Ο τίτλος σε πρόσφατο άρθρο του Bloomberg για το πολλά υποσχόμενο εμβόλιο των Pfizer και BioNTech τραβούσε την προσοχή καθώς έλεγε πως είναι για τους πλούσιους. Το άρθρο εννοούσε τις πλούσιες χώρες καθώς η διανομή του εμβολίου, που θα πρέπει να ξεπαγώσει από τους -70 βαθμούς Κελσίου και να χρησιμοποιηθεί εντός 5 ημερών για να μην αχρηστευθεί, απαιτεί ένα πολύπλοκο, ακριβό σύστημα αποθηκών κατάψυξης, ψυκτικών οχημάτων και σημείων εμβολιασμού. Η ίδια διαδικασία θα πρέπει να επαναληφθεί κάπου 3 εβδομάδες αργότερα, για τη χορήγηση της δεύτερης δόσης.
Για τις αναπτυσσόμενες χώρες, το ερώτημα είναι αν θα πρέπει να χρηματοδοτήσει την κατασκευή νέων, ακριβών υποδομών ή να περιμένει ένα πιο συμβατικό εμβόλιο, με χρήση των υπάρχοντων δικτύων διανομής και υγειονομικής περίθαλψης. Κι όλα αυτά υπό την προϋπόθεση ότι το ανωτέρω εμβόλιο και αυτό της Moderna που αναμένουμε θα είναι ασφαλή και θα προσφέρουν υψηλή προστασία, οπότε θα λάβουν έγκριση από το αμερικανικό FDA μέσα στον Δεκέμβριο.
Υπενθυμίζεται ότι το εμβόλιο των Pfizer-BioNTech εμφανίζει αποτελεσματικότητα της τάξης του 90% στα ενδιάμεσα αποτελέσματα των κλινικών δοκιμών του 3ου σταδίου έναντι 60% και άνω των αντιγριπικών εμβολίων. Ακόμη λοιπόν κι αν υποχωρήσει η αποτελεσματικότητά του με την ολοκλήρωση των δοκιμών, εκτιμάται πως θα παρέχει υψηλά επίπεδα προστασίας.
Όμως, το βασικό ερώτημα που ζητά απάντηση από οικονομικής σκοπιάς είναι πότε θα επιτευχθεί η ανοσία της αγέλης με τη χρήση του εμβολίου. Με αυτό τον όρο εννοούμε το μέρος του πληθυσμού που πρέπει να έχει ανοσία για να σταματήσει η εξάπλωση της πανδημίας. Το επιστημονικό περιοδικό Nature εκτιμά ότι το κατώτατο όριο για την επίτευξη ανοσίας έναντι της Covid-19 είναι το 50% του πληθυσμού. Γνωστοί επιδημιολόγοι εκτιμούν ότι είναι χαμηλότερο.
Προφανώς, θα πρέπει να ληφθεί επίσης υπόψη, αφενός, πως ένα ποσοστό, έστω μικρό, του πληθυσμού κάθε χώρας έχει ήδη αποκτήσει ανοσία και αφετέρου, ότι υψηλό ποσοστό δηλώνει σε δημοσκοπήσεις πως δεν θέλει να εμβολιασθεί. Στις ΗΠΑ, το ποσοστό κυμαίνεται μεταξύ 40% και 50% ενώ στην Ελλάδα δεν θα μας εξέπληττε αν ήταν μεταξύ 20% και 40%.
Σύμφωνα με την προσέγγιση του περιοδικού Lancet, η ανοσία της αγέλης εξαρτάται από την αποτελεσματικότητα του εμβολίου και τον αριθμό των ανθρώπων που μολύνει κάποιος που έχει ήδη μολυνθεί. Η UniCredit υπολογίζει πως 245 έως 335 εκατ. Ευρωπαίοι (εκτός Βρετανίας) χρειάζεται να εμβολιασθούν για να υπάρξει ανοσία, υπό την προϋπόθεση ότι η αποτελεσματικότητα του εμβολίου είναι 90% και ο αριθμός των δευτερευουσών μολύνσεων είναι 3. Κοινώς, το 55% έως 75% του συνολικού πληθυσμού. Αν όμως η αποτελεσματικότητα του εμβολίου υποχωρήσει στο 70% από 90%, τότε το σύνολο σχεδόν των Ευρωπαίων θα πρέπει να εμβολιασθεί.
Αυτό δείχνει πόσο δύσκολο θα είναι να επιτευχθεί ανοσία, αν η αποτελεσματικότητα του εμβολίου της Pfizer υποχωρήσει στο 70% και σημαντικό μέρος του πληθυσμού αρνείται να εμβολιασθεί. Επιπλέον, η εμπειρία από το αντιγριπικό εμβόλιο δείχνει ότι χρειάζονται 44 εβδομάδες κατά μέσο όρο για τη διανομή του στην Ευρώπη, ώστε να επιτευχθεί ανοσία.
Ακόμη λοιπόν κι αν η μαζική διανομή του εμβολίου της Pfizer επιταχυνθεί τον ερχόμενο Φεβρουάριο-Μάρτιο και ισχύει το καλό σενάριο της αποτελεσματικότητας 90%, η ανοσία του πληθυσμού έναντι της Covid-19 δεν θα είναι εφικτή μέχρι τα τέλη του 2021, σύμφωνα με τον Edoardo Campanella της UniCredit. Κι όλα αυτά χωρίς να λαμβάνουμε υπόψη τις τεχνικές δυσκολίες που δημιουργεί η ανάγκη μιας ψυχρής εφοδιαστικής αλυσίδας καθώς το εμβόλιο διατηρείται στη θερμοκρασία των -70 με -80 βαθμών Κελσίου.
Αυτό σημαίνει πως κάποιοι περιορισμοί στην οικονομική δραστηριότητα θα παραμείνουν μέχρι τότε και η κοινωνική αποστασιοποίηση θα μας συνοδεύει μέχρι το 2022. Κοντολογίς, το εμβόλιο δεν θα εκτοξεύσει την ελληνική οικονομία και τις άλλες το 2021.