Ο πρόεδρος του ΣΒΠΕ Παναγιώτης Γεροντόπουλος παραθέτει σειρά επιχειρημάτων, διαφωνώντας με την άποψη ότι το πλαστικό είναι ένοχο για την περιβαλλοντική κρίση.
«Το ζήτημα δεν έγκειται στο υλικό καθαυτό, αλλά στον τρόπο με τον οποίο το διαχειριζόμαστε μετά τη χρήση του», αναφέρει χαρακτηριστικά, συμπληρώνοντας ότι τα πολυμερή είναι απαραίτητα για την εξυπηρέτηση μιας ευρείας σειράς αναγκών του ανθρώπου και σε πολλές περιπτώσεις συμβάλλουν στη καθοριστικά στη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος.
Ο Παναγιώτης Γεροντόπουλος αναλύει επίσης στο Euro2day.gr το τετράπτυχο Reduce-Reuse-Recycle-Redesign (Μείωσε, Ξαναχρησιμοποίησε, Ανακύκλωσε, Ανασχεδίασε), αναδεικνύει τη μεγάλη συμβολή του κλάδου στην ελληνική οικονομία και θεωρεί πως η άρση ορισμένων αντικινήτρων, όπως το πολύ υψηλό ενεργειακό κόστος και το έντονο γραφειοκρατικό φορτίο, θα απελευθέρωνε πόρους για επενδύσεις, καινοτομία και παράλληλα θα βελτίωνε τα ποσοστά ανακύκλωσης.
Κύριε Γεροντόπουλε, υπάρχει η αντίληψη σε σημαντικό τμήμα των πολιτών ότι τα προϊόντα από πλαστικό αποτελούν ένα πολύ σημαντικό κίνδυνο για το περιβάλλον. Πόσο αληθές είναι αυτό;
Η αντίληψη ότι το πλαστικό είναι «ένοχο» για την περιβαλλοντική κρίση έχει εδραιωθεί σε σημαντικό τμήμα της κοινής γνώμης, αλλά δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Το ζήτημα δεν έγκειται στο υλικό καθαυτό, αλλά στον τρόπο με τον οποίο το διαχειριζόμαστε μετά τη χρήση του. Κάτι που έχουμε υπογραμμίσει επανειλημμένα, τόσο προς την Πολιτεία όσο και προς εσάς, τους εκπροσώπους του Τύπου, που λειτουργείτε ως δίαυλος επικοινωνίας με την κοινωνία των πολιτών.
Τα πλαστικά ή τα πολυμερή, όπως προτιμώ να τα αποκαλώ, όταν χρησιμοποιούνται και απορρίπτονται υπεύθυνα, μπορούν να συμβάλουν καθοριστικά στη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος. Προστατεύουν τα τρόφιμα από αλλοιώσεις και από τον κίνδυνο σπατάλης τροφίμων, το λεγόμενο food waste, που συνιστά μια από τις σημαντικές απειλές για το περιβάλλον και την επισιτιστική επάρκεια. Παράλληλα, μειώνουν το βάρος στις μεταφορές, περιορίζοντας τις εκπομπές ρύπων, ενώ παραμένουν αναντικατάστατα σε κρίσιμους τομείς όπως η υγεία, η ενέργεια, οι υποδομές και η γεωργία.
Τα πολυμερή, με άλλα λόγια, είναι υλικά-πυλώνες πάνω στα οποία βασίζεται η σύγχρονη μας ζωή. Συχνά, τα υλικά που προτείνονται ως εναλλακτικά έχουν μεγαλύτερη περιβαλλοντική επιβάρυνση σε όρους κατανάλωσης ενέργειας και φυσικών πόρων. Αυτό αποδεικνύεται από δεκάδες μελέτες, αλλά δεν είναι πάντα γνωστό στο ευρύ κοινό. Ο ΣΒΠΕ επιμένει ότι χρειάζεται μια νέα κουλτούρα διαχείρισης, στην οποία τα πλαστικά θα αντιμετωπίζονται ως ένας πολύτιμος πόρος στο πλαίσιο της κυκλικής οικονομίας και όχι ως απόβλητα. Με ανακύκλωση, καινοτομία, σωστή διαλογή και επενδύσεις στις υποδομές, μπορούμε να μειώσουμε τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις και να αναδείξουμε τον πραγματικό ρόλο του πλαστικού σε μια κυκλική και βιώσιμη οικονομία.
Πολιτική του ΣΒΠΕ είναι το τετράπτυχο Reduce-Reuse-Recycle-Redesign (Μείωσε, Ξαναχρησιμοποίησε, Ανακύκλωσε, Ανασχεδίασε). Μιλήστε μας λίγο εκτενέστερα για το θέμα αυτό.
Πρόκειται για μια φιλοσοφία παραγωγής και κατανάλωσης, που αφορά άμεσα τα πλαστικά και επιδιώκει να μειώσει τις επιπτώσεις τους στο περιβάλλον, αξιοποιώντας πλήρως την αξία τους καθ’ όλη τη διάρκεια ζωής τους. Από τον σχεδιασμό έως την ανακύκλωση και την επαναχρησιμοποίηση.
Το Reduce (Μείωσε) αφορά τη μείωση της κατανάλωσης πρώτων υλών και ενέργειας, μέσα από πιο αποδοτικά προϊόντα και διαδικασίες. Το Reuse (Ξαναχρησιμοποίησε) προωθεί τον σχεδιασμό που επιτρέπει τη χρήση ενός προϊόντος για μεγαλύτερο διάστημα ή για πολλαπλές χρήσεις. Το Recycle (Ανακύκλωσε) αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της κυκλικής οικονομίας και έναν από τους πιο κρίσιμους στόχους για τη βιώσιμη διαχείριση των πλαστικών. Η ανακύκλωση αποτελεί ευκαιρία για εξοικονόμηση πόρων, μείωση των εκπομπών και ενίσχυση της εγχώριας παραγωγής μέσω της αξιοποίησης δευτερογενών υλικών. Απαραίτητες προϋποθέσεις είναι η σωστή διαλογή στην πηγή, η αναβάθμιση των υποδομών, η στήριξη της βιομηχανίας ανακύκλωσης και η καθιέρωση ποιοτικών προδιαγραφών για τα ανακυκλωμένα υλικά. Tο Redesign (Ανασχεδίασε) αφορά τον σχεδιασμό προϊόντων με βάση τις αρχές της ανακύκλωσης, της βιωσιμότητας και της ελαχιστοποίησης αποβλήτων. Ο ΣΒΠΕ ενισχύει συστηματικά αυτή την προσέγγιση, ενθαρρύνοντας τις επιχειρήσεις να ενσωματώσουν το τετράπτυχο αυτό στη λειτουργία τους.
Πιστεύετε ότι οι ολοένα και αυστηρότεροι ευρωπαϊκοί κανονισμοί προς τις εταιρείες πλαστικών είναι αποτελεσματικοί και ωθούν τις επιχειρήσεις στο να μειώσουν το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα;
Αναμφίβολα, η ελληνική βιομηχανία πλαστικών και συνολικά η ευρωπαϊκή μεταποίηση έχει ήδη ενσωματώσει την περιβαλλοντική υπευθυνότητα στον πυρήνα της λειτουργίας της. Οι ευρωπαϊκοί κανονισμοί λειτούργησαν λίγο πολύ ως επιταχυντές για την πράσινη μετάβαση. Ωστόσο, η αυστηρότητα των ρυθμίσεων δεν αρκεί από μόνη της. Η αποτελεσματικότητα τους εξαρτάται από το κατά πόσο είναι επιστημονικά τεκμηριωμένες, εφαρμόζονται με συνέπεια σε όλα τα κράτη-μέλη για να αποφευχθεί ο άνισος ανταγωνισμός και συνοδεύονται από κατάλληλα χρηματοδοτικά εργαλεία. Ιδιαίτερα για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, η υπερβολική ρυθμιστική επιβάρυνση χωρίς αντίστοιχη υποστήριξη, αποτελεί «βαρίδι» για την ανάπτυξη τους. Πλέον η Ευρωπαϊκή Επιτροπή φαίνεται να αναγνωρίζει τον δυσανάλογο γραφειοκρατικό φόρτο που επωμίζονται οι μικρές μονάδες, περιορίζοντας την αναπτυξιακή τους δυναμική και έτσι αποσύρεται η υποχρεωτικότητα ορισμένων reports.
Σε αυτό το σημείο, θέλω να επαναλάβω ότι η ευρωπαϊκή βιομηχανία έρχεται αντιμέτωπη με φαινόμενα αθέμιτου ανταγωνισμού. Προϊόντα που εισάγονται από τρίτες χώρες, όπου δεν εφαρμόζονται οι ίδιοι αυστηροί κανόνες περιβαλλοντικής συμμόρφωσης, διατίθενται σε χαμηλότερες τιμές, χωρίς να αντανακλούν το πραγματικό τους περιβαλλοντικό κόστος. Επιπλέον, στις χώρες αυτές υπάρχουν συχνά κρατικές ενισχύσεις ή επιδοτήσεις στην ενέργεια και τις πρώτες ύλες, γεγονός που επιτείνει τις ανισότητες στην αγορά. Σε αυτό το πλαίσιο, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος απώλειας μεριδίων αγοράς για τις ευρωπαϊκές και ειδικότερα, τις ελληνικές επιχειρήσεις, που επενδύουν στην ποιότητα, τη συμμόρφωση και την καινοτομία.
Ο ΣΒΠΕ έχει τονίσει κατ’ επανάληψη ότι η μετάβαση σε ένα βιώσιμο μοντέλο παραγωγής δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς την ουσιαστική προστασία των επιχειρήσεων που συμμορφώνονται με το ευρωπαϊκό ρυθμιστικό πλαίσιο. Η βιωσιμότητα απαιτεί ισότιμους όρους ανταγωνισμού, όχι μόνο μεταξύ των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και απέναντι σε τρίτες χώρες, οι οποίες υπονομεύουν την προσπάθεια των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων να παραμείνουν συνεπείς και ταυτόχρονα ανταγωνιστικές.
Ποια η συμβολή του κλάδου των πλαστικών στην ελληνική οικονομία; Πώς έχει εξελιχθεί η εγχώρια παραγωγή κατά τα τελευταία χρόνια;
Ο κλάδος των πλαστικών αποτελεί έναν από τους πιο δυναμικούς και εξωστρεφείς πυλώνες της ελληνικής μεταποίησης, με σταθερή συμβολή στην ανάπτυξη, την απασχόληση και τις εξαγωγές. Σύμφωνα με μελέτη του ΙΟΒΕ, η συνολική επίδραση της αλυσίδας αξίας του κλάδου την περίοδο 2019–2021 υπερέβη τα 3 δισ. ευρώ ετησίως, δηλαδή το 1,6% του ΑΕΠ, ενώ υποστήριξε περισσότερες από 67.000 θέσεις εργασίας. Παρά τις διαδοχικές κρίσεις, οικονομική, υγειονομική και τώρα ενεργειακή, ο κλάδος διατήρησε την παραγωγική του δυναμική.
Η ανθεκτικότητα αυτή είναι αξιοσημείωτη, αν μη τι άλλο. Ωστόσο, τα εμπόδια παραμένουν σημαντικά. Από το υψηλό ενεργειακό κόστος και τη δυσκολία πρόσβασης σε χρηματοδοτικά εργαλεία έως το γραφειοκρατικό φόρτο και τις προκλήσεις της παγκόσμιας αγοράς, ιδιαίτερα σε αυτή τη συγκυρία που η γεωπολιτική ρευστότητα προσομοιάζει σε κινούμενη άμμο. Για να αξιοποιηθεί πλήρως η δυναμική του κλάδου, απαιτείται ένα σταθερό, δίκαιο και υποστηρικτικό πλαίσιο που θα ενθαρρύνει τις επενδύσεις και την εξωστρέφεια. Με τις κατάλληλες πολιτικές και την άρση των στρεβλώσεων, ο κλάδος μπορεί να αποτελέσει μοχλό ανάπτυξης για την Ελλάδα.
Το ενεργειακό κόστος αποτελεί σήμερα το μεγαλύτερο πρόβλημα του κλάδου; Πιστεύετε ότι η μείωση του θα ωθούσε σε αύξηση της συμβολής του κλάδου στην ελληνική οικονομία;
Το ενεργειακό κόστος αποτελεί διαχρονικά μία από τις σοβαρότερες προκλήσεις για τη βιωσιμότητα της ελληνικής βιομηχανίας και δη για τον κλάδο των πλαστικών. Η Ελλάδα παραμένει μία από τις ακριβότερες χώρες στην Ευρώπη. Το γεγονός αυτό οδηγεί σε απώλεια ανταγωνιστικότητας, μειωμένες εξαγωγές και δυσκολία διατήρησης της παραγωγής, ιδίως στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Ο ΣΒΠΕ έχει αναλάβει σειρά συντονισμένων παρεμβάσεων, αναγνωρίζοντας την υπαρξιακή σημασία του ζητήματος. Συνυπογράψαμε, μαζί με δεκαπέντε ακόμη βιομηχανικούς συνδέσμους, επιστολή προς την κυβέρνηση ζητώντας κατεπείγουσα λήψη μέτρων για τη μείωση του κόστους ηλεκτρικής ενέργειας που επιβαρύνει τις βιομηχανίες έντασης ενέργειας. Επιπρόσθετα, ζητήσαμε από τα συναρμόδια υπουργεία την ένταξη των ΚΑΔ 22 και 38 στο καθεστώς επιδότησης του ενεργειακού κόστους, στο πλαίσιο του νέου ευρωπαϊκού πλαισίου για την «Καθαρή Βιομηχανία».
Η μείωση του ενεργειακού κόστους θα απελευθέρωνε πόρους για επενδύσεις, καινοτομία και θα βελτίωνε τα ποσοστά ανακύκλωσης. Σύμφωνα με παλαιότερη μελέτη του ΙΟΒΕ, μια μείωση 10% στο κόστος ενέργειας μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία 12.000 θέσεων εργασίας και σε αύξηση του ΑΕΠ. Όπως αντιλαμβάνεστε, δεν πρόκειται απλώς για ένα ακόμη κλαδικό αίτημα της βιομηχανίας πλαστικών. Είναι ζήτημα εθνικής στρατηγικής, που αγγίζει τον πυρήνα της παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας.