Μετά κόπων και βασάνων έχει κατορθώσει να τιθασεύσει το δημοσιονομικό έλλειμμα, παράγοντας πλεονάσματα, αλλά δεν έχει κατορθώσει να κάνει το ίδιο με το εξωτερικό έλλειμμα.
Υπενθυμίζεται ότι το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών διευρύνθηκε σημαντικά μετά την πλήρη άρση των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων στα μέσα της δεκαετίας του 1990. Αυξήθηκε ακόμη περισσότερο μετά την ένταξη της χώρας στην ευρωζώνη. Το έλλειμμα ανέβηκε στο 14% του ΑΕΠ το 2007.
Η συμμετοχή στην ευρωζώνη απέκλειε την εκδήλωση συναλλαγματικών κρίσεων αλλά, όπως αποδείχθηκε στην πράξη, υπήρχαν κι άλλοι κίνδυνοι από αυτή την εξέλιξη.
Το θέμα επανήλθε μετά τα χθεσινά στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας για το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών του Ιουνίου, καθώς το περσινό πλεόνασμα μετατράπηκε σε έλλειμμα ύψους 1,2 δισ. ευρώ φέτος. Η σημαντική επιδείνωση του Ιουνίου μετρίασε σημαντικά την βελτίωση των προηγούμενων μηνών με αποτέλεσμα το έλλειμμα να διαμορφωθεί στα 7,6 δισ. δολάρια το διάστημα Ιανουαρίου-Ιουνίου 2025, μειωμένο κατά 692 εκ. ευρώ περίπου.
Δεν είναι η πρώτη φορά που δίνεται η εντύπωση ότι εδώ ισχύει το «όπου φυσάει ο άνεμος» όπως λέει ο λαός. Κοινώς, οι ιθύνοντες παρακολουθούν τις εξελίξεις του εξωτερικού ισοζυγίου παθητικά.
Κι όμως σε μια μικρή ανοικτή οικονομία, όπως η ελληνική, αυτό συμβαίνει γιατί το σύνολο της δαπάνης είναι υψηλότερο από την παραγωγή. Σ’ αυτή την περίπτωση, η χώρα δανείζεται από το εξωτερικό για να χρηματοδοτήσει το κενό που δημιουργούν οι μεγαλύτερες εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών σε σχέση με τις εξαγωγές.
Ισοδύναμα είναι σαν να λέμε ότι οι επενδύσεις είναι μεγαλύτερες από τις αποταμιεύσεις. Ένας τρόπος για να το διαπιστώσει κάποιος είναι να εξετάσει την πορεία του ακαθάριστου σχηματισμού κεφαλαίου, δηλ. τις επενδύσεις, σε σχέση με την ακαθάριστη αποταμίευση. Εν συνεχεία μπορεί να συγκρίνει την διαφορά τους με το έλλειμμα του εξωτερικού ισοζυγίου και θα δει ότι υπάρχει υψηλός βαθμός συσχέτισης. Η ΕΛΣΤΑΤ παρέχει τα σχετικά στοιχεία αν και του τρέχοντος εξωτερικού ισοζυγίου διαφέρουν σε κάποιο βαθμό από εκείνα της ΤτΕ.
Τι θέλουμε να πούμε; Υπάρχει τρόπος παρέμβασης ώστε ο επιδιωκόμενος ισχυρός ρυθμός ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας να είναι βιώσιμος μεσομακροπρόθεσμα και να μην υπονομεύεται από τα μεγάλα ελλείμματα του εξωτερικού ισοζυγίου.
Η παροχή κινήτρων για αύξηση της μακροπρόθεσμης αποταμίευσης από τον ιδιωτικό τομέα-νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Τα φορολογικά κίνητρα όπως τα αφορολόγητα όρια για μακροπρόθεσμη αποταμίευση, για συνταξιοδοτικά και ασφαλιστικά προγράμματα είναι μερικά από αυτά και έχουν σχετικά μικρό δημοσιονομικό κόστος.
Ακόμη κι η αντιμετώπιση της γήρανσης του πληθυσμού μέσω πολιτικών ενίσχυσης των νέων ζευγαριών τα οποία τείνουν να αποταμιεύουν περισσότερο είναι ένας τρόπος. Προσωπικά θεωρούμε πολύ σημαντική την αλλαγή νοοτροπίας του κόσμου από καταναλωτή σε επενδυτή με την ευαισθητοποίηση του μέσω της χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης.
Εξυπακούεται ότι όλα αυτά θα πρέπει να γίνονται σ' ένα περιβάλλον χρηματοοικονομικής και πολιτικής σταθερότητας και να συνοδεύονται από άλλα μέτρα και πολιτικές ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας των ελληνικών προϊόντων και υπηρεσιών.
Μετά την δημοσιονομική εξυγίανση, ο επόμενος στόχος θα πρέπει να είναι η θεραπεία της ανισορροπίας στο εξωτερικό ισοζύγιο ώστε να μην βάλει τρικλοποδιά στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας μεσοπρόθεσμα. Από την στιγμή που η ανισορροπία ιστορικά αντανακλά την ανεπάρκεια της εθνικής αποταμίευσης να χρηματοδοτήσει τις συνολικές επενδύσεις, η αύξηση της αποταμίευσης θα πρέπει να είναι ο στόχος.