Η Λατινική Αμερική ήταν πάντοτε στην παγκόσμια πρωτοπορία των μεταρρυθμίσεων στο συνταξιοδοτικο. Στις αρχές της δεκαετίας του '80 την πρωτοπορία είχε η μικρή Χιλή, τώρα την σκυτάλη πήρε το Μεξικό, αυτός ο γίγαντας των 130 εκατομμυρίων κατοίκων.
Ομως οι δύο αυτές μεταρρυθμίσεις βρίσκονται στον αντίποδα η μια της άλλης.
Το μοντέλο της Χιλής που εγκαινιάσθηκε την περίοδο Πινοσέτ αποτελεί μια ακραία έκφραση του κεφαλαιοποιητικού συστήματος. Εδώ το σύστημα συντάξεων αντικαταστάθηκε από ατομικούς λογαριασμούς τους οποίους διαχειρίζονταν ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες. Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα υπήρξε άξονας αναφοράς των νεοφιλελεύθερων πολιτικών. Στην Ελλάδα οι θαυμαστές του περιελάμβαναν προσωπικότητες όπως ο Σ. Μάνος, η Μ. Ξαφά, ο Θ. Σκυλακάκης κ.ά.
Σήμερα το συνταξιοδοτικό αυτό μοντέλο έχει οδηγήσει σε συντάξεις πείνας και για αυτό έχει καταρρεύσει τελείως στη Χιλή και έχει αρχίσει η επάνοδος στο αναδιανεμητικό μοντέλο.
Η μεταρρύθμιση στο συνταξιοδοτικό που εξήγγειλε πρόσφατα το Μεξικό δεν έρχεται σε αντίθεση μόνο με το μοντέλο της Χιλής αλλά και με τις κυρίαρχες απόψεις, π.χ. στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι οποίες στοχεύουν πάντοτε στη μείωση των συντάξεων και αύξηση των ηλικιακών ορίων (ιδιαίτερα όταν στις Βρυξέλλες καθορίζονται οι συντάξεις του Νότου).
Να σημειωθεί ότι το νέο συνταξιοδοτικό πρόγραμμα ήταν το αποτέλεσμα μας «ιστορικής συναίνεσης» μεταξύ Συμβουλίου Συντονισμού των Επιχειρηματιών (CCE ) και της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργαζομένων Μεξικού (CTM).
Τα κυριότερα μέτρα της μεταρρύθμισης στο Μεξικό περιλαμβάνουν:
- Αύξηση όλων των συντάξεων με κατά μέσο όρο 40% με τις κατώτερες συντάξεις να αυξάνονται κατά 70%.
- Αύξηση των εργοδοτικών εισφορών από 5,15% σε 13,87% σε μια περίοδο 5 ετών
- Διατήρηση της κρατικής εισφοράς σε 0,225%
- Διατήρηση της εισφοράς εργαζομένου σε 1,125%.
- Μείωση του απαιτούμενου χρόνου ασφάλισης από 1.250 εβδομάδες (24 έτη) σε 750 (14 έτη) εβδομάδες.
- Επιτρέπεται στα συνταξιοδοτικά ταμεία να επενδύουν και σε άλλα χρηματιστηριακά εργαλεία και όχι μόνο σε κρατικά ομόλογα οπως ίσχυε μέχρι σήμερα
- Το όριο ηλικίας παραμένει το ίδιο δηλαδή 60 έτη.
Εξαγγέλοντας τις μεταρρυθμίσεις ο Πρόεδρος του Μεξικού Andres Manuel Lopez Obrador (γνωστός ως AMLO) τόνισε ότι «στο σημερινό σύστημα οι συνταξιούχοι λαμβάνουν το ήμισυ του μισθού τους και αυτό δεν είναι δίκαιο, αυτό θέλαμε να διορθώσουμε».
Αξίζει να σημειωθεί ότι σε αντίθεση με τι θα συνέβαινε π.χ. χώρες όπως η Ελλάδα, εδώ στο Μεξικό οι ενώσεις των εργοδοτών υποστήριξαν με ενθουσιασμό τις μεταρρυθμίσεις που ασφαλώς βελτιώνουν το επίπεδο της ζωής των συνταξιούχων. Ετσι ο πρόεδρος της ένωσης των εργοδοτών Gustavo de Hoyos ανέφερε ότι οι αλλαγές στο συνταξιοδοτικό «διασφαλίζουν μια αξιοπρεπή ζωή στους εργαζομένους και ακόμα και αν αυτό σημαίνει αύξηση τους κόστους των επιχειρήσεων αυτό δεν πρόκειται να μεταφρασθεί σε υψηλότερες τιμές».
Από την άλλη πλευρά υπήρξαν αναλυτές που υποστήριξαν ότι αυτά τα μέτρα θα οδηγήσουν πολλές επιχειρήσεις στον χώρο της «άτυπης» (η «μαύρης») οικονομίας προκειμένου οι εργοδότες να αποφύγουν τις υψηλές εισφορές. Ομως, από την πλευρά τους οι ενώσεις των εργοδοτών υποστήριζαν ότι δεν πιστεύουν ότι αυτό μπορεί να συμβεί αναγνωρίζοντας, ωστόσο, ότι υπάρχει η πιθανότητα ορισμένες επιχειρήσεις θα δηλώνουν ονομαστικούς μισθούς μικρότερους τους πραγματικού για να πληρώνουν λιγότερες εισφορές.