Το 2020 σήμανε την αρχή της τρίτης συνεχόμενης δεκαετίας στην οποία το δίκτυο του Bitcoin επεξεργάζεται συναλλαγές συνολικής αξίας δισεκατομμυρίων με έναν πλήρως αποκεντρωμένο τρόπο.
Η έναρξη της λειτουργίας του το 2009 έφερε στο προσκήνιο, με τρόπο σχεδόν προφητικό, μία εναλλακτική σε ένα καταδικασμένο παγκόσμιο τραπεζικό σύστημα.
Ως επιβεβαίωση της προφητείας αυτής, αργότερα την ίδια χρονιά, οι τράπεζες ανά τον κόσμο κατέρρεαν μία προς μία υπό το βάρος μίας παγκόσμιας πιστωτικής κρίσης. Στο παρασκήνιο, κάθιδρες κυβερνήσεις και διεθνείς οργανισμοί πτώχευαν τη μεσαία τάξη προκειμένου να χρησιμοποιήσουν τον πλούτο της σε μια απελπισμένη προσπάθεια πυρόσβεσης αυτής της οικονομικής καταστροφής.
Για πολλούς, η προσπάθεια αυτή ήταν μάταια, αφού δεν κατάφερε, παρά να μπαλώσει πρόσκαιρα το σαθρό κατασκεύασμα που ονομάζεται παγκόσμια οικονομία, μεταχρονολογώντας έτσι την αναπόφευκτη κατάρρευσή του, που με το άπειρο βάρος δεκαετιών τοξικών αποφάσεων, θα απειλήσει και πάλι να μας συνθλίψει.
Η αμφιλεγόμενη επιτυχία του Bitcoin ως εναλλακτική στο σύστημα αυτό, γέννησε πολλούς μιμητές, που κατά την διάρκεια της επόμενης δεκαετίας προσπάθησαν να “εξυγιάνουν” πληθώρα κλάδων, από αλυσίδες ανεφοδιασμού και πνευματική ιδιοκτησία , μέχρι ψηφιακές ταυτότητες και το σύστημα υγείας. Ethereum, Litecoin, Ripple, Monero και μία φαινομενικά ατελείωτη λίστα “αποκεντρωμένων” εγχειρημάτων σύντομα κατέκλυσαν τον κόσμο.
Με τον καιρό, οι λέξεις κρυπτονομίσματα και Blockchain που αρχικά εκστομίζονταν ως βρισιές, βρήκαν τον δρόμο τους στα μεγάλα σαλόνια της Wall Street και των φαντασμένων technopreneurs της Silicon Valley και κατά τη διάρκεια του 2017 μέσω των ICO’s αποτέλεσαν όχημα πλουτισμού ακόμη και για πιο παραδοσιακούς επενδυτές.
Σήμερα 12 χρόνια από την απαρχή του δικτύου του Bitcoin, το “Αποκεντρωμένο Οικοσύστημα” δεν απειλείται πια τόσο από τις κυβερνήσεις ή το παγκόσμιο νομικό σύστημα, αλλά -σχεδόν ειρωνικά- από τον ίδιο του τον εαυτό και πιο συγκεκριμένα, την ποικιλομορφία που του έδωσε τη δυνατότητα να αποτελεί ελπίδα για αλλαγή σε κάθε κακώς κείμενο του σύγχρονου κόσμου.
Αλαζονεία και πολυδιάστατες αμοιβαία αποκλειόμενες επιλογές
Οι περιορισμοί των συστημάτων Blockchain είναι γνωστοί από την αρχή με τους “πατέρες” του αποκεντρωμένου χώρου να τους έχουν υπογραμμίσει επανειλημμένα σε άρθρα και ομιλίες τους. Ο όρος που χρησιμοποιείται συνήθως για να περιγράψει τους περιορισμούς αυτούς είναι το “Τρίλημμα του Blocklchain”.
Το τρίλημμα αυτό, δεν αποτελεί τίποτε άλλο παρά μία υπεραπλούστευση των πολύπλοκων και αμοιβαία αποκλειόμενων επιλογών που γίνονται από τους προγραμματιστές, τους χρήστες και τις αγορές. Αν και ελλιπές, έχει καταλυτικό ρόλο στην κατανόηση του γιατί διαφορετικά συστήματα πρέπει -τουλάχιστον αρχικά- οπωσδήποτε να δημιουργηθούν.
Ο Vitalik Buterin, αναφέρει ως μέρη του τριλήμματος την “Αποκέντρωση”, την “Ασφάλεια” και την “Επεκτασιμότητα ή Κλιμακοσιμότητα”. Όπως είναι φυσικό, ένα σύστημα Blockchain μπορεί να ικανοποιεί μόνο δύο από τις τρεις πτυχές του τριλήμματος, και κατά συνέπεια μπορεί να είναι Αποκεντρωμένο και Ασφαλές, αλλά όχι Επεκτάσιμο, Επεκτάσιμο και Ασφαλές αλλά όχι Αποκεντρωμένο ή Επεκτάσιμο και Αποκεντρωμένο αλλά όχι Ασφαλές.
Οι διάφορες απόπειρες επίτευξης της τέλειας ισορροπία στο τρίλημμα αυτό οδήγησαν στη... βαλκανοποίηση του αποκεντρωμένου χώρου. Ακόμη ένας παράγοντας όμως ήταν υπεύθυνος για τον περαιτέρω κατακερματισμό και αυτός είναι η “αλαζονεία του προτεστάντη”. Τα αποκεντρωμένα εγχειρήματα που προαναφέρθηκαν, στην προσπάθειά τους να γίνουν “ο επόμενος μεσσίας”, παρέλειψαν μία σημαντική λεπτομέρεια: η πολυπλοκότητα των σύγχρονων αναγκών, δεν εξυπηρετείται από μονόπλευρες λύσεις.
Η παράλειψη αυτή επέτρεψε στα αποκεντρωμένα συστήματα να χτιστούν πάνω σε ιδιότροπες, ασύμβατες και περιοριστικές τεχνολογίες δίχως τρόπο να επικοινωνούν μεταξύ τους, ακόμη και όταν στοχεύουν να λύσουν παρεμφερή προβλήματα. Σήμερα, τα κατασκευάσματα αυτά μοιάζουν με έρημα “νησιά” στην απέραντη θάλασσα του αποκεντρωμένου χώρου, καταδικασμένα στις αποφάσεις του παρελθόντος. Τα τιθασεύει ένας κώδικας-νόμος με αποτέλεσμα να πεθαίνουν έρημα ή να κινούνται βραδύτατα προς τον ίσως μάταιο σκοπό τους.
Το Web 3.0 ως σωτήρια γέφυρα
Η συνειδητοποίηση της ανάγκης για μια γέφυρα που θα ενώνει αυτά τα αποξενωμένα συστήματα δεν άργησε πολύ. Ήδη από τα πρώτα χρόνια της λειτουργίας του Bitcoin λύσεις όπως Anchoring, Pegging και Cross-Chain Atomic Swaps είχαν προταθεί για να καταπολεμήσουν τους διάφορους περιορισμούς τους.
Οι λύσεις αυτές, παρόλο που έχουν συμβάλλει στην δημιουργία ενός ομολογουμένως περισσότερο διασυνδεδεμένου χώρου, αποτελούν απλά προάγγελο των μεγαλύτερων αλλαγών που απαιτούνται προκειμένου να υπάρξει πραγματικά ελεύθερη αλληλεπίδραση και μεταφορά πληροφοριών ανάμεσα στα αποκεντρωμένα συστήματα.
Με ευρεία ακαδημαϊκή συναίνεση, το μέλλον ενός πλήρως αλληλοσυνδεδεμένου αποκεντρωμένου χώρου θα εξαρτηθεί από ένα δίκτυο που θα επιτρέπει την ελεύθερη ροή πληροφοριών, μιμούμενο το ίντερνετ. Ήδη υπάρχουν αρκετές εφαρμογές όπως το Polkadot και το Cosmos που τα τελευταία τρία χρόνια κινούνται προς αυτή την κατεύθυνση.
Η επιτυχία αυτού το εγχειρήματος είναι καθοριστική, αφού θα αποτελεί στην ουσία αυτοπραγμάτωση για τα διάφορα αποκεντρωμένα συστήματα. Η ανάπτυξη εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης, internet of things και αυτόνομων ηλεκτρονικών συσκευών, μπορεί να γίνει με διαφάνεια και ασφάλεια μέσω ενός τέτοιου δικτύου, αποφεύγοντας έτσι τα σενάρια για τεχνολογικές δυστοπίες και οδηγώντας μας σε έναν καλύτερο για όλους κόσμο.
*Ο Λάμπης Διονυσόπουλος, MSc, είναι οικονομολόγος και ερευνητής, Co-Organizer of Decentralized Athens.
** Το άρθρο αυτό βασίστηκε στο paper με τίτλο “The Chronicles of Blockchain Interoperability and its Promises for the Future.