Πώς αλλάζουν οι καιροί. Στις 7 Ιουλίου του 2020, γράφαμε ότι η υπερβάλλουσα ρευστότητα που υπήρχε στο σύστημα και η οποία ήταν απόρροια της πολιτικής της ποσοτικής χαλάρωσης (QE) που εφάρμοσαν οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες από το 2008 και μετά, είχε οδηγήσει σε απίστευτες στρεβλώσεις στις τιμές των κρατικών ομολόγων. Χώρες με υψηλό δημόσιο χρέος όπως η Ελλάδα και η Ιταλία δανείζονταν με χαμηλότερο επιτόκιο από τις αγορές για 10 χρόνια σε σχέση με τις ΗΠΑ. Οι χρηματιστηριακές αγορές δεν φοβούνταν μια μεγάλη άνοδο των επιτοκίων και αρκετοί πολιτικοί και άλλοι σύστηναν μεγαλύτερα δημοσιονομικά ελλείμματα καθώς μπορούσαν να χρηματοδοτηθούν από τις νομισματικές πολιτικές με χαμηλά επιτόκια. «Οι κεντρικές τράπεζες έχουν οδηγήσει στον θάνατο τους πάλαι ποτέ εκδικητές (vigilantes) στις αγορές ομολόγων», αναφέραμε.
Δυόμισι χρόνια περίπου αργότερα, το σκηνικό έχει αλλάξει δραματικά. Ο πληθωρισμός στην ευρωζώνη, στις ΗΠΑ κι αλλού βρίσκεται σε υψηλά δεκαετιών, οι κεντρικές τράπεζες αυξάνουν συνεχώς τα επίσημα επιτόκια και οι αποδόσεις των ομολόγων έχουν ανέβει αρκετά. Χθες, πληροφορηθήκαμε ότι ο εναρμονισμένος πληθωρισμός στην ευρωζώνη εκτιμάται πως αναρριχήθηκε στο 10,7% τον Οκτώβριο έναντι 9,9% τον Σεπτέμβριο σε ετήσια βάση από 4,1% ένα χρόνο πριν.
Αντικειμενικά, η ανωτέρω εξέλιξη ασκεί μεγαλύτερη πίεση στην ΕΚΤ να συνεχίσει να αυξάνει το επιτόκιο παρέμβασης κατά 0,75 της μονάδας. Ιδίως, αν λάβει κάποιος υπόψη την καλύτερη της αναμενόμενης επίδοση της οικονομίας της ευρωζώνης το 3ο τρίμηνο του 2022 παρά την επιβράδυνση.
Για ανθρώπους όπως ο Paul Donovan, επικεφαλής οικονομολόγος της UBS Global Wealth Management, η ανωτέρω εξέλιξη και το πρόσφατο φιάσκο στη Βρετανία εμπεριέχουν ένα διεθνές μάθημα. Το τέλος της αποκαλούμενης Μοντέρνας Νομισματικής Θεωρίας (ΜΜΤ). Η τελευταία υποστηρίζει πως οι κυβερνήσεις δεν αντιμετωπίζουν δημοσιονομικούς περιορισμούς, δηλ. μπορούν να εμφανίσουν όποιο έλλειμμα θεωρούν σωστό, στο μέτρο που ελέγχουν το νόμισμά τους. «Οποιοσδήποτε λαϊκιστής πουλάει δημοσιονομικές φαντασιώσεις θα βρεθεί αντιμέτωπος με το προηγούμενο του Ηνωμένου Βασιλείου», τόνισε πρόσφατα.
Στον αντίποδα, η καθηγήτρια Οικονομικών Stephanie Kelton στο Πανεπιστήμιο Stony Brook της Ν.Υ., που είναι από τους εισηγητές της ΜΜΤ, έχει αντίθετη άποψη. «Δεν προκύπτει ότι αν (μια χώρα) δεν έχει το αποθεματικό νόμισμα, οι εκδικητές της αγοράς ομολόγων (vigilantes) θα εμφανισθούν ανά πάσα στιγμή και θα (της) στερήσουν τη δυνατότητα να εφαρμόσει τα κυβερνητικά προγράμματα που θέλει», ανέφερε η Kelton, αναγνωρίζοντας ότι θα υπάρχουν πληθωριστικές και άλλες συνέπειες.
Αν όμως, η μεγάλη αύξηση της νομισματικής βάσης οδηγεί σε πληθωριστική έκρηξη, όπως δείχνουν τα νούμερα στις ΗΠΑ, είναι επόμενο να επανεμφανισθούν οι βιτζιλάντες και να αυξήσουν κατακόρυφα τις αποδόσεις των ομολόγων. Το τελευταίο είναι κάτι που οι κυβερνήσεις, ιδίως των υπερχρεωμένων χωρών, δεν μπορούν να αγνοήσουν καθώς η επιθυμία των αγορών να χρηματοδοτήσουν τα δημοσιονομικά ελλείμματά τους περιορίζει τα περιθώρια ελιγμών τους.
Οι εκδικητές της αγοράς των ομολόγων είναι πίσω, βοηθούντος του πληθωρισμού, και επιβάλλουν τους νόμους τους.