Για να μην δαπανούν μεγάλο μέρος των κρατικών εσόδων του προϋπολογισμού για την πληρωμή τοκοχρεολυσίων κάθε χρόνο, οι υπερχρεωμένες χώρες χρειάζονται πρωτογενή πλεονάσματα και χαμηλό κόστος δανεισμού σε μεγάλες διάρκειες π.χ. 10-30 χρόνια.
Η Ελλάδα τα έχει πάει πολύ καλά σ’ αυτό το μέτωπο. Το δημόσιο χρέος αποκλιμακώνεται γρήγορα από το ρεκόρ 210% του ΑΕΠ το 2020, βοηθούντων των πλεονασμάτων, της διαχείρισης από τον ΟΔΔΗΧ και κυρίως των χαμηλότοκων δανείων μεγάλης διάρκειας που έλαβε από τον EFSF και τον ESM την περίοδο των μνημονίων.
Όμως, ακόμη κι αν αυξανόταν το κόστος δανεισμού, ο συστημικός κίνδυνος της Ελλάδας για την Ευρωζώνη είναι πλέον πολύ μικρός και για τον υπόλοιπο κόσμο μηδαμινός.
Δεν ισχύει το ίδιο για την Ιαπωνία. Η μεγάλη άνοδος των αποδόσεων των μακροπρόθεσμων ιαπωνικών ομολόγων δεν υπονομεύει μόνο την δημοσιονομική κατάσταση στην χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου. Απειλεί τις αγορές και το παγκόσμιο χρηματοοικονομικό σύστημα όπως θα εξηγήσουμε.
Για την ιστορία, η απόδοση του 20ετούς κρατικού ομολόγου της Ιαπωνίας είχε ανέβει στο 2,787% χθες το βράδυ λόγω των ανησυχιών για τα δημοσιονομικά, αυξημένο κατά 90% σε σχέση με ένα χρόνο πριν. Πρόκειται για την υψηλότερη απόδοση από το 1999.
Επίσης, η απόδοση του 30ετούς ομολόγου έχει υπερδιπλασιασθεί μέσα σ’ ένα χρόνο και βρισκόταν στο 3,313% χθες το βράδυ.
Η ΑΠΟΔΟΣΗ ΤΟΥ 20-ΕΤΟΥΣ ΙΑΠΩΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΙΚΟΥ ΟΜΟΛΟΓΟΥ
Η ερώτηση είναι προφανής. Γιατί θα πρέπει να ανησυχούμε;
Επειδή η Ιαπωνία εφάρμοζε την πολιτική των μηδενικών επιτοκίων επι δεκαετίες και πάνω σ’ αυτή την πολιτική και το αδύναμο γιέν χτίσθηκε το πιο δημοφιλές και επικερδές carry trade στον κόσμο εκτιμώμενου ύψους 1 τρισ. δολαρίων και πλέον. Δηλαδή ο φθηνός δανεισμός σε γιέν, η μετατροπή τους σε δολάρια ή άλλο νόμισμα με σκοπό την αγορά μετοχών, κρυπτονομισμάτων κ.τ.λ. και την αποκόμιση κέρδους. Η ώθηση που έδωσε το carry trade του γιέν εξηγεί εν μέρει το ράλι στις κεφαλαιαγορές.
Από την στιγμή που τα επιτόκια ανεβαίνουν, το carry trade στο γιεν γίνεται λιγότερο επικερδές έως ζημιογόνο. Είναι λοιπόν λογικό να κλείνουν θέσεις και να έχουμε αντιστροφή με πωλήσεις περιουσιακών στοιχείων σε μετοχές κ.τ.λ. και μετατροπή των δολαρίων, ευρώ πίσω σε γιεν. Η ισχυροποίηση του ιαπωνικού νομίσματος καθιστά ακόμη λιγότερο ελκυστικό το carry trade με κλείσιμο ακόμη περισσότερων θέσεων μέχρι να βρεθεί η νέα θέση ισορροπίας. Όλα αυτά ευνοούν την πτώση των χρηματιστηριακών αγορών διεθνώς.
Δυστυχώς, η γρήγορη άνοδος των αποδόσεων των ιαπωνικών ομολόγων έχει κι άλλες συνέπειες. Δεν είναι μόνο το carry trade. Οι Ιάπωνες επενδύουν σημαντικό μέρος των αποταμιεύσεων τους στο εξωτερικό επί δεκαετίες επειδή οι αποδόσεις σε γιεν ήταν συγκριτικά πολύ, πολύ χαμηλότερες. Εκτιμάται ότι τα περιουσιακά στοιχεία των Ιαπώνων στο εξωτερικό υπερβαίνουν τα 3 τρισ. δολάρια σε αξία.
Όμως, η άνοδος των αποδόσεων στα ιαπωνικά ομόλογα έχει συρρικνώσει σημαντικό μέρος της διαφοράς από τις αποδόσεις των ομολόγων άλλων χωρών π.χ. ΗΠΑ κ.τ.λ. Αν η μείωση της επιτοκιακής διαφοράς συνεχισθεί, κάποια από αυτά τα λεφτά θα επαναπατρισθούν στην Ιαπωνία και αυτό συνεπάγεται ρευστοποιήσεις μετοχών κ.τ.λ. σε άλλες χώρες.
Τι θα μπορούσε να γίνει από πλευράς Ιαπωνίας για να αποτραπεί μια παγκόσμια αποσταθεροποίηση; Δεν φαίνεται να υπάρχουν καλές επιλογές. Αν τα επιτόκια του γιεν συνεχίσουν να ανεβαίνουν η εξυπηρέτηση του ιαπωνικού χρέους καθίσταται προβληματική.
Αν η Τράπεζα της Ιαπωνίας εφαρμόσει πιο χαλαρή νομισματική πολιτική, αυτή θα οδηγούσε σε αποδυνάμωση του γιεν και περαιτέρω αύξηση του πληθωρισμού. Σημειωτέον ότι ο πληθωρισμός ήταν στο 2,9% τον Σεπτέμβριο και επομένως πάνω από το επιθυμητό όριο του 2%της κεντρικής τράπεζας.
Κοντολογίς, η άνοδος των αποδόσεων των ιαπωνικών ομολόγων δεν αφορά μόνο την υπερχρεωμένη Ιαπωνία. Αφορά επίσης τις χρηματιστηριακές αγορές, τα κρυπτονομίσματα και γενικότερα το παγκόσμιο χρηματοοικονομικό σύστημα. Η αδυναμία των χρηματιστηρίων το τελευταίο διάστημα δεν είναι τυχαία.