Όλοι σχεδόν συμφωνούν ότι η σημερινή οικονομική κρίση έχει λίγες ομοιότητες με εκείνη του 2008-2009, αν και οι δύο καταλήγουν σε μεγάλη αύξηση της ανεργίας και απώλειες εισοδήματος. Αυτή τη φορά είναι η πανδημία που οδήγησε πολλές κυβερνήσεις στην απόφαση να επιβάλουν ολική καραντίνα στις χώρες τους για να ελέγξουν την εξάπλωση του κορωνοϊού, σε αντίθεση με τη Μεγάλη Ύφεση.
Ως γνωστόν, η σημερινή κρίση βρήκε την Ελλάδα με πολύ υψηλότερο δημόσιο χρέος ως προς το ΑΕΠ, κοντά στο 176% και μια δομή οικονομίας που βασίζεται πολύ σε κλάδους που πλήττονται περισσότερο από την πανδημία όπως ο τουρισμός, οι μεταφορές. Από την άλλη πλευρά, η χώρα έχει πολύ χαμηλότερες ετήσιες τοκοχρεολυτικές δαπάνες έως το 2032, δηλ. χαμηλότερο ρίσκο αναχρηματοδότησης και ταμειακά αποθέματα ύψους 28 δισ. ευρώ στα τέλη Απριλίου, χωρίς τις καταθέσεις των φορέων της Γενικής Κυβέρνησης στις τράπεζες. Επομένως, οι δυνατότητες του κράτους να παράσχει βοήθεια σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις είναι περιορισμένη.
Υπενθυμίζεται πως το σύνολο των μέτρων στήριξης που έχουν ανακοινωθεί από την κυβέρνηση ανέρχονται σε 24 δισ. ευρώ περίπου μέχρι στιγμής, συμπεριλαμβανομένων των δανείων με ή χωρίς κοινοτική εγγύηση και τις αναβολές φόρων κ.λπ.
Σ’ ένα τέτοιο περιβάλλον, που μεγάλες ομάδες του πληθυσμού ζητούν στήριξη και οι πόροι είναι περιορισμένοι, έχει μεγάλη σημασία ο τρόπος διάθεσής τους. Με δεδομένες τις αδυναμίες της δημόσιας διοίκησης και το επείγον της υπόθεσης, ο εύκολος τρόπος είναι οι οριζόντιες πληρωμές προς όλους τους δικαιούχους όπως έγινε με το 800άρι. Όμως, η στήλη θεωρεί πως τα οριζόντια μέτρα δεν είναι ούτε δίκαια ούτε τόσο αποτελεσματικά. Από την άλλη πλευρά, αναγνωρίζουμε τις ελληνικές ιδιαιτερότητες, που όμως κάποτε θα πρέπει να ξεπεράσουμε.
Όπως μας εξηγούσε πρόσφατα κυβερνητικός αξιωματούχος που ασπάζεται την αρχή της αναλογικότητας με βάση συγκεκριμένα κριτήρια, π.χ. εισοδήματος: «Στην Ελλάδα, αν πας να το κάνεις αναλογικά με βάση κάποιο κριτήριο και δίνεις 100 ευρώ στους μεν και 80 ευρώ στους δε, θα καταλήξεις στο τέλος να πληρώνεις το υψηλότερο ποσό σε όλους, γιατί θα ασκήσουν πιέσεις του τύπου γιατί εμείς και όχι αυτοί. Το έχουμε δει το έργο πολλές φορές», συμπλήρωσε ο αξιωματούχος. «Αντίθετα, αν δίνεις το ίδιο ποσό σε όλους, δεν διαμαρτύρεται κανένας για κάποιο λόγο», πρόσθεσε.
Πράγματι, εργαζόμενοι που εισέπραξαν το 800άρι και έπαιρναν ίσως 1.500 ή 2.000 ευρώ τον μήνα δεν αντέδρασαν. Όμως, αυτό δεν σημαίνει πως τα οριζόντια μέτρα είναι σωστά και δίκαια. Θα δώσουμε ένα παράδειγμα.
Υπάρχουν πολλοί συμπατριώτες μας που δηλώνουν ετήσιο φορολογητέο εισόδημα επί σειρά ετών 1.000 και 2.000 ευρώ. Επειδή κανείς δεν μπορεί να ζήσει με αυτά τα λεφτά εκτός κι αν γίνει ερημίτης, είναι πολύ πιθανό ότι φοροδιαφεύγουν. Με βάση τα δηλωθέντα εισοδήματα του 2017, κάπου 246 χιλ. αγρότες και 100.000 ελεύθεροι επαγγελματίες δήλωσαν ετήσια εισοδήματα κάτω των 1.000 ευρώ. Αυτό επαναλαμβάνεται επί πολλά χρόνια και θα στοιχηματίζαμε πως τα περισσότερα είναι τα ίδια ΑΦΜ.
Γιατί λοιπόν θα πρέπει αυτοί να λάβουν οριζόντια χρηματική στήριξη μεγαλύτερη από το ετήσιο εισόδημα που δήλωσαν τα προηγούμενα χρόνια; Δεν είναι πιο λογικό, το ποσό που θα λάβουν να είναι ανάλογο των δηλωθέντων εισοδημάτων τους τα προηγούμενα χρόνια με κάποια φόρμουλα; π.χ. αν το διάστημα είναι 3 μήνες, να λάβουν το 25% του ετήσιου εισοδήματος, με κάποιο ανώτατο «κόφτη»;
Η στήλη θεωρεί πως η όποια κρατική στήριξη σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις θα πρέπει να σέβεται δύο πράγματα, εκτός των άλλων. Πρώτον, το δημοσιονομικό περιθώριο για να μην μπει η χώρα σε περιπέτειες μετά το τέλος της πανδημίας και δεύτερον, να υπακούει σε κανόνες που δεν επιβραβεύουν τους εξυπνάκηδες.
Τα οριζόντια μέτρα μπορεί να είναι λύση ανάγκης. Όμως, δεν συνιστούν δίκαιη και πραγματική λύση στα προβλήματα που προκύπτουν.