Η ανισορροπία ζήτησης και προσφοράς κατοικιών σπρώχνει τις τιμές και τα ενοίκια σε υψηλότερα επίπεδα, κυρίως στα μεγάλα αστικά κέντρα και σε αρκετούς τουριστικούς προορισμούς εδώ και χρόνια, δημιουργώντας σοβαρό στεγαστικό πρόβλημα με επιπτώσεις στο δημογραφικό.
Το πρόγραμμα έκδοσης Χρυσής Βίζας (Golden Visa), το οποίο χρησιμοποιείται ευρέως για την απόκτηση άδειας παραμονής στη χώρα μας από κατοίκους χωρών εκτός Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΕΕ), έχει συμβολή σ’ αυτό.
Από το 2014, όταν τέθηκε σε εφαρμογή το πρόγραμμα, έχουν δοθεί δεκάδες χιλιάδες άδειες διαμονής για τους επενδυτές ακινήτων και μέλη των οικογενειών τους.
Ως συνήθως συνέβησαν διάφορα ευτράπελα. Ενα απο αυτά ήταν η υπόθεση με τα POS στην Κίνα το 2018 που προκάλεσε την παρέμβαση της κινεζικής κυβέρνησης λόγω παραβίασης των κινεζικών capital controls. Αλλα ήταν η υπερτιμολόγηση των ακινήτων που πωλούνταν για την Golden Visa με σκοπό να πιαστεί το όριο των 250 χιλ. Ευρώ και η εξαπάτηση ξένων αγοραστών, π.χ. Κινέζων, από επιτήδειους που έπαιρναν προκαταβολές και εξαφανίζονταν.
Αν και τα χρόνια της οικονομικής κρίσης, το πρόγραμμα Golden Visa συνέβαλε αποφασιστικά στην ανάκαμψη της αγοράς ακινήτων, των επενδύσεων και των τιμών είναι πλέον σαφές ότι έχουμε πάει στην άλλη άκρη. Με άλλα λόγια, το πρόγραμμα ρίχνει λάδι στη φωτιά της στεγαστικής κρίσης.
Μόνο τον περασμένο Ιούλιο εκδόθηκαν συνολικά 17.254 Χρυσές Βίζες με βάση τα δεδομένα της ελληνικής μεταναστευτικής πολιτικής που ανέλυσε η διεθνής συμβουλευτική εταιρεία ακινήτων Astons. Η αύξηση από την αρχή της χρονιάς ξεπερνούσε το 31% με την μεγαλύτερη ζήτηση να προέρχεται από κατοίκους της Τουρκίας (80%), του Ισραήλ (42%) και της Κίνας (28%) κατά σειρά.
Μάλιστα, η μηνιαία αύξηση 5,7% σε Χρυσές Βίζες του Ιουλίου ήταν η σημαντικότερη των τελευταίων 12 μηνών.
Γιατί συμβαίνει αυτό; Η κυβέρνηση αύξησε πέρυσι το κατώφλι επένδυσης σε οικιστικά ακίνητα στα 800 χιλ. ευρώ και άνω σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Μύκονο, Σαντορίνη και νησιά με πληθυσμό άνω των 3.100 κατοίκων. Για την υπόλοιπη χώρα, το ποσό αυξήθηκε στις 400.000 ευρώ και άνω.
Ομως, η κυβέρνηση άφησε επίσης ανοικτό ένα μεγάλο παράθυρο, διατηρώντας το ελάχιστο ποσό στις 250 χιλ. ευρώ για επενδύσεις σε κατοικία στα πλαίσια του προγράμματος Χρυσή Βίζα.
Αυτό έγινε μέσω της δυνατότητας μετατροπής επαγγελματικών ακινήτων όπως βιομηχανικά κτίρια ή τμήματα βιομηχανικών κτιρίων, τα οποία δεν έχουν λειτουργήσει τουλάχιστον για τα πέντε τελευταία χρόνια, σε κατοικίες. Το σκεπτικό ήταν ότι αυτό θα οδηγήσει σε ευρύτερες αστικές αναπλάσεις σε υποβαθμισμένες περιοχές.
Είναι γνωστό ότι πολλά από τα ακίνητα που έχουν αγορασθεί μέσω Golden Visa δίνονται προς βραχυπρόθεσμη ενοικίαση σε υψηλές τιμές. Επιπλέον, οι ανακατασκευές κτιρίων απαιτούν προσωπικό το οποίο είναι σε έλλειψη στον κατασκευαστικό κλάδο. Αλλοι επισημαίνουν ότι αυτή η πρακτική οδηγεί αναπόφευκτα σε άνοδο τις μισθώσεις επαγγελματικών ακινήτων.
Φυσικά, κατασκευαστικές εταιρείες, ανάπτυξης ακινήτων, δικηγόροι, συμβολαιογράφοι και αρκετοί μεσίτες κερδίζουν από τις αγοραπωλησίες και τις εργασίες ανακατασκευής. Επιπλέον, κάποιες περιοχές ίσως αναβαθμισθούν.
Ομως, το στεγαστικό πρόβλημα παραμένει και οξύνεται. Επομένως, η κυβέρνηση θα πρέπει να επανεξετάσει το ζήτημα των χαμηλών ορίων για την απόκτηση της Golden Visa μέσω των παραθύρων που άνοιξε και ίσως την κατάργηση της κατά τα πρότυπα άλλων ευρωπαϊκών χωρών.