Εκείνη την περίοδο ευρωπαίος αξιωματούχος είχε κάνει μια απλή ερώτηση σε μέλος της ελληνικής κυβέρνησης. Πως η Ελλάδα θα παρήγαγε πρωτογενή πλεονάσματα αν ερχόταν σε ρήξη με την Τουρκία και αύξανε σημαντικά τις στρατιωτικές δαπάνες της; Ο άνθρωπος ρωτούσε γιατί γνώριζε τον υψηλό βαθμό υπερχρέωσης της χώρας.
Αν θυμόμαστε καλά, ο Έλληνας αξιωματούχος του απάντησε ότι σ' αυτή την περίπτωση, τα πλεονάσματα δεν θα έπαιζαν κανένα ρόλο. Όταν καίγεται το σπίτι σου δεν κάνεις οικονομία στο νερό.
Το περιστατικό είναι πραγματικό και αναδεικνύει την σημασία που δίνουν κάποιοι ξένοι στον παράγοντα υπερχρέωση.
Αναμφίβολα, αν υπήρχε θερμό επεισόδιο με την Τουρκία, όπως το 2020, τα δημοσιονομικά θα έπαιζαν δευτερεύοντα ρόλο καθώς οι αμυντικές δαπάνες θα ήταν ζήτημα ζωής ή θανάτου.
Από την άλλη πλευρά, άλλοι ξένοι αξιωματούχοι προσέγγιζαν το θέμα μιας ενδεχόμενης σύγκρουσης Ελλάδας-Τουρκίας, όπως ένα έγκυρο ξένο μέσο ενημέρωσης (εφημερίδα), με διαφορετικό τρόπο. Αδιαφορία. «Δυο χώρες του ΝΑΤΟ δεν πρόκειται να πάνε σε πόλεμο. Δεν πρόκειται να τις αφήσουν γιατί διαφορετικά θα διαλυθεί το ΝΑΤΟ. Γι' αυτό δεν ασχοληθήκαμε,» μας είχε αναφέρει τότε δημοσιογράφος του.
Η θέση του, αν είναι σωστή, δικαιώνει όσους είναι εναντίον των υψηλότερων αμυντικών δαπανών.
Από τότε έχει χυθεί πολύ νερό στο αυλάκι. Με βάση τις εκτιμήσεις του Stockholm International Peace Research Institute (SIPRI), η Ουκρανία ήλθε πρώτη παγκοσμίως σε αμυντικές δαπάνες ως προς το ΑΕΠ με 34% το 2024. Ακολούθησε το Ισραήλ με 8,8%, η Αλγερία με 8%, η Σαουδική Αραβία με 7,3% και η Ρωσία με 7,1% του ΑΕΠ.
Η Ελλάδα βρέθηκε στη 10η θέση με 3,1% του ΑΕΠ με τις ΗΠΑ στην 8η θέση με 3,4% και την Πολωνία στην 7η διεθνώς με 4,2% αλλά πρώτη στην ΕΕ. Για την ιστορία, οι αμυντικές δαπάνες της Τουρκίας ανέρχονταν στο 1,9% του ΑΕΠ της το 2024.
Όμως, το μεν ελληνικό ΑΕΠ ανήλθε σε 257 δισ. δολάρια πέρυσι έναντι 1,32 τρισ. δολαρίων της Τουρκίας. Επομένως, η Τουρκία δαπάνησε κάπου 25 δισ. δολάρια έναντι 8 δισ. της Ελλάδας. Η διαφορά είναι πολύ μεγάλη παρότι η Ελλάδα «ματώνει» περισσότερο.
Η διαφορά θα γίνει ακόμη μεγαλύτερη αν η Τουρκία εφαρμόσει την απόφαση του ΝΑΤΟ για σημαντική αύξηση των αμυντικών δαπανών ως προς το ΑΕΠ τα επόμενα χρόνια.
Υπο αυτή την έννοια, η απόφαση του ΝΑΤΟ για αύξηση των στρατιωτικών δαπανών στο 5% του ΑΕΠ δημιουργεί μεγαλύτερο πρόβλημα στην Ελλάδα. Η ψαλίδα των αμυντικών δαπανών με την Τουρκία ανοίγει σε απόλυτα νούμερα. Θεωρητικά, στο 5% του ΑΕΠ, η Ελλάδα θα ξόδευε επιπλέον 4,8 δισ. ευρώ ετησίως ενω η Τουρκία 41 δισ. δολάρια παραπάνω.
Ως εκ τούτου, βάζει μεγαλύτερη πίεση στην Ελλάδα να αυξήσει κι άλλο τις στρατιωτικές της δαπάνες χωρίς όμως να έχει την ανάλογη εγχώρια αμυντική βιομηχανία. Κάτι τέτοιο θα στερήσει επίσης πόρους από άλλους τομείς, π.χ. υγεία, παιδεία ή/και δεν θα συμβάλλει στη μείωση του δημοσίου χρέους.
Αντιμέτωπη με αυτή την κατάσταση, η λογική υπαγορεύει ότι η Ελλάδα θα πρέπει να αυξήσει δραματικά την αποτελεσματικότητα των υφιστάμενων αμυντικών δαπανών πριν κάνει οτιδήποτε άλλο. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να επανεξετασθούν όλες και κατόπιν να μπουν στόχοι.
Ας μην ξεχνάμε π.χ. ότι αρμόδιος αξιωματούχος, πρώην υπουργός της ΝΔ, είχε δηλώσει παλαιότερα ότι το μεγαλύτερο λαθρεμπόριο καυσίμων στην Ελλάδα γίνεται στις ένοπλες δυνάμεις. Κι όμως κανένας αρμόδιος δεν ενδιαφέρθηκε να το εξετάσει. Ούτε μπήκαν συστήματα εισροών-εκροών καυσίμων για να ελεγχθούν κάπως τα κυκλώματα.
Κοντολογίς, η απόφαση του ΝΑΤΟ για την αύξηση των αμυντικών δαπανών στις χώρες-μέλη στο 5% του ΑΕΠ μελλοντικά τείνει να εξελιχθεί σε πρόβλημα για την Ελλάδα. Ας κοιτάξει λοιπόν να το μετατρέψει σε ευκαιρία, εξετάζοντας αυστηρά τις σημερινές δαπάνες πρώτα.