Όλοι θα ήμασταν ευχαριστημένοι αν ο πληθωρισμός κυμαινόταν μεταξύ 0% και 2%, η ανεργία ήταν πολύ χαμηλή, κοντά στο 5%, η παραγωγικότητα παρουσίαζε σημαντική αύξηση μαζί με τους μισθούς και οι αποτιμήσεις των μετοχών και των ομολόγων ήταν φθηνές έως δίκαιες. Αν και κάθε χώρα έχει τις δικές της ιδιαιτερότητες, σε γενικές γραμμές, αυτό δεν συμβαίνει. Ο πληθωρισμός βρίσκεται στα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων δεκαετιών, οι αποτιμήσεις των ομολόγων είναι τόσο απαιτητικές όσο ποτέ και των μετοχών βρίσκονται στα ύψη, ξεπερνώντας στις ΗΠΑ τα επίπεδα της εποχής των dot com. Θεωρητικά, είτε ο πληθωρισμός θα πρέπει να υποχωρήσει αρκετά, είτε το χρηματιστήριο να πέσει αρκετά, είτε κάποιος συνδυασμός των δύο.
Υπενθυμίζουμε ότι ο πληθωρισμός στην ευρωζώνη ανέβηκε στο 4,9% τον Νοέμβριο, υποβοηθούμενος από την άνοδο των τιμών της ενέργειας κατά 27% και πλέον σε ετήσια βάση. Πρόκειται για το υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 25 ετών. Ο πληθωρισμός στην Ελλάδα, όπου ακολουθούμε συνήθως με κάποια χρονική υστέρηση, ανήλθε σε 4,2% τον προηγούμενο μήνα από 2,8% τον Οκτώβριο, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Eurostat. Ακόμη χειρότερη είναι η κατάσταση στις ΗΠΑ, όπου ο πληθωρισμός σκαρφάλωσε στο 6,2% σε ετήσια βάση τον Οκτώβριο, καταγράφοντας το υψηλότερο επίπεδο για πάνω από τρεις δεκαετίες.
Με τα επιτόκια σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα, ευλόγως τίθεται το ερώτημα πώς θα αντιδράσουν η ΕΚΤ και η Fed, αν οι αγορές κατέγραφαν μεγάλες απώλειες της τάξης του 20%-30% και ο πληθωρισμός διατηρείτο στο 4%-5%. Θα σπεύσουν να τις τονώσουν όπως κάνουν εδώ και χρόνια ή θα ξυπνήσει μέσα τους ένας παλιός Τιτμάιερ της Μπούντεσμπανκ και ένας Βόλκερ της Fed και θα βάλουν στόχο να μειώσουν τον πληθωρισμό;
Η κα Λαγκάρντ της ΕΚΤ φαίνεται έτοιμη να συνεχίσει στο ίδιο μοτίβο, περιμένοντας αξιοσημείωτη επιβράδυνση του πληθωρισμού από το δεύτερο τρίμηνο του 2022 και μετά. Όμως, ο κ. Πάουελ της Fed είναι διαφορετική περίπτωση. Εν μέσω κριτικής ότι η Fed βρίσκεται πίσω από τις εξελίξεις, ο ίδιος είπε πρόσφατα πως θα πρέπει να απαλειφθεί ο όρος «μεταβατικός» από τον πληθωρισμό.
Η επιτάχυνση της μείωσης των αγορών ομολόγων κ.λπ. μέχρι μηδενισμού είναι η πρώτη απάντηση. Δεν είναι σίγουρο όμως πως θα είναι αρκετή για να συγκρατήσει τον πληθωρισμό. Κι αυτό γιατί πολλοί διακρίνουν πίσω από την αύξηση του πληθωρισμού κάποιες τεκτονικές αλλαγές στις οικονομίες και δεν αναφερόμαστε στα προβλήματα που αντιμετωπίζει η παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα.
Μεγάλο ζήτημα είναι το έλλειμμα σε ανθρώπινο δυναμικό καθώς οι φουρνιές των ανθρώπων που γεννήθηκαν μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο παίρνουν σύνταξη και οι νεότερες γενιές είναι σαφώς μικρότερες. Η έλλειψη χεριών και ταλέντων έχει ήδη αρχίσει να γίνεται αισθητή σε πολλούς κλάδους στις ΗΠΑ κι αλλού. Η πανδημία έχει επίσης συνεισφέρει σε αυτή την έλλειψη. Σε άλλες χώρες, όπως η Ελλάδα, οι ελλείψεις ταλέντων εντοπίζονται σε επιμέρους κλάδους, όπως η υψηλή τεχνολογία, γιατί έφυγαν στο εξωτερικό. Η έλλειψη οδηγεί σε αυξήσεις μισθών στην αγορά εργασίας που ευνοεί την παραμονή του πληθωρισμού σε υψηλά επίπεδα.
Και τι έγινε αν οι κεντρικές τράπεζες δεν ενεργήσουν; μπορεί κάποιος να ρωτήσει. Ο Ελ Εριάν, πρώην της Pimco, έδωσε πρόσφατα την απάντηση. Το ρίζωμα των πληθωριστικών προσδοκιών. Σε μια τέτοια περίπτωση, ο ξεριζωμός του πληθωρισμού από τις κεντρικές τράπεζες θα κόστιζε πολύ περισσότερες θέσεις εργασίας και παραγωγή.