Πιστεύω ότι η φιλοδοξία είναι το μοναδικό έμφυτο σημείο του χαρακτήρα που παίζει καίριο ρόλο για την αποτελεσματική ηγεσία -το οποίο και επιβεβαίωσε πριν αρκετά χρόνια ο μεγάλος Γκάντι. Όταν ρωτήθηκε γιατί εγκατέλειψε μία λαμπρή νομική καρριέρα για να ακολουθήσει τον επικίνδυνο δρόμο της αυτοθυσίας και της πολιτικής ηγεσίας, ο Μαχάτμα απάντησε με μία λέξη: «Φιλοδοξία».
Το επίκτητο προσόν δεν είναι απαραιτήτως μία ελκυστική πτυχή του χαρακτήρα για να διεκδικήσει κανείς εξουσία, διάκριση και δημόσια καταξίωση. Ο Γκάντι επέλεξε ακριβώς την σωστή λέξη για να περιγράφει την δύναμη που τον ώθησε στο να διακινδυνεύσει ακόμα και την ζωή του προκειμένου να πετύχει έναν μεγάλο στόχο. Επίσης, όπως έλεγε, από τα σαράντα του χρόνια αισθανόταν τρόμο στην σκέψη ότι θα μπορούσε να φθάσει σε βαθιά γεράματα ζώντας μία συμβατική ζωή. Έτρεμε στην ιδέα ότι στο κρεββάτι του θανάτου θα μπορούσε να πει «ήθελα να κάνω περισσότερα πράγματα στην ζωή μου». Γι αυτό και επί σαράντα χρόνια αφιέρωσε όλη του την ενέργεια σε έναν και μόνον στόχο: αυτόν της ανεξαρτησίας της Ινδίας.
Αν και λίγοι ηγέτες είναι τόσο θαυμαστοί στις συμπεριφορές τους, επιτυχημένοι στον σχεδιασμό τους και ευγενείς στους στόχους τους όπως ήταν ο Γκάντι, εντούτοις η φιλοδοξία είναι μέγας οδηγός της ηγεσίας. Όλοι οι αποτελεσματικοί ηγέτες επιθυμούν να βοηθήσουν τις οικογένειές τους, τα έθνη τους, τις επιχειρήσεις, τις οργανώσεις τους, ώστε να αξιοποιήσουν τις υψηλότερες δυνατότητές τους. Θέτουν θεληματικά τους εαυτούς τους στην εξυπηρέτηση αυτού του στόχου.
Οι φιλόδοξοι ηγέτες δεν ικανοποιούνται με τρέχουσες επιδόσεις. Η φιλοδοξία τους τούς διαφοροποιεί από τους άτολμους ηγέτες. Δεν επιθυμούν μόνον να πετύχουν μεγάλα πράγματα στις οργανώσεις τους, αλλά δεσμεύονται και με ό,τι είναι απαραίτητο ώστε να επιτευχθεί ο στόχος. Αυτή είναι η πιο κατάλληλη φιλοδοξία. Οι ηγέτες αυτοί καταλαβαίνουν ότι πολλές επιχειρήσεις και άλλες οργανώσεις έχουν πολύ σοβαρές αδυναμίες που τις κάνουν λιγότερο αποδοτικές.
Από την άποψη αυτή, πρέπει να ομολογηθεί ότι πολλά άτομα που διαθέτουν εξουσία είτε είναι ικανοποιημένα από το status quo, είτε φοβούνται να αναλάβουν κινδύνους οι οποίοι, μέσα από την μεταβολή της οργάνωσης, θα οδηγούσαν σε κάποιας μορφής μεγαλοπρέπεια. Βεβαίως, διαφέρουν ριζικά από τους ηγέτες αυτούς οι άλλοι, αυτοί που έχουν υψηλές φιλοδοξίες για τους ίδιους και τις οργανώσεις τους. Αυτοί είναι οι πραγματικοί ηγέτες, διότι ενεργούν με βάση την φιλοδοξία τους.
Ωστόσο, πριν από οποιαδήποτε ενέργειά τους, οι πραγματικοί ηγέτες πρέπει να θέσουν και να απαντήσουν στο εξής ερώτημα: Από πού αρχίζω;
Ιδού κάποιες πρωτοβουλίες που πήραν ηγέτες, CEO, στην προσπάθεια τους να το απαντήσουν:
- Δημιούργησαν μία ηγετική ομάδα. Με την επιλογή των ανθρώπων της ομάδας, ένας ηγέτης στέλνει το μήνυμα σχετικά με τις προτεραιότητες, τους στόχους και τα χρονοδιαγράμματα. Επέλεξε δε ανθρώπους που μπορούσαν να παίξουν ομαδικά, αλλά και άτομα που παρουσιάζουν διαφοροποιημένες απόψεις προοπτικής
- Ύστερα από πολλές ακροάσεις, εκπόνησαν το χρονοδιάγραμμα. Για να επιτύχουν αυτόν τον στόχο, δαπάνησαν πολλές ώρες «περπατώντας μέσα στην επιχείρηση», για να ακούσουν τις ανάγκες, τις αναμονές και τις αιτιάσεις υπαλλήλων, μάνατζερς και πελατών
- Οικοδόμησαν ένα πλέγμα αλλαγής. Υπό αυτή την έννοια, το 75% του χρόνου τους ήταν αφιερωμένο στο να πείσουν επικοινωνιακά γιατί απαιτούνται μεγάλες επιδόσεις. Για να επιτευχθούν οι τελευταίες, ήταν αναγκαίες οι ψυχολογικές προϋποθέσεις -με σπουδαιότερη από αυτές το να αισθάνεται ένας εργαζόμενος υπερήφανος που ανήκει σε μία δεδομένη επιχείρηση ή οργάνωση
- Επικεντρώθηκαν σε αυτά που μόνον ένας CEO μπορεί να κάνει. Έτσι, αφιέρωσαν πολύ χρόνο στο να ακούσουν πελάτες, ηγετικά στελέχη και υπαλλήλους που μπορούσαν να συλλάβουν την σημασία της φιλοδοξίας και των αλλαγών.
Υπό αυτές τις συνθήκες, η ηγεσία που επιδιώκει αλλαγές θα πρέπει επιπροσθέτως να αναρωτηθεί ποιοι λόγοι υπαγορεύουν αντίσταση στις αλλαγές, πώς μπορούν να ξεπεραστούν οι αντιστάσεις αυτές και ποια εν τέλει είναι η φιλοσοφία της ηγεσίας που δημιουργεί τις ηθικές και αποτελεσματικές προϋποθέσεις οι οποίες να οδηγούν σε αλλαγή.
*Ο James Ο’ Toole είναι συγγραφέας και διευθυντής της Booz-Allen and Hamilton's Strategic Leadership Centre