Στα μέσα Ιουνίου, η έκθεση της ΕΚΤ για τα αποθεματικά των κεντρικών τραπεζών προκάλεσε θόρυβο καθώς ο χρυσός εμφανίσθηκε να αντιπροσωπεύει το 20% των παγκόσμιων αποθεμάτων, ξεπερνώντας το ευρώ το οποίο περιορίσθηκε στο 16% έναντι 46% του δολαρίου. Μάλιστα, η ζήτηση για το πολύτιμο μέταλλο προβλεπόταν ότι θα παρέμενε σταθερή το επόμενο 12μηνο.
Για τρεις συνεχόμενες χρονιές, συμπεριλαμβανομένου του 2024, οι κεντρικές τράπεζες διεθνώς αγόρασαν πάνω από 1.000 τόνους χρυσού, πλησιάζοντας τα επίπεδα του 1965. Μόνο που στα μέσα της δεκαετίας του 1960, το μεταπολεμικό παγκόσμιο νομισματικό σύστημα βασιζόταν στην αρχή ότι οι ΗΠΑ ήταν υποχρεωμένες να πουλάνε χρυσό σε όσους πρόσφεραν δολάρια στην τιμή των 35 δολαρίων η ουγκιά.
Ομως, όλα αυτά άλλαξαν ένα βράδυ τον Αύγουστο του 1971, όταν ο τότε πρόεδρος Ρίτσαρντ Νίξον δήλωσε σε τηλεοπτικό του διάγγελμα ότι οι ΗΠΑ αποχωρούσαν από το σύστημα του Μπρέτον Γουντς όπως ονομαζόταν, δηλαδή η μετατροπή των δολαρίων σε χρυσό σταματούσε από τις ίδιες.
Οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να συνεχίσουν να έχουν μεγάλα εξωτερικά ελλείμματα αλλά από εκεί και πέρα δεν θα χρειαζόταν να διακρατούν τον ανάλογο χρυσό. Δηλαδή απέκτησαν ένα μεγάλο προνόμιο το οποίο βασιζόταν στην εμπιστοσύνη των άλλων χωρών και των πολιτών τους προς την αμερικανική οικονομία.
Η παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση του 2008 επηρέασε το αμερικανικό νόμισμα αλλά το τελευταίο άντεξε, παραμένοντας το παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα. Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, που συνοδεύθηκε από το πάγωμα των αποθεματικών της ρωσικής κεντρικής τράπεζας, απέκοψε την Ρωσία από το διεθνές σύστημα πληρωμών SWIFT. Εν μια νυκτί αποδείχθηκε ότι το αμερικανικό δολάριο δεν είναι το ασφαλέστερο αποθεματικό περιουσιακό στοιχείο των κεντρικών τραπεζών, εξηγώντας τη στροφή πολλών από αυτές προς τον χρυσό.
Ομως, οι τοποθετήσεις σε δολάρια μπορούν να πάρουν διάφορες μορφές. Τα χρεόγραφα της αμερικανικής κυβέρνησης είναι η πιο συνηθισμένη.
Γι' αυτό τον λόγο εντυπωσίασε ένα διάγραμμα το οποίο δείχνει την πορεία του χρυσού και των αμερικανικών κρατικών ομολόγων ως ποσοστό επί των παγκόσμιων αποθεματικών των κεντρικών τραπεζών. Το διάγραμμα βασίσθηκε σε στοιχεία του Bloomberg, σύμφωνα με τον εμπνευστή του Tavi Costa, μάκρο στρατηγικού αναλυτή στο Crescat Capital.
Σύμφωνα με τον ίδιο, ο χρυσός ξεπέρασε πρόσφατα τα αμερικανικά κρατικά ομόλογα ως ποσοστό στα παγκόσμια αποθεματικά. Οχι το δολάριο αλλά τα ομόλογα. Είναι η πρώτη φορά που συμβαίνει κάτι τέτοιο από το 1996, όπως παρατηρεί.
Κι όλα δείχνουν ότι αυτή η τάση δεν πρόκειται να αλλάξει σύντομα, αλλά βρισκόμαστε στην αρχή. Το δημόσιο χρέος των ΗΠΑ, κάπου 37 τρισ. δολάρια, θα συνεχίσει να αυξάνεται τα επόμενα χρόνια μετά την ψήφιση του «Μεγάλου Ομορφου» Νομοσχεδίου του προέδρου Τραμπ.
Και μαζί του ίσως αυξηθεί ο πληθωρισμός που καθιστά τον χρυσό ελκυστικό, καθώς θεωρείται μέσο προστασίας της αγοραστικής δύναμης. Εκτός από τους γεωπολιτικούς υπολογισμούς ορισμένων χωρών του Παγκόσμιου Νότου.
Το πιο σημαντικό ίσως είναι κάτι άλλο. 'Ισως αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο η παγκόσμια επενδυτική κοινότητα ιεραρχεί τα ασφαλή περιουσιακά στοιχεία. Μέχρι σήμερα, τα αμερικανικά χρεόγραφα θεωρούνταν τα πιο ασφαλή.
Αν όμως ο ουδέτερος χρυσός γίνει το πιο ασφαλές περιουσιακό στοιχείο, τα πάντα θα αλλάξουν.
Θα πρόκειται για τεκτονική αλλαγή στο παγκόσμιο χρηματοοικονομικό σύστημα, που έχουμε να δούμε από την δεκαετία του 1970. Μερικοί ασπάζονται το ανωτέρω επιχείρημα και το συνδέουν με την απο-δολαριοποίηση του συστήματος, αλλά άλλοι διαφωνούν.
Πάντως, η δεκαετία του 1970 δεν ήταν μια καλή περίοδος για τις Δυτικές χώρες.