Ένα από τα καλύτερα ιστορικά βιβλία για τις επενδύσεις του προηγούμενου αιώνα πήρε το όνομά του από ένα νοητικό πείραμα. Οι συγγραφείς, δηλ. οι Βρετανοί ιστορικοί της οικονομίας Elroy Dimson, Paul Marsh και Mike Staunton, του έδωσαν το όνομα «Ο θρίαμβος των αισιόδοξων», για έναν απλό λόγο. Μόνο ένας πολύ αισιόδοξος άνθρωπος θα μπορούσε να προβλέψει το 1950, με ακρίβεια, όλα τα καλά πράγματα που συνέβησαν τα επόμενα 50 χρόνια όπως τα οικονομικά θαύματα της Γερμανίας και της Ιαπωνίας, που βγήκαν ηττημένες και κατεστραμμένες από τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, το αναίμακτο τέλος του Ψυχρού Πολέμου και την άνοδο της Κίνας προς το τέλος του.
Ο 20ός αιώνας αποδείχθηκε πως ήταν ο θρίαμβος των αισιόδοξων, με αποτέλεσμα οι αγορές να κάνουν ράλι για μεγάλα χρονικά διαστήματα, προσφέροντας υψηλές αποδόσεις. Η μέση ετησιοποιημένη απόδοση των αμερικανικών μετοχών ανήλθε σε 6,7% και των σουηδικών μετοχών σε 7,6% από το 1900 έως το 2000. Από την άλλη πλευρά, ποιος θα περίμενε ότι οι πιο ακραίοι απαισιόδοξοι θα είχαν το πάνω χέρι τα επόμενα 20 χρόνια.
Η ανωτέρω αναφορά συνδέεται με τη σημερινή κατάσταση καθώς ο νέος κορωνοϊός εξαπλώνεται ταχέως σ’ όλο τον κόσμο και τελευταία στην Ελλάδα, αυξάνοντας τις αβεβαιότητες για την πορεία των οικονομιών το 2021.
Είναι λογικό να υποθέσει κάποιος ότι οι οικονομικές εξελίξεις θα είναι χειρότερες το 2021 από τις αναμενόμενες μέχρι πριν από λίγο καιρό. Πριν ακόμη έλθει το κρύο και η γρίπη, τα κρούσματα αυξάνονται εκθετικά στην Ελλάδα και στις άλλες χώρες της ΕΕ, που είναι οι κυριότεροι εμπορικοί εταίροι μας. Οι πιθανότητες να πάμε σε νέα lockdowns, μερικά ή ολικά, αυξάνονται και ήδη εφαρμόζονται σε κάποιες περιοχές.
Με δεδομένο ότι το 4ο τρίμηνο του έτους είναι σημαντικό για τις επιδόσεις της οικονομίας, λόγω των εορτών, αυτή τη χρονιά, ο κίνδυνος να αποδειχθεί η ύφεση πιο βαθιά από την προβλεπόμενη είναι ορατός. Υπό αυτή την έννοια, ίσως θα είχε νόημα μια ενδεχόμενη νέα καραντίνα να ξεκινούσε σε πιο «νεκρό» χρόνο, π.χ. Νοέμβριο, ώστε να εμποδισθεί η εξάπλωση του ιού και να μη χρειασθεί να υλοποιηθεί τις γιορτές των Χριστουγέννων, που θα πλήγωνε την οικονομία περισσότερο.
Όπως κι αν έχει, η εξάπλωση του ιού είναι ταχύτερη απ’ αυτή που περίμεναν οι κυβερνήσεις ενώ ο ιός είναι λιγότερο θανατηφόρος. Όσο κι αν τα τελευταία νέα από το εμβόλιο της Pfizer είναι καλά, ο θάνατος ενός ανθρώπου στη Βραζιλία που συμμετείχε στις δοκιμές του εμβολίου της Οξφόρδης δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητος. Το τελευταίο, σε συνδυασμό με την απροθυμία μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού στις ΗΠΑ κι αλλού να κάνουν το όποιο εγκεκριμένο εμβόλιο, δείχνει πως θα περάσει πολύς καιρός, πιθανόν αρκετά τρίμηνα, για να επανέλθει η κανονικότητα στην ελληνική οικονομία και στις άλλες. Επομένως, οι προβλέψεις για ρυθμό ανάπτυξης 5,5% στο βασικό σενάριο, 7,5% στο αισιόδοξο και 4,5%-5% στο δυσμενές σενάριο στο προσχέδιο του προϋπολογισμού για το 2021 θα πρέπει να αναθεωρηθούν επί τα χείρω.
Όλα δείχνουν ότι το 1ο τρίμηνο του 2021 θα είναι προβληματικό ως συνέχεια του διμήνου Νοεμβρίου-Δεκεμβρίου του 2020 και η άσχημη γεύση που αναμένεται να αφήσει σε διάφορους κλάδους, θα τους ακολουθούν τα επόμενα τρίμηνα. Όση βοήθεια κι αν δώσουν τα όποια δισ. ευρώ εισέλθουν στην Ελλάδα από το Ταμείο Ανάκαμψης και το ΕΣΠΑ το 2021, η ανάκαμψη που προέρχεται από τη σύγκριση με το κακό 2020 θα είναι λογικά πιο αδύναμη.
Δυστυχώς, οι οιωνοί μοιάζουν χειρότεροι αυτή τη στιγμή για το 2021 απ’ ό,τι πριν λίγο καιρό. Ας ελπίσουμε πως θα διαψευσθούμε, όπως οι απαισιόδοξοι μετά το τέλος του Β' Παγκόσμιου Πολέμου, και θα θριαμβεύσουν ακόμη μια φορά οι αισιόδοξοι.