Οι χώρες με υψηλό βιοτικό επίπεδο και ικανοποιητικούς ρυθμούς ανάπτυξης διαχρονικά, π.χ. βορειοευρωπαϊκές, χαρακτηρίζονται από την προτεσταντική ηθική, τους ισχυρούς, ανεξάρτητους θεσμούς και τα μικρά έως ανύπαρκτα επίπεδα διαφθοράς. Δεν συμβαίνει το ίδιο αλλού. «Η Ιταλία έχει μαφία. Η Ελλάδα είναι μαφία», λένε ορισμένοι.
Η ελληνική ιστορία που ακολουθεί, είναι πραγματική. Στις αρχές του 21ου αιώνα, η πολιτεία ανέθεσε σε μια ιδιωτική εταιρεία να διαχειρίζεται τον στόλο των αυτοκινήτων που χρησιμοποιούν βουλευτές, ανώτερα κυβερνητικά στελέχη όπως υπουργοί, γενικοί γραμματείς κ.λπ. και η προεδρία της Δημοκρατίας. Μετά από ενάμιση, δύο περίπου χρόνια και έχοντας πλήρη εικόνα της χρήσης των αυτοκινήτων, η εταιρεία έβγαλε ένα πόρισμα στο οποίο κατέγραφε τι γινόταν.
Ανάμεσα σ’ εκείνα που ανέφερε, ήταν το παράδειγμα ενός βουλευτή από τη Θράκη και ενός από την Αθήνα που χρησιμοποιούσαν αυτοκίνητο ίδιας μάρκας (Μερσεντές). Ο πρώτος είχε κάνει κάπου 150-200 χιλ. χιλιόμετρα, πηγαίνοντας στη Θράκη, είχε αλλάξει λάστιχα τρεις φορές και περνούσε το αυτοκίνητο από συνεργείο μία ή δύο φορές τον χρόνο. Ο δεύτερος εξ Αθηνών είχε κάνει μόλις 20 χιλ. χιλιόμετρα, το πήγαινε στο συνεργείο κάθε μήνα και είχε αλλάξει λάστιχα 11 φορές (!). Όταν το πόρισμα κοινοποιήθηκε, οι αρμόδιοι ζήτησαν από την εταιρεία να το αλλάξει. Ο ιδιοκτήτης της εταιρείας αρνήθηκε και σύντομα βρέθηκε έκπτωτη, με την επίκληση κάποιου απίθανου λόγου. Ο ίδιος άρχισε να δέχεται απειλές, με αποκορύφωμα ζημιές στα αυτοκίνητα έξω από το σπίτι του -«για αρχή» όπως του είπαν. Για τον επιχειρηματία που βίωσε αυτή την κατάσταση, η Ελλάδα είναι «κάτι μεταξύ Τουρκίας και Καΐρου». Το σύστημα διαφθοράς είναι διακομματικό παρά κάποιες λιγοστές εξαιρέσεις, έχει βαθιές ρίζες και διαχέεται παντού.
Δεν είναι ο μοναδικός ο οποίος πιστεύει ότι η διαφθορά είναι το μεγαλύτερο εμπόδιο στον δρόμο της Ελλάδας για βιώσιμη ανάπτυξη και εκσυγχρονισμό. Όλοι έχουν κάποια εμπειρία να αναφέρουν από πολεοδομίες, άλλες κρατικές υπηρεσίες, Δικαιοσύνη. «Σε ποια άλλη χώρα της ευρωζώνης, οι καταγγέλλοντες σκάνδαλα και ρεμούλες μετατρέπονται σε κατηγορούμενους, για να μην τολμήσει κάποιος άλλος να βγει και να μιλήσει για κάτι άλλο;» τόνισε ένας εξ αυτών. Από την άλλη πλευρά, η έκθεση της Διεθνούς Διαφάνειας (CPI) για το 2022 εμφανίζει την Ελλάδα να έχει κάνει σημαντική πρόοδο τα τελευταία χρόνια. Η χώρα καταλαμβάνει πλέον την 51η θέση μεταξύ 180 κρατών, βελτιώνοντας την κατάταξή της κατά 16 θέσεις από το 2019, σύμφωνα με τον Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς.
Οι αντισυστημικοί, όπως αυτοχαρακτηρίζονται, επιχειρηματίες δεν πείθονται ούτε από το άλμα της Ελλάδας στον Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς ούτε από τους υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης των τελευταίων δύο χρόνων. «Στην Ελλάδα υπάρχουν δίκτυα διαφθοράς. Είναι θέμα χρόνου ένα τέτοιο σύστημα να φτάσει στα όριά του και να καταρρεύσει», ανέφερε άλλος επιχειρηματίας με δραστηριότητες σε διάφορους κλάδους από τις κατασκευές μέχρι την εκπαίδευση. «Αυτή τη φορά, η οικονομική κρίση θα είναι μεγαλύτερη από εκείνη της προηγούμενης δεκαετίας».
Δεν γνωρίζουμε αν θα συμβεί κάτι τέτοιο και πότε. Χωρίς να παραβλέπουμε τη μεγάλη διαφθορά, είναι εξίσου σαφές σε μας ότι η Ελλάδα δεν χρειάζεται να ανησυχεί για κάτι τέτοιο στο ορατό μέλλον, με το δημόσιο χρέος διακανονισμένο και τις τεράστιες εισροές από το Ταμείο Ανάκαμψης και το νέο ΕΣΠΑ. Πιο πέρα, είναι άλλου παπά ευαγγέλιο. Άλλωστε, η χώρα χρεοκοπεί κάθε 40-50 χρόνια κατά μέσο όρο.