Πρόσφατα η UNESCO έδωσε στη δημοσιότητα έρευνα με τίτλο «Οι μη κρατικοί φορείς στην παιδεία. Ποιος επιλέγει; Ποιος χάνει;». Μελέτησε 211 εκπαιδευτικά συστήματα σε όλο τον κόσμο.
- Σύμφωνα με την μελέτη υπάρχουν σήμερα 350 εκατομμύρια παιδιά στον κόσμο που πάνε σε ιδιωτικά σχολεία.
- Το 30% των παγκόσμιων δαπανών για την παιδεία προέρχεται από τις οικογένειες ποσοστό που αυξάνεται στο 39% στις φτωχές χώρες.
- Υπολογίζεται ότι 8% των νοικοκυριών προσφεύγουν στον δανεισμό για να καλύψουν τα έξοδα της παιδείας ποσοστό που φτάνει το 12% στις φτωχές χώρες.
Τα καίρια συμπεράσματα της έρευνας παρουσιάζονται με την μορφή 10 μύθων για την ιδιωτική παιδεία:
Μύθος 1: Oι κρατικοί και οι μη-κρατικοί φορείς της παιδείας μπορούν εύκολα να διαχωρισθούν
Η συζήτηση για τους φορείς της παιδείας συνήθως παραπέμπει σε μία δυαδική ταξινόμηση: Ιδιωτικά και δημόσια σχολεία. Ομως στην πράξη το τοπίο είναι πιο σύνθετο και οι διαχωρισμοί πιο δύσκολοι. Οι μη κρατικοί φορείς είναι πολύ ετερογενείς. Συμμετέχουν στον εκπαιδευτικό τομέα για πολλούς λόγους που έχουν σχέση με ιδέες, αξίες και συμφέροντα. Πολλοί διαμορφώνουν τυπικές και άτυπες οργανωτικές συμφωνίες με τις κυβερνήσεις-συμπεριλαμβανομένων δημόσιων/ιδιωτικών συνεργασιών-που θολώνουν κάπως την αυστηρή διάκριση δημόσιου και ιδιωτικού.
Μύθος 2: H έκταση της ιδιωτικοποίησης του εκπαιδευτικού συστήματος είναι γνωστή
Η έκταση του ιδιωτικού τομέα στην παροχή παιδείας συνήθως μετριέται από το ποσοστό των συνολικών εγγραφών μαθητών σε αυτόν. Ομως πόσο «δημόσιο» είναι ένα σύστημα που επιτρέπει στον καθηγητή του δημοσίου σχολείου να συμπληρώνει το εισόδημα του κάνοντας «ιδιαίτερα» στις μετά το σχολείο ώρες; Πόσο «δημόσιο» είναι ένα σύστημα όπου τα σχολικά εγχειρίδια, η διαχείριση των data, το catering και η μεταφορά των μαθητών γίνεται από ιδιωτικούς φορείς;
Μύθος 3: Ο ιδιωτικός τομέας φταίει για τις ιδιωτικοποιήσεις στην παιδεία
Η μεγάλη πλειονότητα των ιδιωτικών σχολείων είναι σχολεία με έναν ιδιοκτήτη. Συνήθως προέκυψαν ως το αποτέλεσμα σοβαρών ανησυχιών των γονέων για την ποιότητα των δημοσίων σχολείων. Οταν η χειροτέρευση της ποιότητας έγινε εμφανής τότε τα πλούσια και σε μικρότερο βαθμό τα φτωχά νοικοκυριά εγκατέλειψαν το δημόσιο σύστημα με αποτέλεσμα το τελευταίο να στερείται πόρους. Ο ελιτισμός μεταξύ των πολιτικών ηγετών επιδείνωσε την ανοχή τους στις ανισότητες και μείωσε την διάθεση τους να υπερασπισθούν την δημόσια παιδεία και τους μη προνομιούχους πολίτες που ωφελούντο απ’ αυτήν.
Μύθος 4: Η δημόσια παιδεία είναι κοινωνικά δίκαιη
Τα νοικοκυριά που χρησιμοποιούν την δημόσια παιδεία συνήθως υποβάλλονται σε υψηλά εκπαιδευτικά έξοδα μέσω «κρυφών» διδάκτρων προκειμένου να αναπληρώσουν αυτά που δεν προσφέρουν τα δημόσια σχολεία(σ.σ. φροντιστήρια, ξένες γλώσσες, γυμναστήριο κ.λπ.). Και ενώ συνηθίζουμε να ασκούμε κριτική σε εκπαιδευτικά συστήματα που άνοιξαν τις πύλες τους σε μη κρατικούς φορείς, που επιδεινώνουν τις ανισότητες, πολλά δημόσια εκπαιδευτικά συστήματα αποτυγχάνουν να αποτρέψουν την κοινωνική διαστρωμάτωση και τους κοινωνικούς διαχωρισμούς.
Μύθος 5: Οι γονείς βασίζουν τις σχολικές επιλογές τους σε σοβαρά κριτήρια που αφορούν την ποιότητα του σχολείου
Ενα βασικό επιχείρημα των υπερασπιστών των μη κρατικών σχολείων και της σχολικής επιλογής είναι ότι οι γονείς , ως καταναλωτές, έχουν πρόσβαση σε πληροφόρηση σχετικά με τα καλύτερα σχολεία και την χρησιμοποιούν αποτελεσματικά. Στην πράξη όμως τα στοιχεία για την ποιότητα των σχολείων είναι πολύπλοκα και πολύ δύσκολα μπορούν να αναλυθούν. Επιπλέον όπως έχουν δείξει διάφορες έρευνες οι γονείς δεν χρησιμοποιούν αυτή την πληροφόρηση προτιμώντας να κάνουν τις επιλογές τους για άλλους λόγους που δεν έχουν σχέση με την ποιότητα: θρησκευτικές αξίες, ευκολία (σ.σ. για παράδειγμα πόσο κοντά στο σπίτι η στο γραφείο του γονιού είναι το σχολείο) , τα δημογραφικά χαρακτηριστικά των μαθητών του σχολείου κ.λπ.
Μύθος 6: O ανταγωνισμός οδηγεί στην βελτίωση του σχολείου
Η υπευθυνότητα και ο υγιής ανταγωνισμός οδηγεί στην βελτίωση μερικών ανθρώπων. Στην σφαίρα της οικονομίας οι επιχειρήσεις ανταγωνίζονται προκειμένου να επιβιώσουν στο βαθμό που η κερδοφορία είναι ο λόγος ύπαρξης τους. Ομως δεν είναι σαφές ότι η ίδια δυναμική επικρατεί στον χώρο της παιδείας. Οι μελέτες για τις γενικότερες επιπτώσεις του ανταγωνισμού είναι σπάνιες και τα αποτελέσματα τους ασαφή. Επιπλέον ο ανταγωνισμός μπορεί να οδηγήσει τα ιδιωτικά σχολεία να παραμελήσουν την παιδαγωγική πρακτική και κριτήρια προκειμένου να ικανοποιήσουν τις προσδοκίες των γονιών για τα παιδιά τους (σ.σ. για παράδειγμα να τους βάζουν βαθμούς που δεν αντιστοιχούν στις επιδόσεις τους)
Mύθος 7: Tα ιδιωτικά σχολεία και πανεπιστήμια είναι καλύτερα
Συνήθως η σύγκριση μεταξύ ιδιωτικών και δημοσίων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων βασίζεται στα αποτελέσματα των εξετάσεων. Ομως εδώ θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι οι μαθητές που γίνονται δεκτοί στους δύο τύπους εκπαιδευτικών φορέων διαφέρουν. Οι γονείς πού στέλνουν τα παιδιά τους σε ιδιωτικά σχολεία είναι συνήθως πιο εύποροι, πιο μορφωμένοι και έχουν μεγαλύτερες προσδοκίες. Επιπλέον πολλά ιδιωτικά σχολεία προεπιλέγουν τους μαθητές που θα δεχτούν. Αν λοιπόν λάβουμε υπ όψη μας τους δύο αυτούς παράγοντες η διαφορά στις επιδόσεις ιδιωτικών και δημοσίων σχολείων συνήθως περιορίζεται πολύ.
Μύθος 8: O ιδιωτικός τομέας είναι μια λύση στην έλλειψη σχολείων
Είναι γεγονός οτι αν τα 350 εκατομμύρια παιδιά που σήμερα είναι εγγεγραμμένα στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια ιδιωτική εκπαίδευση αποφάσιζαν να πάνε αύριο στον δημόσιο τομέα δεν θα υπήρχαν αρκετά σχολεία για να τους δεχθούν. Ομως τα ιδιωτικά σχολεία αναπτύσσονται σε αστικές περιοχές όπου τα επίπεδα εγγραφών είναι πολύ υψηλά ενώ απουσιάζουν από τις αγροτικές περιοχές όπου υπάρχει έλλειψη. Και σε χώρες χαμηλού η μεσαίου εισοδήματος τα παιδιά που προέρχονται από το πλουσιότερο 20% του πληθυσμού έχουν δεκαπλάσιες πιθανότητες να φοιτήσουν σε ένα ιδιωτικό σχολείο παρά τα παιδιά που προέρχονται από το φτωχότερο 20%.
Μύθος 9: Ο ιδιωτικός τομέας είναι η λύση στα ελλείμματα χρηματοδότησης της παιδείας
Πολλές φορές εκφράζονται ελπίδες ότι ο ιδιωτικός τομέας μπορεί να παίξει ένα σημαντικό ρόλο στην χρηματοδότηση της παιδείας. Δεν υπάρχει καμία ένδειξη προς το παρών ότι θέλει η μπορεί να το κάνει. Ομως θα μπορούσε να συνεισφέρει πληρώνοντας τους φόρους που του αντιστοιχούν ιδιαίτερα στις χώρες χαμηλού εισοδήματος όπου ανθίζει η φοροδιαφυγή και η φοροεισπρακτική δυνατότητα του κράτους είναι ασθενής.
Μύθος 10: Οι ρυθμίσεις μπορούν να αντιμετωπίσουν όλες τις ανησυχίες που αφορούν την μη κρατική παροχή παιδείας
Υπάρχει σήμερα μία ευρύτερη συμφωνία ότι η μη κρατική παιδεία θα πρέπει να υπόκειται σε ρυθμίσεις. Ομως οι ρυθμίσεις δεν αντιμετωπίζουν το πρόβλημα πως θα προωθήσεις την ποιότητα και την κοινωνική δικαιοσύνη σε όλο το σύστημα. Ελάχιστες κυβερνήσεις παρακολουθούν τι επιπτώσεις έχει η αποχώρηση των εύπορων νοικοκυριών από τη δημόσια εκπαίδευση η πώς οι δαπάνες για την παιδεία που κάνουν διάφορα νοικοκυριά αυξάνει τις ανισότητες.
Ελάχιστες κυβερνήσεις ρυθμίζουν την ιδιωτική πρόσθετη φροντιστηριακή εκπαίδευση (σ.σ. «ιδιαίτερα», φροντιστήρια, κέντρα ξένων γλωσσών). Πολλές κυβερνήσεις επιτρέπουν την προεπιλογή των μαθητών από τα εκπαιδευτικά ιδρύματα. Τέλος ελάχιστα κράτη έχουν την οικονομική δυνατότητα να εφαρμόσουν αποτελεσματικά τις ρυθμίσεις».