταση μηδενικών δασμών: Το ποσοστό των αγαθών που δικαιούνται μηδενικούς δασμούς αυξάνεται από 21% σε περίπου 74% όλων των δασμολογικών γραμμών, καλύπτοντας σχεδόν όλο τον εξοπλισμό παραγωγής και τις βασικές πρώτες ύλες. Οι εταιρείες που εισάγουν μηχανήματα και υλικά μπορούν να μειώσουν το φορολογικό τους κόστος κατά περίπου 20%.
• Κανόνας προστιθέμενης αξίας 30%: Προϊόντα που υφίστανται επεξεργασία στο Χαϊνάν με τουλάχιστον 30% προστιθέμενη αξία τοπικά μπορούν να εισέλθουν στην κινεζική ενδοχώρα χωρίς δασμούς. Με απλά λόγια, το Χαϊνάν λέει: μην απλώς διακινείτε αγαθά — κάντε πραγματική εργασία εδώ. Η συναρμολόγηση, η μεταποίηση, η βιομηχανική επεξεργασία και η ανάπτυξη εφοδιαστικών αλυσίδων προσμετρώνται.
• Φορολογικό πλεονέκτημα «διπλού 15%»: Για εταιρείες που είναι εγγεγραμμένες και δραστηριοποιούνται ουσιαστικά στο Χαϊνάν και ανήκουν σε ενθαρρυνόμενους κλάδους, ο εταιρικός φόρος εισοδήματος περιορίζεται στο 15%, έναντι 25% στην ενδοχώρα και 16,5% στο Χονγκ Κονγκ. Ο κατάλογος των ενθαρρυνόμενων κλάδων είναι ευρύς και περιλαμβάνει από εξοπλισμό αφαλάτωσης και εμπορικές διαστημικές εκτοξεύσεις έως επεξεργασία εισαγόμενων τροφίμων, σύγχρονη γεωργία και ακόμη και αγροτικούς ξενώνες.
• Ανώτατο όριο φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων: Για τα άτομα, το κίνητρο είναι εξίσου εντυπωσιακό. Για επαγγελματίες που περιλαμβάνονται στον κατάλογο ταλέντων του Χαϊνάν, ο φόρος εισοδήματος φυσικών προσώπων περιορίζεται επίσης στο 15%, έναντι ανώτατου συντελεστή 45% στην ενδοχώρα.
• Απλοποιημένοι κανονισμοί: Οι τελωνειακές και εισαγωγικές διαδικασίες έχουν απλοποιηθεί, συμπεριλαμβανομένης της κατάργησης απαιτήσεων αδειοδότησης για πολλά μεταχειρισμένα μηχανολογικά και ηλεκτρολογικά προϊόντα. Αυτό μειώνει τα διοικητικά εμπόδια και καθιστά το διασυνοριακό εμπόριο ταχύτερο και ευκολότερο.
Τα επιτυχημένα παγκόσμια κέντρα συνήθως διακρίνονται στην κινητοποίηση ενός ή περισσότερων βασικών οικονομικών στοιχείων. Το Χονγκ Κονγκ έχει διαχρονικά διαπρέψει στην ενεργοποίηση του κεφαλαίου ως διεθνές χρηματοοικονομικό κέντρο.
Η Σιγκαπούρη έχει βελτιστοποιήσει τη διακίνηση αγαθών, διαχειριζόμενη περίπου το ένα πέμπτο του παγκόσμιου εμπορίου εμπορευμάτων μέσω των λιμένων της. Το Ντουμπάι, από την άλλη, έχει μετατρέψει την ελεύθερη μετακίνηση ανθρώπων σε κινητήρια δύναμη ανάπτυξης.
Το Χαϊνάν επιχειρεί κάτι ευρύτερο: την ταυτόχρονη ενεργοποίηση αγαθών, κεφαλαίου, ανθρώπων και δεδομένων.
Ογδόντα έξι χώρες απολαμβάνουν πλέον καθεστώς εισόδου χωρίς βίζα στο Χαϊνάν. Οι ροές κεφαλαίων διαχειρίζονται ευκολότερα διασυνοριακά. Τα αγαθά κινούνται με λιγότερους δασμούς και λιγότερα εμπόδια. Και τα διοικητικά συστήματα επανασχεδιάζονται ώστε να μειώνουν τις τριβές όπου είναι δυνατόν.
Ο στόχος είναι το νησί να μοιάζει λιγότερο με μια παραδοσιακή ειδική ζώνη και περισσότερο με έναν διεθνή οικονομικό κόμβο.
Οι πρώτες ενδείξεις δείχνουν αυξανόμενο διεθνές ενδιαφέρον. Κατά τα τρία πρώτα τρίμηνα του τρέχοντος έτους, η πραγματική αξιοποίηση ξένων επενδύσεων στο Χαϊνάν αυξήθηκε κατά πάνω από 40%, προσελκύοντας εταιρείες από 176 χώρες και περιοχές.
Σαφές σήμα ανοικτότητας
Πέρα από τα άμεσα οικονομικά οφέλη, το Χαϊνάν έχει βαθύτερο στρατηγικό ρόλο. Το Χαϊνάν είναι νησί — τόσο φυσικά όσο και θεσμικά. Αυτή η απομόνωση έχει σημασία. Σε αντίθεση με τις ζώνες που συνδέονται χερσαία, οι μη κανονικές ροές αγαθών, κεφαλαίων, δεδομένων ή ανθρώπων μπορούν να παρακολουθούνται και, εάν χρειαστεί, να περιορίζονται.
Στο πλαίσιο της «φιλελευθεροποίησης πρώτης γραμμής» και της «ελευθερίας σε επίπεδο νησιού», το Χαϊνάν επιτρέπει στην Κίνα να δοκιμάζει μεταρρυθμίσεις σε ευαίσθητους τομείς: υπεράκτια χρηματοδότηση, διασυνοριακές ροές δεδομένων και διεθνοποιημένες ιατρικές υπηρεσίες.
Η έναρξη ειδικών τελωνειακών λειτουργιών σε ολόκληρο το νησί εκπέμπει ένα ισχυρό διεθνές μήνυμα: η Κίνα παραμένει προσηλωμένη στο άνοιγμα της οικονομίας της, ακόμη και εν μέσω παγκόσμιας αβεβαιότητας. Το Χαϊνάν λειτουργεί ως εργαστήριο μεταρρυθμίσεων που θα μπορούσαν να εφαρμοστούν σε εθνικό επίπεδο, προσφέροντας ταυτόχρονα στις ξένες εταιρείες ευκολότερη πρόσβαση στην εγχώρια αγορά της Κίνας.