Για έναν δημοσιογράφο που έχει ζήσει 15 χρόνια στο γαλλόφωνο Βέλγιο και τη Γαλλία και έχει εργαστεί σε μεγάλη γαλλική εφημερίδα, η σημερινή χώρα του Βολταίρου, από πολλές πλευρές, αντιμετωπίζει σοβαρή υπαρξιακή κρίση.
Η χώρα παρά τα σημαντικά πλεονεκτήματά της, βυθίζεται σε ένα τέλμα απογοήτευσης και μηδενισμού, που συνοδεύεται από άνοδο της κατανάλωσης ισχυρών ναρκωτικών, εκδηλώσεις καθημερινής βίας και πολιτική ενίσχυση των άκρων και ενός επικίνδυνου λαϊκισμού.
Είναι η Γαλλία μπλοκαρισμένη ή όχι; Αυτό δεν είναι πλέον το πραγματικό ζήτημα. Αν υπάρχει θυμός, υπάρχει και παραίτηση, αν όχι κόπωση, μεταξύ πολλών Γάλλων, που έχουν θάψει κάθε ελπίδα για έξοδο από την υπαρξιακή τους κρίση.
Πώς έφτασαν όμως σε αυτό το σημείο; Τα τελευταία δέκα χρόνια, οι εκλογές επαναλαμβάνουν το ίδιο μοτίβο: όλο και ισχυρότερη κινητοποίηση υπέρ εθνικιστικού Εθνικού Συναγερμού στον πρώτο γύρο· ένα «ρεπουμπλικανικό μέτωπο» στον δεύτερο.
Ο πρόεδρος της Δημοκρατίας έτσι, στη σημερινή φάση, για άλλη μια φορά, βλέπει τη νομιμότητά του να αμφισβητείται από το πλήθος και το θέμα να συζητείται από διακεκριμένους καθηγητές στο College de France.
Η χώρα βιώνει ένα επικίνδυνο διαζύγιο μεταξύ των ελίτ της, που κατηγορούνται για «προδοσία», και ενός μεγάλου μέρους του πληθυσμού, το οποίο χάνει ολοένα και περισσότερο την υποστήριξή του στο δημοκρατικό σύμφωνο. Ωστόσο, τίποτα από όσα βιώνουν σήμερα οι Γάλλοι δεν είναι άσχετο με τις ανθρώπινες επιλογές.
Κατά την εκτίμηση μας, οι πολίτες, δεν βιώνουν τόσο μια κρίση θεσμών, αλλά μια κρίση πολιτικής εκπροσώπησης. Μετά μια περίοδο ισχυρών αλλαγών και προσαρμογών σε νέες γεωπολιτικές και οικονομικές πραγματικότητες, αρκετοί πολιτικοί για ιδιοτελείς λόγους ριζοσπαστικοποιούνται, απορρίπτουν κάθε μορφή αντικειμενικότητας, κλειδώνονται στην ιδεολογία τους και δεν κατανοούν πλέον τους μετασχηματισμούς που βρίσκονται σε εξέλιξη. Προσποιούνται ότι έχουν ακόμα τα μέσα για να δράσουν, αλλά δεν το κάνουν πλέον, λόγω έλλειψης δημοσιονομικών πόρων.
Για πολύ καιρό, στη Γαλλία η εξουσία ταυτιζόταν ως «κοινωνικός εγκέφαλος», σύμφωνα με τα λόγια του Ντυρκέμ, ο οποίος θεωρητικά, σκεφτόταν και εξυπηρετούσε την κοινότητα και το γενικό συμφέρον. Σε κάποια φάση όμως, το όλο σύστημα απέτυχε επειδή η Γαλλία έχει θέσει τα πάντα στον ρόλο του Κράτους.
«Έχουμε μεταβεί σε μια κοινωνία όπου ο ατομικισμός σημαίνει ότι είναι στη φύση κάθε ατόμου να επιδιώκει το προσωπικό του συμφέρον μέσα σε ένα πλαίσιο όπου το γενικό συμφέρον είναι το άθροισμα των ιδιαίτερων συμφερόντων», εξηγεί ο φιλόσοφος Μαρσέλ Γκοσέ. Επομένως, αν θέλουν να ζήσουν την καλύτερη δυνατή ζωή, οι Γάλλοι πρέπει να είναι ατομικοί και στρατηγικοί σε όλα.
Η εύρεση ενός καλού σχολείου για τα παιδιά τους, ενός καλού γιατρού, μιας καλής δουλειάς ή η κοντινή απόσταση από τα μέσα μαζικής μεταφοράς είναι όλες βασικές ανάγκες που έχουν γίνει δύσκολο να ικανοποιηθούν.
Για να το πούμε πιο απλά, η κυριαρχία του ατόμου παρεμποδίζεται, ειδικά όταν η προσωπική πρωτοβουλία έρχεται σε αντίθεση με απαγορευτικά πρότυπα και κανονισμούς. Όταν δηλαδή αντιμετωπίζει κρατικούς παραλογισμούς.
Το πρώτο θύμα αυτής της αναταραχής είναι η μεσαία τάξη, ή το 34% του γαλλικού λαού, σύμφωνα με μια μελέτη του Dress. Από την περίοδο με τις διαμαρτυρίες των Κίτρινων Γιλέκων, αυτή η κοινωνική τάξη έχει γίνει αντικείμενο μελέτης για τους Παριζιάνους κοινωνιολόγους και δημοσιογράφους και νέος στόχος του πολιτικού μάρκετινγκ.
Όπως γράφει ο κοινωνιολόγος Louis Chauvel στο La Spirale du déclassement (Seuil): «Η τριχοειδής πορεία των μαζικών κοινωνικών προβλημάτων της χώρας, έχει οδηγήσει σε μια εκ νέου καθετοποίηση της οικονομίας, της κοινωνίας και της πολιτικής τάξης».
Εν ολίγοις, στην κορυφή αυτής της κάθετοποίησης, βρίσκουμε κατηγορίες που προστατεύονται από επιλεκτικά δικαιώματα και προνόμια, που αναφέρονται σε κατοικίες και κερδοφόρα ακίνητα και από την άλλη, κατώτερες μεσαίες τάξεις που βυθίζονται στην επισφάλεια, που δεν πλουτίζουν πλέον από την εργασία τους και είναι παγιδευμένες στην κρίση στέγασης και την τιμή ανά τετραγωνικό μέτρο.
Επομένως, οι εύποροι και όσοι λαμβάνουν επιδόματα αντιπροσωπεύουν νέες μορφές νομεκλατούρας, ενώ στην άλλη όχθη, λέει ο Chauvel, βλέπουμε την εμφάνιση μιας «νέας φτώχειας».
Ένας άλλος ανταγωνισμός, αυτός ο οριζόντιος, αντιπαραθέτει τους «ιθαγενείς» από μεσαίες κατηγορίες με τους πρόσφατους μετανάστες, οι οποίοι εμπλέκονται σε πραγματικό ή συμβολικό ανταγωνισμό στην κατανομή κοινωνικών κατοικιών, δημοτικών θέσεων εργασίας ή κοινωνικών παροχών. Η Μαρίν Λεπέν έτσι φωνάζει για «προτίμηση στους ξένους» , ενώ το LFI του Μελανσόν καταγγέλλει τις διακρίσεις που γίνονται εις βάρος των «φυλετικοποιημένων» ανθρώπων.
Σε αυτό το πλαίσιο, η παρηγορητική πίστη του Μακρόν στην χειραφετητική πρόοδο και η πενταετής, λυτρωτική υπόσχεση ενός νέου πολιτικού σχεδίου εμφανίζονται ως ένα τεράστιο ψέμα.
Και αυτό το ψέμα που θα αναλύσουμε στο προσεχές άρθρο μας, προσλαμβάνει εκρηκτικές διαστάσεις, αν αναλύσουμε τα αίτια της εκτίναξης του γαλλικού χρέους, που είναι πλέον ωρολογιακή βόμβα για την Ευρωπαϊκή Ένωση και όχι μόνον...