Μήπως θα έπρεπε να πούμε στην ΕΚΤ, δηλ. στη Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ), να σταματήσει τις αγορές ελληνικών κρατικών ομολόγων στα πλαίσια του έκτακτου προγράμματος αντιμετώπισης της πανδημίας για λίγο καιρό; Ασφαλώς, γνωρίζουμε ότι δεν μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο. Και αυτό γιατί θα φθάναμε στα μέσα του 2021 που ολοκληρώνεται το ανωτέρω πρόγραμμα και η ΕΚΤ δεν θα είχε αγοράσει ελληνικά ομόλογα αξίας 22 δισ. ευρώ σωρευτικά με βάση τους κανόνες που το διέπουν.
Η ΕΚΤ απέχει π.χ. από την αγορά τις τελευταίες εργάσιμες του μήνα για να μην επηρεάζει τις τιμές κλεισίματος κ.τ.λ. Όταν όμως κυκλοφορούν στην αγορά ελληνικά ομόλογα αξίας 35-40 δισ. ευρώ και η ΕΚΤ αγοράζει ένα πολύ μεγάλο κομμάτι τους, τα ομόλογα τείνουν να γίνουν «συλλεκτικά».
Η ζήτηση είναι μεγαλύτερη από την προσφορά και η τιμή τους ανεβαίνει ενώ η απόδοση υποχωρεί λόγω της αντίστροφης σχέσης τους. Αργά χθες το βράδυ, η απόδοση του 10ετούς ομολόγου υποχωρούσε στο 1,12% ενώ του αντίστοιχου ιταλικού βρισκόταν στο 1,35%. Για όσους αγόρασαν τα νέα 10ετή ομόλογα κατά την έκδοση, τα κέρδη αυγάτισαν. Η διαφορά απόδοσης ήταν ακόμη μεγαλύτερη στη 15ετία καθώς η απόδοση του μεν ελληνικού είχε πέσει στο 1,33% ενώ του ιταλικού ήταν στο 1,85%, δηλ. μισή μονάδα.
Η πορεία τους δεν εκπλήσσει καθώς η ΕΚΤ «σκουπίζει» μέσω της ΤτΕ την όποια προσφορά εδώ και καιρό. Όμως, το χαμηλότερο κόστος δανεισμού του δημοσίου θα πρέπει επίσης να προβληματίζει. Κι αυτό γιατί η Ελλάδα αφενός δεν συμμετέχει στo κανονικό πρόγραμμα αγοράς ομολόγων της ΕΚΤ (QE) και αφετέρου το έκτακτο για την πανδημία (PEPP) έχει ημερομηνία λήξης. Επιπλέον, δεν αναμένεται να συμμετάσχει στο κανονικό QE πριν περάσουν ένα με δυο χρόνια κατ’ ελάχιστον.
Η συμμετοχή στο QE συνδέεται άμεσα με την αναβάθμιση της Ελλάδας στην επενδυτική βαθμίδα από ένα τουλάχιστον βασικό οίκο πιστοληπτικής διαβάθμισης. Η σημαντική ύφεση της οικονομίας λόγω της πανδημίας την φετινή χρονιά εκτιμάται πως θα επιδεινώσει τους δημοσιονομικούς δείκτες και την φερεγγυότητα του χρέους. Ο λόγος δημοσίου χρέους προς ΑΕΠ αναμένεται να φθάσει ή/και ξεπεράσει το 190% το 2020 έναντι 177% το 2019. Επομένως, οι ιθύνοντες θα πρέπει να σκεφθούν από τώρα τι θα κάνουν μετά την ολοκλήρωση του PEPP για να μην εκτοξευθεί το κόστος του χρέους.
Η διατήρηση ενός σχετικά υψηλού μαξιλαριού ρευστότητας είναι ένας τρόπος για να πείσει τους μελλοντικούς αγοραστές ελληνικών ομολόγων πως η χώρα έχει αρκετά λεφτά για να αποπληρώσει τις υποχρεώσεις της. Όμως, είναι ένας ακριβός τρόπος καθώς πληρώνει τόκους εκατοντάδων εκατ. ευρώ τον χρόνο.
Αν λοιπόν άλλες χώρες, όπως η Ιταλία, η Ισπανία κ.τ.λ. , προσφύγουν στη πιστωτική γραμμή του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) και δεν υπάρχει στιγματισμός και «κρυμμένοι» όροι, η Αθήνα ίσως θα πρέπει να το ξανασκεφτεί.