Εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες, ως επί το πλείστον νέοι και μορφωμένοι, έφυγαν από τη χώρα τα χρόνια της οικονομικής κρίσης για να βρουν δουλειά στο εξωτερικό. Οι λόγοι είναι γνωστοί. Επαγγελματικές ευκαιρίες, υψηλότερες αποδοχές, αξιοκρατία και καλύτερο εργασιακό περιβάλλον, ήταν οι κυριότεροι λόγοι σύμφωνα με παλαιότερη έρευνα της KPMG, που έφερε τον τίτλο «Brain Drain & Gain».
To 37% περίπου μετακινήθηκε στο εξωτερικό την περίοδο 2010-2019 με τις οικογένειές τους και οι 6 στους 10 δήλωσαν πως δεν είχαν προηγουμένως σχέση με τη χώρα που μετακινήθηκαν. Άλλοι είχαν φύγει πριν από το 2010, είτε λόγω ευκαιριών είτε γιατί διέβλεψαν τις δυσμενείς εξελίξεις. Σε μια άλλη έρευνα της διαΝΕΟσις, το 75% των νέων (κάτω των 35 ετών) δήλωσε πως σκεφτόταν να εγκαταλείψει την Ελλάδα, είχε πολύ χαμηλή εμπιστοσύνη στους θεσμούς ενώ η κύρια πηγή εισοδήματος των μισών από το δείγμα ήταν οι οικογένειές τους.
Οι ελπίδες πως η οικονομία θα συνέχιζε την ανοδική της πορεία για να ανακτήσει μέρος του χαμένου ΑΕΠ της περιόδου 2008-2016, βελτιώνοντας τις συνθήκες για επαναπατρισμό μερικών εξ αυτών και παραμονής εδώ όσων σκέφτονταν να μεταναστεύσουν, διαψεύστηκαν. Η βαθιά ύφεση που προκάλεσε η πανδημία του νέου κορωνοϊού δεν ήταν ό,τι το καλύτερο για εκείνους που θα ήθελαν να επιστρέψουν, ούτε για εκείνους που θα ήθελαν να παραμείνουν εδώ υπό καλύτερες συνθήκες.
Η υψηλή ανεργία, οι χαμηλοί μισθοί, η έλλειψη αξιοκρατίας και η απουσία ισχυρών θεσμών παραμένουν τα μεγαλύτερα αντικίνητρα σε μια χώρα που γερνάει επίσης γρήγορα, δημιουργώντας διαγενεακή κρίση λόγω του ασφαλιστικού συστήματος. Από τη στιγμή που η περιβόητη σύνδεση του πανεπιστημίου με την αγορά εργασίας δεν λειτουργεί και οι επενδύσεις στη κατάρτιση, R&D και υποδομές παραμένουν υποτονικές, οι πιθανότητες να εξασφαλίσουμε ότι τα νέα παιδιά θα παραμείνουν στη χώρα και θα είναι πιο παραγωγικά είναι αντικειμενικά λίγες.
Γι’ αυτούς τους λόγους, ισχυριζόμαστε ότι η νέα γενιά είναι η μεγάλη χαμένη της ύφεσης της πανδημίας που έρχεται μετά την πολυετή οικονομική κρίση. Και ελπίζουμε να μην προστεθεί καμία ελληνοτουρκική κρίση.
Και για να μην ισχυρισθεί κανείς ότι ωραιοποιούμε τους νέους, παραθέτουμε κι αυτό. Παλαιότερη έρευνα της MRB έδειξε ότι οι νέοι, από όποια κοινωνική ομάδα κι αν προέρχονται, καταλήγουν να είναι συμφεροντολόγοι, βάζοντας το προσωπικό συμφέρον τους πάνω απ' όλα. Επιπλέον, περιμένουν το περιβάλλον να λειτουργήσει γι' αυτούς. Αν είναι έτσι, το πρόβλημά μας είναι ακόμη πιο βαθύ.