Το 2021 ήταν η χρονιά που ο πληθωρισμός ξαναμπήκε στο καθημερινό λεξιλόγιο και τη ζωή μας. Οι δείκτες τιμών καταναλωτή διέψευσαν τις αρχικές προσδοκίες των αναλυτών και σκαρφάλωσαν στο υψηλότερο επίπεδο δεκαετιών, π.χ. των τελευταίων 40 χρόνων στις ΗΠΑ.
Στην Ελλάδα, η απότομη άνοδος των τελευταίων μηνών, με αποκορύφωμα το 4,8% του Νοεμβρίου σε ετήσια βάση από 3,4% τον Οκτώβριο, δείχνει την τάση αλλά δεν εντυπωσιάζει τόσο όσο το 6% της Γερμανίας, μιας χώρας με ισχυρή αντιπληθωριστική παράδοση.
Όμως, η ισχυρή ζήτηση από τους καταναλωτές, τα συνεχιζόμενα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα και η ταχεία μετάδοση της παραλλαγής Όμικρον απειλούν να διατηρήσουν την ανοδική τάση τους επόμενους μήνες και ίσως καταστήσουν τον πληθωρισμό τη μεγαλύτερη οικονομική πρόκληση του 2022. Ηδη γνωρίζουμε ότι οι τιμές αρκετών προϊόντων στα ράφια των σουπερμάρκετ στην Ελλάδα κι αλλού θα αυξηθούν και έχει ξεκινήσει το παιχνίδι της μετάθεσης των ευθυνών από τους λιανέμπορους στους βιομήχανους και στους προμηθευτές. Οι συνέπειες γίνονται πιο αισθητές στα πιο φτωχά νοικοκυριά, που καλούνται να πληρώσουν τις υψηλότερες τιμές σε βασικά αγαθά όπως ελαιόλαδο, πατάτες, ψωμί, αρνί, ψάρι κ.λπ., οδηγώντας συχνά σε δύσκολες επιλογές, π.χ. να περικόψεις τις ώρες των φροντιστηρίων των παιδιών ή κάτι άλλο. Πρόκειται για τον πληθωρισμό της ανισότητας όπως μερικοί τον αποκαλούν.
Κι αν η μεγάλη δημοσιονομική ώθηση σε χώρες όπως η Ελλάδα, η χαλαρή νομισματική πολιτική των μεγάλων κεντρικών τραπεζών, η πανδημία και τα γεωπολιτικά μπορούν να κατηγορηθούν για την έξαρση του πληθωρισμού το 2021, ένας άλλος παράγοντας εμφανίζεται να παίζει ολοένα και μεγαλύτερο ρόλο. Ο καιρός, που είναι ο άγνωστος Χ. Οι καιρικές συνθήκες έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην ενίσχυση των πληθωριστικών πιέσεων το 2021, προκαλώντας χάος στις αγορές για πρώτες ύλες, τα δημητριακά, τον ηλεκτρισμό και τη θέρμανση των σπιτιών. Ολοι συζητάμε για τις επιπτώσεις της δημοσιονομικής και νομισματικής πολιτικής στον πληθωρισμό, όμως ένας από τους σημαντικότερους λόγους που οδήγησαν στην αύξηση των τιμών πέρυσι ήταν ο καιρός και καμία κυβέρνηση ή κεντρική τράπεζα δεν μπορεί να κάνει κάτι γι’ αυτό βραχυπρόθεσμα. Φωτιές όπως το καλοκαίρι στην Ελλάδα, την Καλιφόρνια και την Τουρκία, παγετοί, πλημμύρες, ξηρασία, ανεμοστρόβιλοι και ο πιο ζεστός καιρός από ποτέ, έπαιξαν ρόλο στην αύξηση των τιμών της σόγιας, του καλαμποκιού, του σταριού κ.λπ. Τι θα συμβεί το 2022 είναι άγνωστο, αν και υπάρχουν λόγοι να περιμένουμε συνέχεια των ακραίων καιρικών φαινομένων.
Υπάρχουν λοιπόν σοβαροί λόγοι που ο πληθωρισμός μπορεί να αποδειχθεί το σημαντικότερο οικονομικό πρόβλημα της νέας χρονιάς. Το ελπιδοφόρο είναι ότι η αγορά ομολόγων εμφανίζεται πιο αισιόδοξη.